5V les 4 NOVA H10.2 substitutie en isomerisatie

• Scheikunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

5VWO Les 4 H10.2

Substitutie en isomerisatie

VOORBEREIDING:

1. stencil met opdracht 1 kopiëren

2. vooraf als huiswerk noteren in Magister:

meenemen naar de les:

- boek B

- Binas

- begrippennetwerk dat is uitgedeeld aan het begin van H8

Deze les

- terugblik op de vorige lessen:

                       begrippennetwerk

                       reactietypen

- afronden overzicht reacties bij koolwaterstoffen

- zelf aan het werk

Deze groepen zijn isomeer met elkaar.

Ze hebben dezelfde molecuulformule, 

maar een andere structuurformule

leerdoelen reactietypen:

- je herkent de 5 typen reacties die kunnen optreden bij alkanen, alkenen en alkynen en kunt dit weergeven in een reactievergelijking in structuurformules

Vorige les:

Reacties bij koolwaterstoffen:

1. kraken:                         alkaan --> alkaan + alkeen

2. additie:                   2 stoffen --> 1 stof (C=C verdwijnt)

3. eliminatie:                   1 stof   -->  2 stoffen (C=C gevormd)

Eigen werk:

4. isomerisatie               1 stof --> 1 stof (molecuulformule blijft   

                                                     hetzelfde, structuurformule verandert)

Welk type reactie zie je hier:

1. additie
2. eliminatie
3. kraken
4. isomerisatie

Welk type reactie zie je hier:

1. additie
2. eliminatie
3. kraken
4. isomerisatie

Welk type reactie zie je hier:

1. additie
2. eliminatie
3. kraken
4. isomerisatie

Welk type reactie zie je hier:

1. additie
2. eliminatie
3. kraken
4. isomerisatie

Bij voldoende licht treedt er ook een langzame reactie op tussen broom en een alkaan:

5. substitutie

= atoom of atoomgroep wordt VERVANGEN door ander atoom/atoomgroep

Deze reactie verloopt langzaam en kost energie (o.i.v. licht)

2 beginstoffen --> 2 reactieproducten

substitutiereactie van propaan en broom

     

                                                                              1-broompropaan         waterstofbromide

    

één H-atoom wordt VERVANGEN door 

één atoom van Br2

Het andere Br-atoom neemt het H-atoom mee!

substitutiereactie van propaan en broom

Bij een overmaat broom wordt er nog een H-atoom vervangen

                          of   ....   1,1-dibroompropaan

                                          1,3-dibroompropaan

                                                  2,2-dibroompropaan        

    

additie

• beginstof = alkeen
• C=C verdwijnt
• geen licht nodig
• reactie kan ook met andere kleine moleculen (bijv H₂O, HCl)

substitutie

• beginstof = alkaan
• H-atoom vervangen
• verloopt alleen in het licht
• alkaan reageert alleen met halogenen (Cl₂, Br₂, I₂, F₂)

Reacties bij alkanen, alkenen en alkynen:

1. kraken:                         alkaan --> alkaan + alkeen

2. additie:                   2 stoffen --> 1 stof (C=C verdwijnt)

3. eliminatie:                   1 stof   -->  2 stoffen (C=C gevormd)

4. isomerisatie               1 stof --> 1 stof (molecuulformule blijft   

                                                     hetzelfde, structuurformule verandert)

5. substitutie             2 stoffen --> 2 stoffen  (atomen vervangen)

Eigen werk

opgave	leerdoel
14a, 14f	substitutie- en eliminatiereactie weergeven in structuurformules
15	redeneren over substitutiereacties
18	reactietypen combineren met wat je eerder hebt geleerd over cis/trans-isomerie en spiegelbeeldisomerie (H8)
*17	uitdaging: reactiviteit verklaren met VSEPR-model (H8)

VERGEET NIET OM JE WERK NA TE KIJKEN