AFP 2.4.6

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 2

Anatomie, Fysiologie en Pathologie

Les 6

Periode 4

Leerjaar 2

Vorige les

Wat is het verschil tussen een virale en een bacteriële meningitis?

Waarom is een status epilepticus levensbedreigend?

Andere naam voor Cerebellum?

Lesindeling

1. Welkom + Rapid (5 min.)
2. Vorige les (5 min.)
3. Bespreken opdracht parkinson
4. Lesindeling en lesdoelen (5 min.)
5. (25 min.)
   
6. Afsluiting en huiswerk (5 min.)

Lesdoelen

Aan het eind van de les kunnen jullie:

• Beschrijven uit welke onderdelen het centraal zenuwstelsel bestaat
  
• Benoemen welke anatomische structuren het ruggenmerg kent inclusief bijbehorende functies.

Opdracht parkinson 

Het Centrale Zenuwstelsel

Centrale zenuwstelsel:

• Hersenen: Beschermd door schedel
• Hersenvloeistof (Liquor cerebrospinalis)
• Ruggenmerg: Beschermd door wervelkolom
  
  

Centraal zenuwstelsel: Controle centrum van zenuwstelsel

drie functies:

1. Het ontvangt informatie van de zintuigen over onze omgeving en over ons eigen lichaam. Deze informatie wordt ook wel sensorische informatie genoemd.
   
2. Het verwerkt deze informatie en verbindt dit met andere informatie, bijvoorbeeld dingen die in het geheugen zijn opgeslagen
3. De verwerkte informatie wordt gebruikt om de spieren en organen aan te sturen. 

Ruggenmerg

Ruggenmerg: Verbinding hersenen en lichaam

• Vanaf hersenstam tot heupen
• Cervicale wervels: halskolom  (7)
• Thoracale wervels: borstkolom (12)
• Lumbale wervels: lendenen (5)
• Sacrale wervels: heiligbeen (5)
• Coccygeale wervels: stuitje  (4)

Het ruggenmerg is 42-45 cm lang

Bij een lage dwarslaesie (borstwervel T2 of lager) is het ruggenmerg onderaan de rug beschadigd. Bij een hoge dwarslaesie (borstwervel T1 en hoger) is het ruggenmerg bovenaan de rug of ter hoogte van de nek beschadigd.

Ruggenmerg in wervels

Zoals je ziet wordt het ruggenmerg beschermd door de ruggenwervel. Vanuit openingen in die wervel lopen zenuwen naar verschillende lichaamsdelen.

Ruggenmerg

Grijze stof: Cellichamen

• Verwerken informatie van buitenaf

Witte stof: Uitlopers van zenuwcellen

• Zorgt voor onderlinge communicatie tussen hersenen en spieren 

Door het ruggenmerg lopen zenuwbanen 

Afferente banen: Opstijgende banen (naar hersenen)

Efferente banen: Afdalende banen (van hersenen af -> exit)

Achterkant (sensorisch)

Voorkant (motorisch)

Grijze stof is in de hersenen de buitenkant, maar in de ruggenmerg de binnenkant. Dit verschil moet je kunnen benoemen

Werking

Sensorische prikkel   ruggenmerg
(bijv. op zoek naar warmte)

Prikkel gaat via ruggenmerg naar hersenschors

In hersenen wordt sensorische info omgezet in motorische info

Prikkel gaat van hersenschors naar ruggenmerg

Handen dichter naar vuur (lekker warm!)

Bewust-wording van warmte

Zenuwcellen: 

Zenuwcellen (bouwstenen van hersenen): Neuronen

gespecialiseerd zijn in het overbrengen van informatie naar andere zenuwcellen

We hebben 3 soorten neuronen:

Motorische neuronen (efferent): Van hersenen af naar spieren en klieren

Sensorische neuronen (afferent): Naar hersenen toe vanuit je zintuigen. 

Interneuronen: Schakelneuronen, tussen zenuwcellen in. Helpen bovenstaande. 

  * Zitten het meest in ruggenmerg en hersenen

Medische termen

• Cervicale wervels: Halswervels
• Thoracale wervels: Borstwervels
• Lumbale wervels: Lendenwervels
• Liquor Cerebrospinalis: Hersenvloeistof
• Grijze stof: Cellichamen van zenuwcellen
• Witte stof: Uitlopers van zenuwcellen
• Afferente banen: Opstijgende banen (naar hersenen)
• Efferente banen: Afdalende banen (van hersenen af -> exit)

Pathologie van hersenen 

Migraine

clusterhoofdpijn

trigeminusneuralgie

facialisparese

Migraine

Migraine: Ziekte van de hersenen

• Aanvallen van heftige en bonzende hoofdpijn
• Vaak aan één kant van het hoofd
• Misselijkheid en braken
• Overgevoelig voor prikkels (licht en geluid)
• Soms vooraf gegaan door aura (kortdurende stoornissen) Vlekken,flitsen,tintelingen.

Één aanval varieert in duur van enkele uren tot maximaal 3 dagen

 behandeling: Moeilijk

Symtoombehandeling:

• Pijnstilling
• Anti emetica  (tegen misselijkheid) 
• Triptanen (vernauwt bloedvaten die door migraine zijn verwijd) (sumatriptan)

Soms helpt preventief behandelen met betablokkers zoals metoprolol

Oorzaak:   Onbekend.                                                   

Uitlokkende factoren:                                

• Hormonen                       
• Slaaptekort
• Stress of ontspanning
• Omgevingsveranderingen
• Voeding
• Erfelijkheid

Clusterhoofdpijn

Clusterhoofdpijn: Suicidal headache

• Aanvallen van plotselinge, extreem heftige en borende pijn
• Vaak aan één kant, rond één oog
• Rood oog aan de aangedane kant
• Verstopte neus of loopneus
• Wanhopig gevoel en bewegingsdrang

Clusterhoofdpijn

Aanvallen:

• Pijn is het ergst na 10 minuten
• Duur: 30 minuten tot 3 uur
• Aantal: 1 of meer aanvallen per 24 uur
• Hoeveel vaak: Clusters van weken tot maanden
• Bij wie: Vooral mannen
• Uitlokkende factor: Alcohol
• Behandeling: Inhaleren van zuivere zuurstof

Trigeminusneuralgie

Nervus Trigeminus (5): Zenuw die gevoel in je gezicht verzorgd

Neuralgie: Zenuwpijn

Oorzaak: Vaak essentieel (geen oorzaak)

Symptomen: Heftige, korte pijnscheuten in gezicht

Uitlokkende factoren: Scheren, praten, eten, kou etc.

Behandeling: Anti-epilepticum of operatie

Facialisparese

Facialisparese: Aangezichtsverlamming

Ook wel Bell's paralyse genoemd

• Vaak bij (jong)volwassenen

Oorzaken:

• Idiopathisch: Zonder duidelijke oorzaak
• Door weer actief worden herpes-simplex virus
• Door een beroerte of tumor

Huiswerk

• Maken: Expert College Parkinson (P)