les 4: tekststructuren, tekstdoelen, laatste les 3A1

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Deze les

• Oefenen met lezen 
  
• Korte terugblik tekstdoelen en tekstsoorten
  
• Stof voor de toetsweek 

Leerdoelen

Aan het eind van deze les...

• weet je uit welke structuren verschillende teksten bestaan.

Voor de toetweek

1. Je moet weten wat een inleiding, middenstuk en slot is 

2. Je moet deelonderwerpen kunnen herkennen in het middenstuk 

3. Je moet weten hoe in een inleiding de lezer nieuwsgierig gemaakt wordt 

4. Je moet de inhoud van een tekst begrijpen: argumenten die gegeven worden, moet je kunnen herkennen 

5. Je moet tekstverbanden kunnen herkennen en uitleggen 

6. Je moet het doel van de tekst herkennen: informeren, amuseren, overtuigen of activeren 

Stof voor TW1 3V: De brug blz. 246-250 opdr. 1 en opdr. 2; H1 blz. 12-19, startopdr., opdr 1, 2, 4, 5. Extra oefening(en) lezen. 

Let op: bij leesvaardigheid in TW1 telt ook taalgebruik mee: inleidingen op antwoorden van open vragen, spelling, leestekens (zoals punt achter de zin), stijl. 

Tekstdoel?

1. Houden huisdieren echt van mensen/ons?

2. Volgens Laura Marcus houden huisdieren niet echt van ons, want ze zijn afhankelijk van ons.

3. Je hebt ze/huisdieren niet gebaard en ze praten niet terug.

4. Volgens Martin Gaus onstaat er hechting tussen mens en dier (door het samen opgroeien)

5. Honden en katten voelen dezelfde emoties/binding als mensen/ Honden en katten maken net als mensen oxytocine aan.

6. We bieden ze veiligheid, we geven ze eten en we geven ze aandacht.

7. Volgens Nienke Endenburg lijkt eigenbelang een grote rol te spelen bij vriendschap van dieren.

8. Mensen houden van dieren omdat de acceptatie van dieren onvoorwaardelijk is

9. Volgens Martin Gaus draait het bij mens en dier om eigenbelang.

Wat is het tekstdoel van deze tekst?

1. Amuseren
2. Informeren
3. Overtuigen
4. Activeren

• Functie van de titel: de lezer nieuwsgierig maken en/of het onderwerp van de tekst noemen 

• Functie inleiding: de lezer nieuwsgierig maken en onderwerp. Dat kan op de volgende vier manieren:

1. Het onderwerp aankondigen (= vertellen waar de tekst over gaat)
   
2. Een kort grappig of bijzonder verhaaltje (= anekdote) vertellen 
   
3. Een of meer vragen stellen.
   
4. De aanleiding voor het schrijven noemen (= vertellen waarom je schrijft)
   

• Functie middenstuk: deelonderwerpen benoemen en uitleggen.
• Functie slot: de tekst afsluiten, dat kan op de volgende drie manieren: 

1. Conclusie
   
2. Samenvatting
   
3. Advies
   

Opdracht

Open de tekst over racisme in de zorg (zie teams).  

Wie heeft de tekst geschreven?

Hoe wordt de lezer in de inleiding nieuwsgierig gemaakt?

1. Het onderwerp wordt geïntroduceerd
2. Er wordt een anekdote verteld
3. Er worden vragen gesteld
4. Er wordt een stelling gegeven

Hoewel Nederland een rijk land is, raakt de inflatie iedereen. De overheid zou er meer op mogen ingrijpen, zegt de FNV. Wanneer mensen niet veel geld hebben, zijn ze minder gelukkig. Dat heeft effecten op de gezinssituatie: spanningen thuis nemen toe. Daarnaast is de inflatie moordend voor de economische vooruitgang en zullen bedrijven steeds vaker omvallen.

Wat is hier het standpunt?

Hoewel Nederland een rijk land is, raakt de inflatie iedereen. De overheid zou er meer op mogen ingrijpen, zegt de FNV. Wanneer mensen niet veel geld hebben, zijn ze minder gelukkig. Dat heeft effecten op de gezinssituatie: spanningen thuis nemen toe. Daarnaast is de inflatie moordend voor de economische vooruitgang en zullen bedrijven steeds vaker omvallen.

Wat zijn hier de twee argumenten die worden gegeven voor het standpunt?

Wanneer mensen niet veel geld hebben, zijn ze minder gelukkig. Dat heeft effecten op de gezinssituatie: spanningen thuis nemen toe.
a b
Spanningen thuis nemen toe

Welke tekststructuur past het best bij deze titel: 'Het ontstaan van een regenboog'

1. Argumentatiestructuur
2. Aspectenstructuur
3. Verklaringsstructuur
4. Voor- en nadelenstructuur

Welke tekststructuur past het best bij deze titel: 'Kinderen moeten meer sporten op de basisschool'

1. Argumentatiestructuur
2. Aspectenstructuur
3. Verklaringsstructuur
4. Voor- en nadelenstructuur

Welke tekststructuur past het best bij deze titel: 'Wel of niet een warme lunch op school?'

1. Argumentatiestructuur
2. Aspectenstructuur
3. Verklaringsstructuur
4. Voor- en nadelenstructuur

Welke tekststructuur past het best bij deze titel: 'Vakken op de middelbare school'

1. Argumentatiestructuur
2. Aspectenstructuur
3. Verklaringsstructuur
4. Voor- en nadelenstructuur

Welke tekststructuur past het best bij een tekst over de ontwikkeling van de telefoon tot smartphone?

1. aspectenstructuur
2. Verleden-heden(-toekomst)structuur
3. vraag-antwoordstructuur
4. argumentatiestructuur

Welke tekststructuur past het best bij een tekst over wie de beste kandidaat zou kunnen zijn voor de presidentsverkiezingen van de VS?

1. vraag- antwoordstructuur
2. aspectenstructuur
3. verklaringsstructuur
4. probleem-oplossingsstructuur

Welke tekststructuur past het best bij een tekst over België?

1. verklaringsstructuur
2. argumentatiestructuur
3. aspectenstructuur
4. probleem-oplossingsstructuur

Stof voor TW1 3V: De brug blz. 246-250 opdr. 1 en opdr. 2; H1 blz. 12-19, startopdr., opdr 1, 2, 4, 5. Extra oefening(en) lezen. 

Let op: bij leesvaardigheid in TW1 telt ook taalgebruik mee: inleidingen op antwoorden van open vragen, spelling, leestekens (zoals punt achter de zin), stijl.