3.1: Handel en kolonialisme

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo g, t, mavo
• Leerjaar 3

H3 Nederland en Indonesië

    §3.1 Handel en kolonialisme (A)

Lesdoelen

Je weet wanneer en waarom de VOC werd opgericht

Je weet waar de VOC factorijen stichtte

Specerijen

• Smaakversterkers.
  
  
• Veel waarde:
  - onbekend in Europa
  - medicijn
  - zeldzaam. (groeit alleen in Zuidoost-Azië).
  
  

Europese expansie

• De Portugezen ontdekken de route naar Azië
  (1498).

• Nederlanders willen dat ook!
• Spionage...
• Jan Huygen van Linschoten
  reist mee.
  

Nederlanders in Azië

• Cornelis de Houtman komt in 1596 als eerste Nederland in Oost-Indië, aan.

• De reis duurde 2,5 jaar. Van de 900 bemanningsleden overleven 250 de reis. 

Nieuw probleem!

• Steeds meer Nederlandse (compagnieën) bedrijven gaan naar Indië varen.

• Hierdoor ontstaat veel concurrentie tussen Nederlanders onderling.

• De prijs van de specerijen dalen

Verenigde Oostindische Compagnie (1602)

• Om concurrentie tegen te gaan werd VOC opgericht.
  
  

• De VOC kreeg het monopolie.
  
  
• VOC mocht ook namens Nederland forten bouwen, oorlog voeren, land veroveren en besturen. 

H3 Nederland en Indonesië

    §3.1 Handel en kolonialisme (B)

Factorij

• Een factorij is een versterkte handelspost.
  
  
• Het was de benzinestation van de 17e eeuw

• Nederland had ze overal langs de kust.
  

Jan Pieterszoon Coen

• In 1619 veroverde JP Coen de Javaanse havenstad Jayakarta.
  
  Nederlanders hernoemde de stad Batavia. Batavia werd het hoofdkwartier van de VOC.
  
  
• Moordde de bewoners van de Banda-eilanden uit omdat geen Nootmuskaat leverde

H3 Nederland en Indonesië

    §3.1 Handel en kolonialisme (C)

Tot nu toe... 

Jan Huygen van Linschoten & Cornelis de Houtman
Specerijen 
Oprichting van de VOC 
Monopolie
Factorij 
Jan Pieterszoon Coen
Plantages

Lesdoelen

Je weet waarom de VOC uiteindelijk ten onder ging

Je weet wat het cultuurstelsel was en wat hiervan de gevolgen waren

Je weet wat Nederland probeerde te bereiken met de Ethische Politiek

Je kan het modern imperialisme beschrijven

Ondergang VOC

De VOC werd in 18e eeuw minder winstgevend:

1. Corruptie.
2. Buitenlandse concurrentie.
3. Oorlog met Engeland.
4. Fransen veroveren Nederland. 

1799 -  VOC = failliet

Kolonie

1816: Indonesië werd kolonie van Nederland

Gezag werd afgedwongen door KNIL 

Koninklijke Nederlands-Indische leger

Het cultuurstelsel

 (1830-1870)

• Oprichter: Johannes van den Bosch
  Doel: Indië moet weer winstgevend (voor Nederland) worden
• Nederlandse Handel-Maatschappij
• Nederland lieten Indonesiërs gedwongen voor zich werken
• Met dat geld kan Nederland een modern land worden

Kritiek

Het boek: Max Havelaar door Eduard Douwes Dekker (Multatuli)

Het einde van het cultuurstelsel (1870)

• Na alle kritiek werd het cultuurstelsel afgeschaft
• Er komt een markeconomie
• Nederlandse bedrijven (zoals Shell) profiteren hier flink van

Ethische Politiek

1. gezondheidszorg

2. landbouwverbeteringen

3. infrastructuur

4. onderwijs

In praktijk weinig verbetering voor de inheemse bevolking 

Modern Imperialisme
(1870-1942)

• Europese landen bouwen grote koloniale rijken op
• Sommige inheemse vorsten verzetten zich
• Bijvoorbeeld op Lombok en in Atjeh leidde dit tot oorlog

Lesdoelen

Je weet waarom de VOC uiteindelijk ten onder ging

Je weet wat het cultuurstelsel was en wat hiervan de gevolgen waren

Je weet wat Nederland probeerde te bereiken met de Ethische Politiek

Je kan het modern imperialisme beschrijven