Examentrainer Koude oorlog

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 2

Examentrainer Koude oorlog

Bron 1

bron 1

Kort voordat de Conferentie van Potsdam begint, overlegt Henry Stimson, de Amerikaanse minister van Oorlog, met president Truman over de vraag wat die zal antwoorden als Stalin in Potsdam vraagt naar de atoombom. Stimson noteert hierover in zijn dagboek:

We waren hier druk mee bezig en werkten er als bezetenen aan en we wisten dat hij [Stalin] er druk mee bezig was, dat zij er als bezetenen aan werkten en dat wij er praktisch mee klaar waren en van plan waren het te gebruiken tegen de vijand, Japan; als dat goed zou uitpakken, stelden we voor om er daarna over te spreken met Stalin, waarbij we ons als doel stelden de wereld vreedzamer en veiliger te maken, liever dan de beschaving te vernietigen. Als hij [Stalin] zou aandringen op details en feiten, zou Truman gewoon antwoorden dat we nog niet bereid waren om die met hen te delen.

Gebruik bron 1.
Historici zijn het niet eens over de vraag wanneer de Koude Oorlog begint. Sommige historici zien de conferentie van Potsdam als het begin van de Koude Oorlog.
Ondersteun die visie door:
zonder bron een discussiepunt te noemen waarover de Sovjet-Unie en de westelijke mogendheden het niet eens worden in Potsdam en aan de bron een ander discussiepunt af te leiden en
voor elk van beide discussiepunten toe te lichten dat deze bijdraagt aan het begin van de Koude Oorlog.

bron 2

Een foto van de Duitse stad Dresden na het bombardement in de nacht van 13 op 14 februari 1945. Op de voorgrond staat het standbeeld van de engel op de toren van het raadhuis dat het bombardement heeft doorstaan.

Gebruik bron 2.
Dit soort foto's van platgebombardeerde Duitse steden wordt vlak na de Tweede Wereldoorlog gebruikt om de Amerikaanse bevolking te overtuigen van de politieke noodzaak van economische steun aan West-Europa.
Leg dit uit door aan te geven:
welke politiek reden de Amerikaanse regering heeft om economische steun aan Europa te verlenen en
waardoor deze foto gebruikt kan worden om de steun van de bevolking voor deze politiek te krijgen.

bron 3 Foto uit oktober 1961 van de grensovergang Checkpoint Charlie in Berlijn

Toelichting bron 3

Toelichting

Op het bord rechts staat in vier talen: "U verlaat nu de Amerikaanse sector".

Op de achtergrond Russische tanks, op de voorgrond Amerikaanse. Duitsland valt na de Tweede Wereldoorlog uiteen in twee delen, het communistische Oost-Duitsland en het kapitalistische West-Duitsland. In de nacht van 12 op 13 augustus 1961 laat de Oost-Duitse regering de "Berlijnse Muur" bouwen, waardoor het niet langer mogelijk is de grens tussen beide Duitslanden over te steken. Er blijven slechts een paar grensovergangen bestaan, waaronder Checkpoint (controlepunt) Charlie.

Gebruik bron 3.
In de foto van Checkpoint Charlie kun je een kenmerkend aspect van de tweede helft van de twintigste eeuw herkennen.
Noem dat aspect en leg uit waaraan je het in de foto herkent.

In Oost-Berlijn werd in 1962 een controlepost geopend bij de grensovergang op station Friedrichstraße. Alle reizigers naar West-Berlijn werden hier gecontroleerd op geldige reisdocumenten. DDR-burgers moesten bij de controlepost afscheid nemen van familieleden uit West-Berlijn die hen hadden bezocht. De burgers van Berlijn noemden de controlepost het Tränenpalast (paleis der tranen).

Geef een verklaring voor het besluit van de regering van de DDR de grens met West-Berlijn te sluiten en leg daarna uit waarom de naam Tränenpalast in de DDR verboden was.

Een bewering:
De Cubacrisis kan worden gezien als een keerpunt in het verloop van de Koude Oorlog.

Leg deze bewering uit.

bron 4

In 1968 voert Leonid Brezjnev een telefoongesprek met Alexander ('Sasha') Dubček, de leider van de communistisch partij van Tsjecho-Slowakije:

Brezjnev: De laatste twee tot drie dagen hebben de kranten die ik net noemde vasthoudend allerlei scheldpartijen op de Sovjet-Unie en haar broederlanden gepubliceerd. Mijn kameraden op het Politbureau staan erop dat ik jou vanwege deze kwestie dringend aanspreek (...).

Dubček: We hebben een bijeenkomst gehad met de pers. Tijdens die bijeenkomst zijn de verslaggevers die volgens jou incorrect hebben gehandeld aangesproken, en de beslissing werd genomen om een eind te maken aan alle haatdragende formuleringen.

