H6.1_Zwijgen of praten?

• Economie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

H7: Samenwerken en onderhandelen

H 7.1: Samenwerken of niet?

• Doorlezen par. 7.1;
• Voorkennis;
• Lesdoelen par.7.1;
• Uitleg + filmpje;
• Huiswerk volgende les;
• Reflectie.

Leerdoelen par. 7.1:

• Je kunt uitleggen waarom speltheorie wordt gebruikt binnen de economie
• Je kunt het prisoner's dilemma uitleggen en een voorbeeld hiervan noemen.
• Je kunt een opbrengstenmatrix aflezen en aan de hand daarvan bepalen of er sprake is van een prisoner's dilemma.
• Je kunt uitleggen dat zelfbinding een belangrijke rol speelt bij de oplossing van een prisoner's dilemma. 

Speltheorie

Speltheorie:

Welke keuzes heb jij en hoe beïnvloed de keuze van een ander, jouw keuze......

Dit wordt vaak gebruikt in de economie om een echte situatie in theorie na te bootsen.

Nash-evenwicht

Een Nash evenwicht is een situatie binnen de speltheorie waarbij geen enkele speler zijn opbrengst kan verbeteren door eenzijdig een andere keuze te maken.

Prisoners’ dilemma

Als het Nash-evenwicht is gevonden, hoeft dat niet altijd het meest optimale uitkomst voor beide partijen te zijn. Kortom, er kan een cel zijn waarbij ze beide beter af zijn. Als dat het gevel is, spreken we van een gevangenendilemma of prisoners’ dilemma. Je komt niet op dit meest optimale uitkomst, omdat elke speler een dominante keuze heeft voor de andere actie.

Voorbeeld: matrix

De oplossing of Nash-evenwicht vinden we door telkens een streepje te zetten onder de beste keuze, gezien de keuze van de andere speler. De cel waar twee streepjes staan, geeft het Nash-evenwicht weer.

Oplossingen prisoners’ dilemma

Er worden in de theorie verschillende ‘oplossingen’ gegeven voor het prisoners’ dilemma. 

De meest voorkomende:

- zelfbinding: je sluit een bepaalde keuze voor jezelf uit; de andere speler weet dit en je hoopt dat dit voldoende is om de andere speler ertoe te bewegen om ook een andere keuze te maken.

- sociale norm: als je elkaar goed kent en / of reputatieschade wil voorkomen, kan dit betekenen dat je toch de ‘sociaal wenselijke’ keuze maakt (ook al is dit niet de ‘beste’ keuze volgens de oplossingsmatrix).

  

Probleem met deze ‘oplossingen’ is dat de dominante keuze niet verandert (de beste keuze gezien de opbrengstenmatrix).

Andere mogelijkheid is het kijken naar de collectieve opbrengsten, gezamenlijk kom je tot een hogere opbrengst. 

Ook de overheid kan ingrijpen, door bijvoorbeeld bepaalde dingen verplicht te stellen, of de productie van iets in eigen hand te nemen en mensen te laten betalen via de belastingen.

2. Wat is de dominante strategie van Theo G.? Waarom?

Er is sprake van zelfbinding als een speler zich bindt aan een bepaalde keuze door iets te zeggen of te doen om daarmee het gedrag van de andere speler te beïnvloeden.

Split of Steal?

Spelprogramma: 

2 kandidaten & groot geldbedrag

Keuzes:

- split (samen delen)

- steal (alles zelf houden)

Wat ga jij doen?

1. Split
2. Steal

Reflectie: Zijn de lesdoelen behaald?

Je kunt uitleggen waarom speltheorie wordt gebruikt binnen de economie

Je kunt het prisoner's dilemma uitleggen en een voorbeeld hiervan noemen.

Je kunt een opbrengstenmatrix aflezen en aan de hand daarvan bepalen of er sprake is van een prisoner's dilemma.

Je kunt uitleggen dat zelfbinding een belangrijke rol speelt bij de oplossing van een prisoner's dilemma. 

Wat is GEEN OPLOSSING voor het gevangenendilemma?

1. Sociale normen
2. Zelfbinding
3. Collectieve dwang
4. Meeliftgedrag

wat is zelfbinding?

1. het is voor het belang van lage prijzen
2. het is een wiskundige manier om keuzeproblemen op te lossen
3. dan maakt een bedrijf van tevoren bekend wat ze gaan doen bij een dilemma
4. dat kom je dagelijks tegen

Wat is de dominante strategie

1. Samenwerken
2. Niet samenwerken

Wat is het tegenovergestelde van zelfbinding?

1. Eigen belang
2. Optimale oplossing
3. Speltheorie
4. Samenwerking

Bij een gevangenendilemma is er …..

1. altijd sprake van een dominante keuze
2. geen cel waar beide partijen beter af zijn
3. sprake van een inelastische vraag
4. nooit sprake van meeliftgedrag

Is dit een gevangenendilemma?

1. Ja
2. Nee

Wat is de dominante strategie?

1. 1400; 1400
2. 800 ; 1800
3. 1800; 800
4. 1000; 1000

Wat is een dominante strategie?

1. De beste keuze
2. De suboptimale keuze
3. De beste strategie onafhankelijk van de keuze van de ander
4. De slechtste strategie onafhankelijk van de keuze van de ander

Wat is de dominante strategie van Jumbo?

1. Niet op zondag open zijn
2. Wel op zondag open zijn

Wat is de speltheorie?

1. Je kunt er brood mee maken
2. Het is een wiskundige manier om keuzeproblemen op te lossen
3. Je kunt er ingewikkelde wiskundesommen mee uitrekenen
4. moeilijke variant van economie

Vraag 1:
Persoon A en B worden
beide door de politie apart
verhoord, wat is de verwachte uitkomst en welke stelling is juist (hoe lager het getal, hoe beter)?

1. Allebei zwijgen en er is geen Nash-evenwicht
2. Allebei zwijgen en er is wel een Nash-evenwicht
3. Allebei bekennen en er is geen Nash-evenwicht
4. Allebei bekennen en er is wel een Nash-evenwicht