les 5 Havo 4Geschiedenis

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

De Griekse wereld

Havo 4

Deze les

De Griekse wereld 

- het ontstaan van de stadsstaat en verspreiding Griekse cultuur

- de ontwikkeling van het burgerschap

- veel verschillende staatsvormen

- Ontstaan van de wetenschap

KAHOOT!

Polis (meervoud: poleis)

rond 300 in Griekenland

'stad' omringd door platteland

- Autarkisch (moest ook wel)

- Autonoom (ook logisch

-Midden t

Extra info (achtergrond informatie)

Het oude Griekenland was niet één land, maar bestond uit verschillende stadstaten. Dit kwam door het Griekse landschap. Doordat het gebied uit veel onvruchtbare grond, bergen en eilanden bestaat, zijn op verschillende plekken gemeenschappen ontstaan die weinig contact hadden met andere gemeenschappen en dus hun eigen wetten maakten en een eigen identiteit ontwikkelden. Het Griekse woord voor stadstaat is polis (meervoud: poleis). In de tijd van de Grieken waren er wel rond de 300 poleis. 

De eerste Griekse poleis ontstonden rond 3000 v.Chr. Rond 800 v. Chr. waren veel poleis zo hard gegroeid, dat ze niet meer voldoende voedsel voor alle inwoners konden produceren. Veel Grieken verlieten hun polis en gingen zich verstigen op een andere plek aan de Middellandse Zee waar meer ruimte en voedsel was. Deze plek werd een kolonie van de polis waar de inwoners vandaan kwamen. In het begin waren de kolonies nog erg verbonden met de ‘moederstadstaat’ of ‘metropolis’, maar op den duur werden veel kolonies ook zelfstandige stadstaten. Het hele gebied waar Griekse stadstaten en kolonies voorkwamen noemen de de Griekse wereld. De Grieken zelf noemden dit gebied Hellas.

De Griekse stadstaten

• Griekenland was geen uniforme staat, zoals Egypte.
• Griekenland bestond uit ruim 200 stadstaten/ poleis.
• Elke polis had zijn eigen wetten en bestuur.
• De stadstaten hadden regelmatig ook oorlog met elkaar.
• Maar de poleis hadden ook veel gemeenschappelijk zoals bijvoorbeeld taal, godsdienst en cultuur.

Griekse Kolonies

• Gedeelte van de bevolking trok  weg door voedseltekorten (ontstaan door bevolkingsgroei)
  
• Ze stichtten koloniën, waardoor de Griekse cultuur ook buiten Griekenland werd  verspreid.
    Inwoners bleven contact houden met hun moedersteden. 
• Er ontstond aan de kust van de Middellandse Zee en de Zwarte Zee een netwerk van Griekse stadstaten.

Politiek in de Griekse poleis

1. 1. Welkom
   2. Inleiding

3. Uitleg polis

4. Uitleg bestuursvormen

5. Opdracht ‘Wat denkt de filosoof?”

6. Nabespreking

7. Afsluiting

Volksvergadering

- Vorm van directe inspraak

- Enkel voor volwassen mannen die geen slaaf en ook geen immigrant waren 

ongeveer 1/5

- Is dit een democratie ?

1. Mening geven is niet hetzelfde als besturen

- Gevolg: Burgerschap

De Griekse wereld kende vijf bestuursvormen 

Monarchie 

Tirannie 

Aristocratie 

Oligarchie 

Democratie

Atheense democratie

Verschillen Atheense democratie met huidige democratie:

- Athene was een directe democratie (niet stemmen maar direct meebeslissen)

- Alleen burgers met burgerschap mochten stemmen en hadden burgerrecht (vrouwen, slaven en immigranten niet)

Kritiek op de Atheense democratie:

Vooral door filosofen (Socrates, Plato en Aristoteles): niet alle burgers hadden verstand van politiek!

Griekse Wetenschap

Waarheidsvinding 

Waarschijnlijk ontstaan door kennisuitwisseling

Socrates

• Eén van de belangrijkste Atheense filosofen
• Goed en kwaad (Ethiek)
• Socratische probleem
• "Het is onmogelijk om het goede niet te doen als je het eenmaal kent."
  
• Werd veroordeeld tot het leegdrinken van de gifbeker.
  

Plato

• Leerling van Socrates

 Oprichter van de Akademeia 
(Atheense academie - hoger onderwijs)

• Bekendste werk: De Staat, over politiek

Ideeënleer

In deze periode richtte hij zich steeds meer op de ‘Ideeënleer’, het gedachtegoed dat er van alle dingen in het universum perfecte ‘Vormen’ of ‘Ideeën’ bestaan. Alles wat wij om ons heen zien in de wereld zijn echter slechts ‘afspiegelingen’ van deze ideaalbeelden, waardoor de meeste mensen denken de ‘echte’ Ideeën te kennen, maar dat in werkelijkheid niet doen. Deze perfecte vormen liggen namelijk diep opgeslagen in onze ziel, waardoor ze alleen door filosofen te bestuderen zijn.

Aristoteles

• Leerling van Plato
  
• Filosoof én natuurkundige, wiskundige, etc.
• Mens is sociaal wezen kan alleen in een polis-gemeenschap volmaaktheid vinden
• Leraar Alexander de Grote