§7.2 Grootmacht Rusland deel 1

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

Rusland en zijn buren

Programma van vandaag 

1. stukje herhaling -> vragen
2. Uitleg §7.2 eerste helft
   
3. Zelfstandig werken
4. Actualiteit

Leerdoelen:

• wat de overgang van een planeconomie naar een vrijemarkteconomie betekende voor Rusland
• wat de huidige kenmerken zijn van de Russische economie
• waarom Rusland een politieke en militaire (wereld)macht is

pak je:

boeken

+

Laptop dicht

De Himalaya
ligt
op nummer...

1. 1
2. 2
3. 3
4. 5

Hoe verder van zee hoe ...... de temperatuurverschillen tussen zomer en winter

1. Groter
2. Kleiner
3. Geen verschil
4. Geen idee

Hoe verder van de evenaar af hoe .... de temperatuur wordt.

1. Hoger
2. Lager
3. Geen verschil
4. Geen idee

Kies de onjuiste zinnen.
Meer antwoorden mogelijk.

1. Door de lage breedteligging is er in het noorden van Rusland toendra.
2. Het is in Siberië vooral koud doordat er veel reliëf is.
3. Rusland bestaat vooral uit podzolbodems met naaldbomen.
4. De chernozem in de landbouwdriehoek is vruchtbaar dankzij uitspoeling.

De winters in Rusland zijn koud omdat...

1. ...zuidelijke bergketens de tropische lucht uit het noorden tegenhouden.
2. ...Rusland te ver van de Atlantische Oceaan af ligt om invloed te hebben van de warme golfstroom
3. ...Omdat oostelijke bergketens de invloed van de Atlantische Oceaan tegenhouden.
4. ...een deel van Rusland te weinig zonuren heeft.

Waarom beperkt de akkerbouw zich tot het zuiden van Rusland?

1. Door mineralen uit de oerbank is de grond daar vruchtbaar
2. De grond is daar vruchtbaar door de zwarte aarde
3. De grond is daar vruchtbaar door plantenresten in de podzolbodem
4. De boeren wilden niet in het noorden gaan wonen omdat ze het daar te koud hadden

Wat is permafrost?

1. Dat het nooit bevroren is
2. dat er geen bomen groeien
3. Dat er altijd sneeuw ligt
4. Altijd bevroren ondergrond

De toendra is erg moerassig omdat...

1. het smeltwater in de zomer niet wegspoelt door de bevroren onderlaag.
2. er door intensieve veeteelt geen gras meer is om vocht uit de bodem op te nemen.
3. het smeltwater in de zomer niet weg kan spoelen door de oerbank.
4. er het hele jaar door meer neerslag valt dan er verdampt.

Rusland

H7 hoofdvraag: 
Welke kenmerken maken van Rusland nu en in de toekomst een grootmacht?

Lesdoelen

Volgende les: demografische tijdbom

Leerdoelen:

• wat de overgang van een planeconomie naar een vrijemarkteconomie betekende voor Rusland
• wat de huidige kenmerken zijn van de Russische economie
• waarom Rusland een politieke en militaire (wereld)macht is

§2 Grootmacht Rusland?

Deelvraag:
Wat zijn de economische, politieke, demografische kenmerken van Rusland?

Een beetje geschiedenis...

Sovjet-Unie

• 1922-1991
• Enorm land met een grote bevolking
• Veel natuurlijke hulpbronnen (olie, aardgas)
• Grootste communistische land ter wereld

Communisme

• Alle macht bij één partij
• Staat is eigenaar van productiemiddelen natuur en kapitaal

B194 Productiemiddelen

Om iets te maken, heb je drie productiemiddelen nodig:

1. natuur = onderdelen van de natuur die nodig zijn voor de productie
2. Arbeid = betaalde werk dat mensen verrichten om goederen te maken of diensten te verlenen
3. Kapitaal = alle gebouwen, machines, hulpmiddelen en voertuigen die nodig zijn voor de productie

Planeconomie

• Vijfjarenplannen: staat bepaald wat en hoeveel produceren?
• Eerlijke verdeling van alle opbrengsten over iedereen. 
• Nadelen:
  > geen concurrentie, dus geen goede kwaliteit
  > geen aandacht voor het milieu
  > geen eerlijke verdeling door corrupte leiders

1991 Sovjet-unie valt

• Slechte omstandigheden ➡ groeiende onvrede bevolking  ➡ uiteenvallen Sovjet-Unie in 15 zelfstandige landen

Nieuwe economie (1)

• Vrijemarkteconomie: Bedrijven mogen zelf bepalen hoeveel ze produceren maar hebben wel concurrentie van elkaar.
  
