Examentrainer Bevolking en ruimte hoofdstuk 6

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vmbo g, t
• Leerjaar 4

Welkom bij de examentraining Aardrijkskunde! 

Lesplanning 

Aanwezigheidscontrole

Mededelingen: Examen aardrijkskunde vrijdag 16 mei 2025 13:30 - 15:30

Uitleg: herhaling hoofdstuk 6 Bevolking en ruimte in Duitsland

Maak: vraag 36 en 37 uit het examen van 2022

Klassikaal bespreken: paar examenvragen

Lesafsluiter: specifieke vragen over het onderwerp

De klas splitsen
Welk hoofdstuk wil je volgen?

Wat weet je nog over
Bevolking en ruimte in Duitsland?

Bevolkings-ontwikkeling

De bevolkingsontwikkeling in Duitsland

Bevolkingsgroei van 1950 - 2017:

• 1950: 69 miljoen inwoners
• 2017: 83 miljoen inwoners

Bevolkingsafname van 2002 - 2011:

• Aantal Duitsers daalde in deze periode met 2 miljoen door een sterfteoverschot ondanks het vestigingsoverschot.

Bevolkingsgroei van 2011 - 2017:

• Daarna is de bevolking weer licht gegroeid doordat er meer migranten naar Duitsland kwamen.

Leeftijdsdiagram

• De verdeling van mannen en vrouwen
• De verdeling van jongeren en ouderen

Hoe lees je deze grafiek af?

1. links = mannen, rechts = vrouwen

2. midden = leeftijdsgroepen

3. onder = aantal mensen x 1000 of miljoen

Leeftijdsopbouw

Duitsland heeft een sterke vergrijzing + ontgroening.

Hoe komt dat?

1. Stijging levensverwachting: vrouw 83 jaar - 

man 79 jaar          werkt vergrijzing in de hand

2. De Duitse babyboom: begon pas na 1950 deze groep mensen gaan de komende jaren pas voor meer vergrijzing zorgen. 

(NL: babyboom vanaf 1945 - vergrijzing nu)

3. Laag geboortecijfer          ontgroening:

Door de pil, vrouwen langer wachten met kinderen, meer vrouwen kinderloos, studeren, maken carrière 

Demografisch Transitiemodel(2)

Fase 1

Fase 1: 

• Hoge geboortecijfers.
• Hoge sterftecijfers.
• Gevolg: stabiel of langzame toename.

Fase 2

Fase 2: 

• Hoge geboortecijfers
• Snel dalende sterftecijfers.
• Gevolg: hele snelle bevolkingstoename

Fase 3

Fase 3: 

• Geboortecijfer daalt
• Sterftecijfer daalt langzaam
• Gevolg: bevolking groeit minder snel.

Fase 4

Fase 4: 

• Lage geboortecijfers.
• Lage sterftecijfers.
• Gevolg: weinig of geen bevolkingsgroei

Fase 5

Fase 5: 

• Dalende geboortecijfers.
• Stijgende sterftecijfers.
• Gevolg: afname bevolking door sterfteoverschot

Migratie(1)

Duitsland is een echt immigratieland. Bijna 25% van de bevolking heeft een migratieachtergrond.

5 groepen immigranten:

1. Volksduitsers:

Mensen uit Oost - Europa. Landen die vroeger bij Duitsland hoorden.

2. Gastarbeiders: 

Ze kwamen na 1960. Grootste groep zijn de Turken. Zij werkten vooral in de mijnbouw en industriegebieden.

Migratie(2)

 3. Arbeidsmigranten:

Door open grenzen, veel uit andere EU lidstaten. Vooral uit Polen: 2 miljoen.

4. Vluchtelingen:

bijvoorbeeld uit Oekraïne, Afghanistan en 

Syrië: 700.000

5. Gezinshereniging

De recente lichte bevolkingstoename komt door Gezinshereniging =  wie een verblijfsvergunning heeft mag gezinsleden overlaten komen.

