Fictie & Poëzie les 3: beeldspraak in gedichten

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Nederlands
Fictie & poëzie

Les 3: beeldspraak in gedichten

HAVO/VWO 3
 P1 2023-2024

Vorige lessen ...

... heb je geleerd wat beeldspraak is en hoe je beeldspraak kunt herkennen en benoemen.

Aan het eind van deze les ...

... kun je beeldspraak in gedichten herkennen en benoemen.

Welke vergelijkingen met als heb je gevonden?

Welke personificaties heb je gevonden?

Welke vergelijkingen zonder als heb je gevonden?

Welke metaforen heb je gevonden?

Aan de slag!

Maak de opdrachten op slide 11 t/m 18

Schrijf van onderstaande dichtregel van H. Gorter de vorm van beeldspraak die er in voorkomt, het object en het beeld op.

'De dag gaat open als een gouden roos'

Schrijf van onderstaande voorbeelden de vorm van beeldspraak die er in voorkomt het object en het beeld op.
'Zij bloosde als vuur'

Schrijf van onderstaande voorbeelden de vorm van beeldspraak die er in voorkomt het object en het beeld op.
'Hij is zo sterk als een leeuw'

Schrijf van onderstaande voorbeelden de vorm van beeldspraak die er in voorkomt het object en het beeld op.
'Mijn geheugen is als een Zeef'

Schrijf van onderstaande voorbeelden de vorm van beeldspraak die er in voorkomt het object en het beeld op.
'Het nieuws ging als een lopend vuurtje door de stad. '

Hieronder vind je een zin met een vergelijking. Schrijf alle drie de componenten (object, beeld, verbindingswoord) op. Het verbindingswoord kan ontbreken (vergelijking zonder als).
'Een engel van een kind.'

Hieronder vind je een zin met een vergelijking. Schrijf alle drie de componenten (object, beeld, verbindingswoord) op. Het verbindingswoord kan ontbreken (vergelijking zonder als).
'Nadat hij geschrokken was zag hij zo wit als een doek.'

Hieronder vind je een zin met een vergelijking. Schrijf alle drie de componenten (object, beeld, verbindingswoord) op. Het verbindingswoord kan ontbreken (vergelijking zonder als).
'Venus is van koper'

Lees onderstaande strofe uit het gedicht Kindergedachten. Er is een personificatie aanwezig in deze strofe. Schrijf deze op op slide 20. Wat zal de schrijver bedoelen met deze personificatie?

Het regent, - o wat regent het!

Ik hoor het uit mijn warme bed,
Ik hoor de regen zingen,-
Het regent, regent dat het giet-
Dat niemand daar nou iets van ziet
Van al die donkre dingen!

Eerste strofe van Kindergedachten van C.S. Adama van Scheltema

Welke personificatie is in het gedicht aanwezig? Wat zal de schrijver bedoelen met deze personificatie?

In de eerste strofe van het gedicht van Slauerhoff (zie onderstaand) staat beeldspraak. Schrijf het object en het beeld op in slide 22.

Woningloze
Alleen in mijn gedichten kan ik wonen,
Nooit vond ik ergens anders onderdak
Voor de eigenhaard gevoelde ik nooit een zwak,
Een tent werd door de stormwind meegenomen.
Door: J. Slauerhoff

Schrijf het object en het beeld op van de beeldspraak die je gevonden hebt in het gedicht van Slauerhoff

In regel 1 en 2 van Het kind en ik wordt een vergelijking gemaakt. Hierbij wordt het object weggelaten en enkel het beeld genoemd. Hoe heet deze vorm van beeldspraak? Over welk beelden hebben we het hier en wat zijn de objecten? Vul dit in op slide 24.

Het kind en ik

1    Wanneer des nachts de donkre vogels komen
2    en ons weer wekken met hun stalen stem,
3    roept hij heel zacht mijn naam en zeg ik hem
4    dat het weer nacht is en wij samen dromen.

Koos Schuur, Herfst, Hoos en Hagel.
De Bezige Bij, Amsterdam 1946.

Hoe heet deze vorm van beeldspraak? Over welk beelden hebben we het hier en wat zijn de objecten?

Geef een voorbeeld uit het gedicht Changement de decor van een vergelijking met een verbindingswoord. Leg uit welk object en welk beeld met elkaar vergeleken worden. Noteer ook het verbindingswoord. Vul de antwoorden in op slide 26.

Changement de decor

1    Zodra de dag als een dreigbrief
2    in mijn kamer wordt geschoven
3    worden de rode zegels van de droom
4    door snelle messen zonlicht losgebroken

5    huizen slaan traag hun bittere ogen op
6    en sterren vallen doodsbleek uit hun banen

7    terwijl de zwijgende schildwachten
8    nachtdroom en dagdroom haastig
9    elkaar hun plaatsen afstaan
10    legt het vuurpeloton van de twaalf
11    nieuwe uren bedaard op mij aan.

Ellen Warmond, Proeftuin.
Querido, Amsterdam 1953.

Geef een voorbeeld uit het gedicht Changement de decor van een vergelijking met een verbindingswoord. Leg uit welk object en welk beeld met elkaar vergeleken worden. Noteer ook het verbindingswoord.

Welke vorm van beeldspraak in het gedicht Changement de decor kun je aanwijzen in regel 5 en 6?