Nask 3TL 6.4 Donder en bliksem

• Natuurkunde
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

6.4  Donder en bliksem

Leerdoelen

Je leert:

• hoe bliksem en donder ontstaan.
  
• wat je moet doen als je zelf in een onweersbui terechtkomt.

Indeling van de les

1. Opstarten
   
2. Klein stukje herhaling over wolken
3. Uitleg onweer 
4. Lezen theorie en maken van opdrachten 
5. Afsluiting
   

Herhaling: wat is een wolk en hoe ontstaat die?

Wolk = verzameling van kleine gecondenseerde waterduppels hoog in de atmosfeer

Ontstaan van een wolk:

1. warme lucht zet uit en stijgt op als een luchtbel.
   
2. op een bepaalde hoogte koelt de luchtbel af tot een temperatuur onder het dauwpunt
   
3. teveel aan water in de luchtbel condenseert tot druppels
   
4. als er deeltjes in de lucht hangen, bijvoorbeeld stofdeeltje, condenseert het water gemakkelijker. We noemen die deeltje condensatiekernen.
5. je ziet een wolk in de lucht hangen
   

Wat zien we?

De hoeveelheid waterdamp bepaald het dauwpunt.


Hoe meer waterdamp in de lucht des te groter het dauwpunt wordt.

Waarom zijn er bij warme temperaturen minder wolken te zien?

1. Er is geen waterdamp meer in de lucht
2. Omdat de wolken verder stijgen buiten ons zicht
3. Omdat het meeste water in gasvorm zit
4. Omdat de wolken te snel stijgen

Wat gebeurt er als je bij 10 *C, 40 g/m^3 waterdamp hebt?

1. Dan zal een deel van het water gaan verdampen
2. Dan zal een deel van de waterdamp gaan condenseren
3. Dan zal de lucht kouder worden
4. Dan zal een deel van het waterdamp verhitten

Statische lading

• Elektrische lading komt voor op twee manieren, positief en negatief.
• Elektrische lading kan ontstaan door wrijving.
• Als de lading ontstaat door wrijving noemen we dat 

       statische elektriciteit

 ladingscheiding

Onweer

• Lichtflits
• Donder
• Schade

Lichtflits

Een wolk wordt geladen door waterdruppels en ijskristallen die langs elkaar bewegen.

Als de wolk geladen is en de aarde niet ontstaat er een hele hoge spanning! 

Er ontstaat dan een heel groot spanningsverschil waardoor een  vonk  gaat overschieten: de bliksem.

Donder

Door de hitte van de bliksem wordt de lucht om de bliksem heen heel sterk verwarmd.

De lucht er omheen zet daardoor uit. Dit uitzetten gebeurt zeer snel en veroorzaakt een geluidstrilling. Dit hoor je als donder.

Hoever is het bij je vandaan?

• v_licht = 300.000 km/s
• v_geluid = 343 m/s

• Dus wanneer je na 3 seconden de donder hoort:

• s = v x t
• s = 343 x 3
• s = 1029 m

Schade

Stroomsterkte in flits is ongeveer 20.000 A

0,06 A is al dodelijk

--> hoge stroomsterkte --> veel hitte --> brand

Veiligheid bij onweer

• Blijf uit de buurt van bomen en andere hoge voorwerpen.
• Maak jezelf zo klein mogelijk door gehurkt te gaan zitten. 
• Ga nooit plat op de grond liggen. 

Waarom is een onweerswolk geladen?

1. regendruppels en ijskristallen bewegen langs elkaar
2. Omdat er elektriciteit in loopt
3. Omdat de wolken tegen elkaar aan botsen
4. Omdat de warme en koude lucht langs elkaar bewegen

Waarom klinkt er na een flits een donder?

1. Omdat de grond natrilt na de flits en het geluid dat vrijkomt is de donder
2. Omdat de lucht om de flits uit gaat zetten doordat het warm wordt

Voorwerpen die op dezelfde manier geladen zijn die .....

1. Stoten elkaar af
2. Trekken elkaar aan
3. Doen niks

Je ziet een flits en 12 seconden erna de donder, hoe ver is de bui van mij vandaan?

1. 2 km
2. 3 km
3. 4 km
4. 5 km

Zelfstandig werken

Lees blz. 116 -117

Maak de reguliere 

opdrachten

Leerdoelen

Je weet:

• hoe bliksem en donder ontstaan.
  
• wat je moet doen als je zelf in een onweersbui terechtkomt.

Ja, dat kan ik!

😒🙁😐🙂😃