Brezjnev: Sasha, het maakt niet uit of jij een ontmoeting hebt gehad met de pers of niet. Wij waren het erover eens dat jij niet alleen maar een bijeenkomst zou houden. We waren overeengekomen dat alle massamedia – de pers, de radio en de televisie – onder de controle van het communistische Centrale Comité zouden worden gebracht (...). Zie je dan niet in, Sasha, dat we zeer zeker de maatregelen zullen moeten nemen die wij nodig vinden? (...)

Dubček: Wij kunnen onze eigen problemen oplossen, maar als jij denkt dat het noodzakelijk is bepaalde maatregelen te nemen, doe dat dan vooral.

Gebruik bron 4.
Op basis van deze bron concludeer je dat in 1968:
-er continuïteit is in de opstelling van de Sovjet-Unie ten opzichte van de landen binnen haar invloedssfeer
-het beleid van Dubček het karakter van het regime in Tsjecho-Slowakije verandert.

Ondersteun beide conclusies met een verwijzing naar de bron.

bron 5

Twee dagen na de val van de Berlijnse Muur publiceert de tekenaar Opland deze prent in de Volkskrant van 11 november 1989:

Toelichting: De man in de prent is Karl Marx, de grondlegger van het communisme.

Gebruik bron 5.
Opland geeft een verwachting weer over de politieke toekomst van Oost-Europa.

Leg met een verwijzing naar de bron uit welke verwachting dat is.

Bron 6

In 2017 laten VS-president Donald Trump en de leider van het communistische Noord-Korea, Kim Yong-un zich over elkaar uit in verschillende verklaringen en twitterberichten:

Trump in juli en augustus over Kim Yong-un en Noord-Koreaanse testproeven met kernraketten:

Heeft die man nou echt niets beters te doen met zijn leven? Zij zullen vuur en woede ontmoeten op een manier die de wereld nog niet heeft gezien De raketman is op een zelfmoordmissie voor zichzelf en zijn regime. Als we worden gedwongen onszelf of 

onze bondgenoten te verdedigen, zullen we geen andere keus hebben dan Noord-Korea compleet te vernietigen.

Kim Yong-un in september naar aanleiding van o.a. bovenstaande uitspraken van Trump:

De uitspraken van Trump zijn de meest beledigende oorlogsverklaring uit de geschiedenis. De Verenigde Staten zullen een grote rekening betalen voor de uitspraken van zijn geestelijk gestoorde president. Een bange hond blaft harder. Donald Trump laat Noord-Korea geen andere keus dan raketten te ontwikkelen waarmee het doelen op het Amerikaanse vasteland kan raken.

Gebruik bron 6.
Op basis van deze bron concludeer je dat in 2017:
de retoriek (= taal en woordgebruik) van de traditionele Koude Oorlog (1945-1991) terug is in de internationale politiek;
een inhoudelijk politiek-militair thema uit die traditionele Koude Oorlog in 2017 weer actueel was.

Ondersteun beide conclusies met een verwijzing naar de bron.

Bron 7

In 1953 komen Oost-Duitse arbeiders in opstand tegen de regering. In het communistische Nederlandse dagblad De Waarheid van 17 juni 1953 staat over het uitbreken van die opstand een artikel:

Onze correspondent telefoneerde ons gisteravond dat de aanleiding van de demonstraties (...) van Oost-Duitse bouwvakarbeiders een onjuist toegepaste regeringsmaatregel over de verhoging van de arbeidsnormen is geweest. De spionage- en sabotage-organisaties in het Westen hadden hiervan gebruik gemaakt om enkele groepen arbeiders tot demonstraties aan te zetten, die onmiddellijk aangevuld werden door mannen uit West-Berlijn. Toen de arbeiders voor het regeringsgebouw van het ministerie van Wederopbouw verschenen, werden zij door [de DDR] minister Selbmann toegesproken. Deze vertelde hun dat de regering al besloten had om de onjuiste maatregelen in te trekken. Agenten uit West-Berlijn probeerden de arbeiders over te halen om naar het Westen te marcheren "om daar hun recht te zoeken". Dit provocerende voorstel werd onmiddellijk afgewezen met de verklaring: "Als wij klachten hebben, dan spreken wij onze eigen regering daarop aan." De arbeiders gingen na de mededeling van minister Selbmann gerustgesteld weer naar hun werk.

Gebruik bron 7.
Een conclusie: De redactie van De Waarheid geeft een communistisch standpunt weer over de opstand.

Ondersteun deze conclusie door:
- uit te leggen welk communistisch standpunt De Waarheid over de opstand weergeeft, waarbij je je antwoord ondersteunt met een verwijzing naar de bron en
- zonder bron een oorzaak voor de economische malaise te noemen waarin de DDR zich in 1953 bevindt.