5.1 Handel en de opkomst van steden

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

Bij wie hoort het?
Moet soldaten leveren

1. Leenheer
2. Leenman

Bij wie hoort het?
Mag rechtspreken

1. Leenheer
2. Leenman

Bij wie hoort het?
Leent het gebied uit

1. Leenheer
2. Leenman

Bij wie hoort het?
Mag de inkomsten van het gebied houden

1. Leenheer
2. Leenman

H5 Steden, staten en de kerk 
Lesboek 1B vanaf bladzijde 64 

Tijdvak 4 
Late Middeleeuwen 

5.1 Handel en de opkomst van steden
lesboek 1B bladzijdes 68 t/m 75 

Leerdoelen 

• Je kunt de oorzaken noemen van de opkomst van steden in de late middeleeuwen
• Je kunt uitleggen dat er weer een geldeconomie ontstond
• Je kunt aan de hand van een voorbeeld van een middeleeuws netwerk tussen handelssteden uitleggen waarom samenwerking voordelig was  

Opkomst van de steden

Grotere landbouwopbrengsten

drieslagstelsel

ontginnen

Nieuwe landbouwtechnieken zoals het halsjuk zie je hier afgebeeld

Woeste gronden ontginnen

= het voor landbouw bruikbaar maken van bossen en moerassen

• 1 + 2 zorgen voor stijging voedselopbrengst --> zorgt voor stijging bevolking + meer voedsel over om te ruilen 

Van landbouw naar handel

• Overschotten
• Overschotten verkopen op markten.
• Dorpen werden steden.

Van ruilen naar ontstaan geldeconomie

• Domeinheer vond pacht in vorm van oogst onhandig --> oogst vergaat. Geld praktischer --> leger + hofhouding betalen makkelijker

• Op markt niet altijd voldoende producten om direct te ruilen
• Boeren hadden geld nodig voor pacht + belasting

Nadeel geldeconomie = overal een ander soort munt... moeilijk te bepalen hoeveel de munten waard zijn. 

De Hanzesteden 

Handelsnetwerk

• Groeit --> grotere gebieden
• Steden die geld met langeafstandshandel verdienen: handelssteden
• Extra geld door tol heffen

• Vanaf 12e eeuw samenwerking kooplieden Noord-Europese steden

Handelsnetwerk

• Hanze = handelsverbond van steden langs Noordzee en Oostzee. 

Voordelen: 

• 1. Koggeschepen in groepjes varen = veiliger 
• 2. Samen eisen minder tol te betalen 
• 3. Leveranciers mochten niet samenwerken met concurrenten Hanze

Producten: 

Engeland: wol, linnen

Oostzeegebied: hout, graan, haring, huiden

• Niet enige handelsnetwerk in Europa

• In Brugge ontmoetten Hanzekooplieden & kooplieden uit Zuid-Europa elkaar

Huiswerk 

Lezen paragraaf 5.1 Handen en de opkomst van steden
lesboek 1B bladzijdes 70, 71 en deels 72 
Let op: het stuk over kerken en stadhuizen op bladzijde 72 overslaan 

Maken van paragraaf 51. in je digitale werkboek vraag 4, 7, 8, 9, 10, 11 en 13