01 koperen buis - TL 1

• Installatietechniek
• MBO
• Studiejaar 1

Buis bewerken 

Koperen buis

bladzijde 59 t/m 68 boek buisbewerken C18

Lesdoel

aan het eind van deze les:

• Weet je de basis eigenschappen van koper
• weet je waar koper in de installatietechniek voor gebruikt kan worden
• kan je uitleggen wat galvanische werking betekent

nodig tijdens deze les: Boek, pen en papier.

Wat is koper?

Koper is een scheikundig element met symbool Cu en atoomnummer 29. Het is een rood/geel overgangsmetaal dat in ongelegeerde vorm ook als roodkoper bekendstaat.

(bron: wikipedia)

Symbool: Cu

Atoomnummer: 29

Dichtheid: 8,96 g/cm³

Smeltpunt: 1.085 °C

Inleiding

Koperen buis wordt nog steeds toegepast in de installatietechniek 

• Water
  
• CV en vloerverwarming
  
• Koelsystemen
  
• Hemelwater afvoer (????)

Eigenschappen

Koper is een non Ferro metaal (geen ijzer)

 rood/oranje van kleur

Koper is een goede warmte en elektriciteit geleider

Koper is eenvoudig te buigen en bewerken

Koper is corrosie bestendig

EN

Koper heeft een antibacteriële werking, 

er hechten zich geen bacteriën tegen de wand van de buis.

vraag 1

Leg uit wat Corrosie bestendig betekent.

Eigenschappen

Koper is vrijwel overal toe te passen.

t.o.v. kunststof is het zwaar, duur en het kan niet tegen kalk,

Een koperen leiding wordt daarom in cementvloer of grond voorzien van een mantelbuis.

Er zijn 2 soorten koperen buis:

1 – zacht koperen buis ( bijv. wicu of koelleiding )

2 – half harde koperen buis in lengtes te verkrijgen

vraag 2

Waar zou je een WICU leiding goed voor kunnen gebruiken?

Uitvoeringen

Gangbare maten (middellijnen of diameters)

  

10 mm, 12mm, 15 mm (1mm wanddikte)

22 mm (1,1 mm wanddikte)

28 mm (1,2mm wanddikte)

35mm, 42mm en 54 mm (1,5 mm wanddikte)

Fabricage en toepassing van koper is vastgelegd in richtlijnen en keurmerken: NEN-EN 1057, KIWA (drinkwater) en Gastec QA (gas)

vraag 3

Een koperen leiding van 12 mm waar zou je deze voor gebruiken?

Uitvoeringen

vraag 4

Wat kan je vertellen over deze buis? noem minimaal 3 eigenschappen.

Lineaire uitzettingcoëfficiënt 

De Lineaire uitzettingcoëfficiënt van koper is 0,0168 mm/m.K

Fabrikanten geven de LUC ook wel aan als 

16,8 X 10⁻⁶ m/m/K) of 0,0000168 m/m.k

vraag 5

Leg uit wat de uitzettingcoëfficiënt betekent voor koper

Edel metaal (halfedel en onedel)

Metalen worden ingedeeld in edel, halfedel en onedel. 

EDEL: Goud en platina - deze “roesten” niet

HALDEDEL: Koper en lood  - “roestlaagje”  beschermt tegen verder roesten.

ONEDEL: Staal (ijzer) - roesten wel

vraag 6

Hoe noem je het groende laagje "roest" wat koper beschermt tegen verdere corrosie?

Elektrolytische werking ( galvanisch koppel )

Maak groepjes van twee en zoek op wat Elektrolytische werking is.

Gebruik hiervoor bijvoorbeeld je boek, internet.

tijd: 5 minuten.

Elektrolytische werking ( galvanisch koppel )

Het ene metaal is “sterker” dan het andere.

Dat effect wordt in water nog eens versterkt.

Je krijgt dan eigenlijk een soort accu-werking met hele kleine stroompjes waarbij het sterkere metaal het zwakkere “opvreet”.

Tussen een koperen en stalen buis is er dus een “stroompje”

vraag 7

Welk materiaal is sterker en zal het "winnen", Koper of Staal?

Elektrolytische werking ( galvanisch koppel )

Isolatiekoppeling 

1 – Draadnippel

2 - Wartel

3 - Isolatiering

4 - Tussenring

5 - soldeernippel

6 – O ring

vraag 8

Wanneer zou je deze "isolatiekoppeling" kunnen gebruiken?

Voorbeeld uit de praktijk: anode in boiler

Wanneer de anode is geïnstalleerd, begint deze in plaats van de stalen tank te corroderen. 

Het principe hierachter is dat de anode het eerst “opoffert” of corrodeert, waardoor het staal intact blijft. 

vraag 9

Van welk materiaal is een boiler anode eigenlijk gemaakt?

Afsluiting

Koper is nog steeds één van de veel gebruikte metalen in de installatietechniek. Het heeft voor- en nadelen.

De te installeren installatie, de omgeving en situatie bepalen wanneer je welk materiaal het beste kan gebruiken EN hoe je deze het beste kan beschermen.

vraag 10

Wat vond je van deze les?