13,3 van de 19,3 miljoen mensen met een migratieachtergrond wonen in Duitsland vanwege gezinshereniging.

Twee staten(1)

Duitsland is opgedeeld in twee staten!

Duitse Democratische Republiek = DDR =

Oost-Duitsland

• Hoofdstad: Oost-Berlijn
• Staatsvorm: communistisch met dictator 
• Economie: gesloten markt - alles in handen van de staat
• Welvaart: laag
• Geen vrijheid: de bevolking werd gecontroleerd 
• De DDR is onder invloed van Sovjet Unie.

Grote vertrekoverschot naar West - Duitsland door het bovenstaande. 
Gevolg: bouw Berlijnse muur in 1961.

 

De hoofdstad werd ook in 2 verdeeld:

• Oost - Berlijn (comministisch
• West - Berlijn (democratische)

Twee staten(2)

Duitsland is opgedeeld in twee staten!

Bondsrepubliek Duitsland = De BDR = West-Duitsland.

• Hoofdstad: Bonn
• Staatsvorm: democratisch
• Economie: vrije markt - kapitalistisch
• Welvaart: hoog
• Veel vrijheid: persvrijheid, vrijheid van meningsuiting
• de BDR is onder invloed van de VS

9 november 1989: Val van de Berlijnse muur

3 oktober 1990: Duitse hereniging 

 

De hoofdstad werd ook in 2 verdeeld:

• Oost - Berlijn (comministisch
• West - Berlijn (democratische)

Krimp in Oost-Duitsland(1)

Na de hereniging waren de verschillen groot:

•  het westen: rijk en modern, 
• het oosten: vervallen en arm. 

Platteland: 

Landbouw moderniseert na 1989: minder werknemers nodig, Veel landarbeiders verloren hun baan.  dus hoge werkloosheid.

Steden:

In de steden konden de fabrieken niet op tegen de concurrentie van moderne bedrijven uit het westen. De industrie werd weggevaagd.

 Tienduizenden mensen werden werkloos!

Werkloosheid in Duitsland

Krimp in Oost-Duitsland(2)

Na de hereniging waren de verschillen groot:

•  het westen: rijk en modern, 
• het oosten: vervallen en arm. 

De regionale verschillen hadden grote gevolgen: 

Mensen vertrokken massaal van het Oost-Duitse platteland en uit de Oost-Duitse steden naar het westen.

 In sommige steden nam de bevolking met 30% af:

 Hele woonwijken kwamen leeg te staan en moesten worden afgebroken.

Groei- en krimpregio's 

In oost-Duitsland zijn veel krimpregio's In dit gebied zijn waar mensen wegtrekken. 

Afstotingsfactoren (pushfactor):

• werkloosheid
• verdwijnen voorzieningen

In west- en zuid-Duitsland zijn meerdere groeiregio's. In dit gebied zijn waar mensen naar toe trekken. 

Aantrekkingsfactoren (pullfactor):

• werk
• voorzieningen
• studiemogelijkheden 

Groeiregio Berlijn

Aantrekkingsfactoren: 

• voorzieningen
• studiemogelijkheden
• werk

Berlijn is een uitzondering in Oost-Duitsland

Groeiregio Munchen

Aantrekkingsfactoren: 

• Veel werk in de moderne industrie of in de dienstensector

Dit gebied is het grootste groeiregio van Duitsland

Krimpregio Rurhgebied

Afstotingsfactoren:

• Werkloosheid door vertrek industrie

Het Rurhgebied is een uitzondering in het west-Duitsland

Aan het werk 

Wat?	Vraag 36 en 37 uit het examen van 2024
Hoe?	Zelfstandig in stilte
Hulp	Brein, Boek, Buur, Bureau
Tijd	Timer Daarna bespreken we een paar examenvragen
Klaar?	Lees hoofdstuk 4 door

Welke vragen heb jij
over hoofdstuk 3?