Nieren en urineonderzoek_laatste dia

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Goedemorgen!

This is the place to 

Bio

NIEREN

De leerdoelen

Je kunt de bouw, werking en functies van de nieren en de urinewegen beschrijven.

Je kunt uitleggen hoe het interne milieu min of meer constant wordt gehouden door de nieren. 

De nier is een uitscheidingsorgaan. Ken je nog meer uitscheidingsorganen?

Ligging van de nieren

Nieren liggen in de lendestreek aan weerszijden van de wervelkolom achterin de buikholte (retroperitoneaal)

Nierader

De nierader voert gezuiverd zuurstofarm bloed weg uit de nieren weer terug naar het hart via de holle ader

Nierslagader

De nierslagader brengt zuurstofrijk bloed met veel afvalsstoffen in de nieren vanuit de aorta

Urineleider

Vervoert urine van de nierbekkens naar de urineblaas.

Urineblaas

Tijdelijke opslag van urine.

Urinebuis

De urinebuis vervoert urine van de urineblaas het lichaam uit.

Doorbloeding nieren

Per minuut stroomt er ruim 1 liter bloed door de nieren via deze weg:

hart  -> aorta  -> nierslagader  -> kleinere nierslagadertjes  -> Glomerulus  (= haarvaten in de functionele niereenheden) -> kleinere nieradertjes  -> nierader  

-> onderste holle  -> hart

Wat zijn de functies van de nieren?

Functies van de nieren

1. Urinevorming 
   -> uitscheiding van afvalstoffen (ureum, kreatinine, urinezuur)                    
2. Homeostase 
   -> Regulatie bloeddruk (oiv renine = hormoon) 
   -> Water-zout balans

       -> Zuur-base evenwicht bloed (pH)
       -> Endocrien = afgifte hormonen (renine, EPO) en vitamine (vit D)

Bouw van de nier

Nier is opgebouwd uit vier duidelijk te onderscheiden onderdelen:

• nierkapsel
• nierschors 
• niermerg 
• nierbekken

Bijnier = hormoonklier die bovenop elke nier ligt

Functionele niereenheden

• nierschors - niermerg     nierbekken 
• nierslagader en nierader
• urineleider
• 1 miljoen functionele niereenheden = NEFRONEN
  

nierschors (verwijderen afvalstoffen)

niermerg ( verwijderen afvalstoffen)

nierbekken( urine wordt verzameld)

nierslagader ( vol afvalstoffen!)

nierader (gezuiverd bloed)

urineleider (urine afvoeren)

1

2

3

4

Blaas

Nieren

Urinebuis

Urineleider

Nierschors

Niermerg

Nierbekken

Nierader

Nierslagader

Vervoert de urine vanuit de nieren naar de (urine)blaas

Slaat de urine tijdelijk op

Via deze buis verlaat urine het lichaam

Hier worden afvalstoffen uit het bloed gehaald

Niermerg en nierschors

Urineleider

Urineblaas

Urinebuis

Nieren

• In nierschors en niermerg liggen nefronen
• Nefronen bestaan uit nierbuisjes
• Nierbuisjes monden uit in verzamelbuisjes en die weer in nierbekken
• Nierbuisje start met nierkapseltje (kapsel van Bowman), heeft twee gekronkelde delen en een lus (lis van Henle)
• Haarvaten uit nierslagader: glomerulus
• Diameter afvoerende arteriolen klein, zorgt voor hoge bloeddruk glomerulus
• Veroorzaakt ultrafiltratie naar nierkapsel

Nefronen

Elke nier bevat  1,3 miljoen

^nefronen

^{Nefron begint in de schors  -}

^{lus naar het merg  - terug naar}

^{de schors  -  dan richting} 

^nierbekken

Glomerulus (bundel haarvaten) binnen een kapsel van Bowman

Hierin ontstaat zo'n 180 L voorurine per dag, waarvan 99% weer terug naar het bloed gaat

1. Urinevorming

In het nefron wordt urine gevormd

1. Ultrafiltratie in glomerulus

 = zuivering van het bloed -> vorming van voorurine (180 L)

2. Terugresorptie van bruikbare stoffen terug naar het bloed in tubulus

Glomeruli

Oiv bloeddruk wordt het bloed uit glomerulus in het kapsel van Bowman geperst = Ultrafiltratie

Vocht in kapsel van Bogwman  

= voorurine

Bevat: water - glucose - aminozuren - opgeloste zouten - afvalstoffen

Bevat geen: grote bloedeiwitten - bloedcellen - bloedplaatjes

Kapsel van Bowman + glomerulus = lichaampje van Malpighi

Eiwitfiltratie 

Terugresorptie

Terugresorptie vindt plaats in:

• tubulus (proximaal en distaal)
• Lis van Henle
• verzamelbuis

oiv osmotische waarde van de tubulus en bloedvaten!

Lis van Henle

Met name in Lis van Henle vindt terugresorptie plaats

In dalende deel vooral water

In stijgende deel vooral zouten

SV - Filtratie & Terugresorptie

Van de voorurine wordt geleidelijk de uiteindelijke urine gemaakt

• Bloedplasma wordt door de glomerulus geperst naar het kapsel van    Bowman = ULTRAFILTRATIE
  


• Voorurine gaat via de proximale tubulus naar de Lis van Henle 

      Glucose, zouten en water worden vanuit het nefron heropgenomen

      in het bloed, vnl in proximale en distale tubulus en Lis van Henle

• Ten slotte gaat de urine via de distale tubulus naar de verzamelbuis

 

Weetje..

Elke dag produceer je ± 180 L voorurine

Na terugresorptie blijft er maar 1% voorurine over = 1,5 - 2 L urine

Dat is ongeveer:

•  178 L water
• 1,5 kg keukenzout
• 270 g glucose 

biologiepagina.nl

biologiepagina.nl

Antidiuretisch hormoon (ADH)

Opgeslagen in de hypofyse
De osmotische waarde wordt waargenomen door de zintuigcellen in de hypothalamus
ADH regelt de doorlaatbaarheid van de celmembranen, hiermee kan het de osmotische waarde van het intern milieu regelen.

Weinig water -> veel ADH geproduceerd

Waterhuishouding & hormonen

• ADH: Antidiuretisch hormoon -> Anti-plashormoon
• Te hoge osmotische waarde bloed gemeten in hypothalamus -> ADH -> wand verzamelbuisje meer permeabel voor water -> water vanuit voorurine naar niermerg/bloed -> minder urineproductie -> osmotische waarde daalt
• Alleen bij een te hoge osmotische waarde