2.3 Steden

• Kunst
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

2.3 Steden

Context

• Kerk oppermachtig
  
• Veel bijgeloof
• Veel armoede
• Veel oorlogen
• Veel ziektes
• Leren alleen in de kloosters
• Feodale stelsel

Steden

• Middeleeuwse steden groeien hard door opkomende handelsnetwerken.

• Middeleeuwse stadsopbouw: centraal plein met kerk waar wegen naar toe leiden.
• In Noord-Italië, zoals Siena, Palazzo voor stadsbestuur centraal. Burger krijgt meer te zeggen. 
• Functie plein: Markten, spelen, executies, processies

In de 13de eeuw voeren de landen langs de Middellandse Zee veel handel met het Oosten. Vooral steden in Noord Italië profiteren hiervan en groeien.

13de eeuw

• macht van de kerk steeds minder
• rijke burgers (gezaghebbende families) krijgen het steeds meer voor het zeggen. 
• zij vormen Stadsbesturen en laten prachtige woon- en werkpaleizen bouwen: de Palazzo's.

Nieuw bestuur

• In de Italiaanse steden ontstaat vorm van democratie
• betrokkenheid van de burgers essentieel
•  Fresco ''Allegorie van goed en van slecht bestuur'' door Ambrogio Lorenzetti (1338) in Palazzo Publico in Siena.

Kaart van Zwolle door Joan Blaeu

Piazza del Campo, Siena, Italië 

Zoals het Palazzo Pubblico in het Toscaanse Siena

In Siena bestaat het Stadsbestuur uit 9 mannen; de Nove. Het plein voor het Palazzo bestaat uit 9 delen die het stadsbestuur vertegenwoordigen. Het plein heet Piazza de Campo.

Fresco's op muren van Palazzo Pubblico laten "Het goede bewind" zien. Komt dichtbij wat wij tegenwoordig democratie noemen: Grote betrokkenheid van burgers. Levendige, goed georganiseerde en welvarende stad.

Fresco: muurschildering met kleurstoffen/pigmenten op een natte kalklaag (al fresco).

Lijnperspectief = centraalperspectief = perspectief tekenen met lijnen naar een verdwijnpunt.

Ambrogio Lorenzetti - Het goede bewind - Fresco - 1338

 Allegorie van goed bestuur

 Allegorie van slecht bestuur

Goed bestuur zorgt volgens de kunstenaar Lorenzetti onder andere voor een goede opbrengst van het platteland.

Goed bestuur zorgt voor welvaart.

Bedelorden

• Vanaf 1200 vestigen kloosterorden zich in de steden
• Leven van giften (= Bedel-orden)
• In ruil daarvoor leveren zij diensten aan de stad (onderwijs, ziekenzorg, armenzorg)

• Boost de ontwikkeling in de steden

Franciscus van Assi

• Stelt regels op voor bedelorde
• Geeft al zijn bezitting op, geen luxe
• Volgt voorbeeld Jezus
• Krijgt ook volgelingen die meereizen
• Preekt op staat, in de volkstaal
• Verbeeld de Bijbelverhalen (bijv. kerststal)
• Benadrukt menselijke kant Jezus
• Einde leven: terugtrekken op te vasten/bidden. Raakt in extase. Wonden van gekruisigde Jezus op zijn lichaam. (Voor volgelingen bewijs eenwording met Christus)

 Franciscus van Assisi, klooster San Benedetto, Subiaco

Franciscus werd wel de Heilige van het volk genoemd. geef een voorbeeld waarom hij dicht bij het volk stond?

1348: De pandemie van de Pest zorgt voor een einde aan de welvaart in Siena. 2/3 deel van de bevolking overlijdt eraan. 

Na deze pandemie wordt Florence (Firenze) de belangrijkste stad van Italië.

Volksfeesten

• Vanaf de 14de eeuw nemen wijken, steden het op tegen elkaar in nagespeelde veldslagen. 
• Wordt verboden: opgevolgd door stierenvechten en paardenraces
• Typisch: volledige overgave, roes, gevaar, vooral saamhorigheid