• Begin: bedrijven konden concurrentie niet aan ➡
  - veel failliete bedrijven
  - toename werkloosheid
  - toename armoede

Vrijemarkteconomie vs. Planeconomie

type economie	verschil 1	verschil 2
planeconomie	Bedrijven zijn eigendom van de staat.	De overheid bepaald de productie: wie, wat en hoeveel.
vrijemarkteconomie	Er is vrij ondernemerschap	Productie wordt bepaald door vraag en aanbod

Europese Unie heeft een vrijemarkteconomie

BRICS-landen

Brics-landen

BRICS-landen: 5 grootste opkomende economieën. 

B229 Opkomende landen

Kenmerken van opkomende landen (groeilanden):

1. snelle economische groei
2. BNP per inwoner is nog relatief laag
3. grote sociale en regionale ongelijkheid
4. vaak werkend in de secundaire sector

Oligarchen

Heel rijke mensen die tijdens de overgang naar de markteconomie goede contracten hebben gekregen doordat ze vrienden waren met de destijdse regering

Nu: nog steeds heel rijk.

Hebben 99% van al het bezit in het land

Heel ongelijk verdeling

427 miljoen euro

108 miljoen euro

Moderne zakencentrum Moskou

BNP (Bruto nationaal product)

Welvaart

Politieke macht

• 4% van  het bnp gaat naar het leger in Rusland (NL 1%)
• Vetorecht bij de VN-veiligheidsraad:
  Rusland kan met zijn stem ieder voorstel blokkeren

Zelfstandig werken

Lees:

§7.2 kopjes: sovjet unie, nieuwe economie en politieke macht

Maken: 

§7.2 opdracht 1, 3, 4, 5

Leren:

begrippen §7.2

Wat wordt in het Westen gezien als de ‘overwinning’ na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie?

1. De invoering van de Russische Roebel als wereldmunt
2. De economische crisis in Rusland
3. De verspreiding van kapitalisme en democratie in Oost-Europa
4. Het toetreden van Rusland tot de NAVO

Waarom ziet Poetin de uitbreiding van de NAVO als een gebroken belofte?

1. Hij beweert dat de NAVO beloofde zich niet naar het oosten uit te breiden
2. De NAVO beloofde militaire samenwerking met Rusland, maar deed dit niet
3. Rusland zou lid mogen worden van de NAVO, maar dit gebeurde niet
4. De NAVO trok zich terug uit Oost-Europa zonder overleg met Rusland

Wat is volgens Poetin de ‘Roesski Mir’?

1. De Russische kernmacht die de wereld kan beïnvloeden
2. De voormalige Sovjetlanden die nu weer bij Rusland horen
3. Alle mensen die Russisch spreken of zich Russisch voelen
4. Een militaire strategie om invloed in Oost-Europa te vergroten

Waarom maken Oost-Europese landen zich zorgen over Poetins eisenlijst?

1. Ze vrezen dat de NAVO hen niet langer zal beschermen
2. Ze willen juist deel worden van de Russische invloedssfeer
3. Ze zijn economisch afhankelijk van Rusland
4. Ze verwachten dat Rusland zich terugtrekt uit hun regio

Wat was de directe aanleiding voor de oorlog in Oost-Oekraïne?

1. De NAVO plaatste extra troepen aan de Russische grens
2. Oekraïne verbood de Russische taal in het land
3. Rusland eiste dat Oekraïne zich aansloot bij de Euraziatische Unie
4. Oekraïne tekende een samenwerkingsverdrag met de EU