2.1 Wereldrijken rondom de Middellandse Zee

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

2.1 Wereldrijken rondom de Middellandse Zee

Planning

- Leerdoelen

- Uitleg

- Opdracht

- Leerdoelen

Leerdoelen

In deze paragraaf leer je...

- Hoe twee machtige wereldrijken in de Middellandse Zee tegenover elkaar kwamen te staan

- Hoe de twee rijken omgingen met de godsdiensten

- Hoe de handel achteruitging 

- Welke slavernij er was

Noem twee wereldrijken nu.

Twee Wereldrijken

• Spaanse rijk
• Ottomaanse rijk

Twee wereldrijken

• Karel erfde van ouders en schoonouders Spanje, Nederlanden, Duitsland, Oostenrijk en andere landen in Midden Europa.
• Door de ontdekkingen veroverde Karel V grote delen van Midden- Zuid-Amerika.
• Nadat Karel gestorven was kreeg Filips II Spanje en de Nederlanden. Karels broer Ferdinand kreeg Oostenrijk/Dld.

tot minuut 2.40

Wereldrijken

• Osman stichter Ottomaanse rijk
• Veroveringen Balkan en Anatolië.
• Einde aan Byzantijnse rijk (val van Constantinopel
• Ottomaanse leider was zowel politiek leider van het rijk, maar ook geestelijk leider van de islam.
• Symbool: Halve maan

Wereldrijken in strijd

• Ottomanen streden tegen de Spaanse/Oostenrijkse Habsburgers om de macht in Europa.
• Hongarije strijd
• Ottomanen voor de poorten van Wenen (tegengehouden).
• Ottomanen veroverden Midden Oosten en Noord-Afrika
• Op de Middellandse Zee beide wereldrijken ongeveer even sterk.

Strijd tussen Ottomanen en Habsburgers voor Szigetvar Hongarije, 1566

Slag bij Lepanto

Spanjaarden en Ottomanen vochten bij Lepanto (in de buurt van Griekenland).

Spanjaarden wonnen.

Ottomanen gingen niet verder westelijk in het Middellandse Zeegebied.

Omgaan met godsdiensten

• Strijd tussen Ottomanen en Spanjaarden zagen beiden als heilige strijd.
• Ottomanen gingen tolerant om met joden en christenen.
• Joden en christenen moesten in Ottomaanse rijk meer belasting betalen en accepteren dat de islam boven hen stond (gehoorzamen). 

Achteruitgang in de handel

• Opkomst Ottomanen 

Venetië en Genua actief in de handel op de Middellandse Zee tussen Europa en Azië.

Reden voor achteruitgang in de handel

• Ottomanen veroveren Constantinopel
• Ottomanen veroveren de Italiaanse handelsposten in het oosten van de Middellandse Zee en aan de Zwarte Zee.
• Gevolg: Italianen moeten meer betalen voor handelswaar.
• Verder maken piraten de Middellandse Zee onveilig.

Herhaling vorige les 

Spaanse Rijk (Karel V)	Ottomaanse Rijk
Katholiek	Islam
Joden, moslims en protestanten vervolgd	Joden en christenen moeten meer belasting betalen & hebben meer vrijheid
Midden-Europa (Spanje, Nederlanden, Oostenrijk)	Zuidoost-Europa (Turkije, Balkan)

Slavernij:

• Islamitische piraten uit Barbarije ( Marokko, Algerije, Tunesië), mensen tegen losgeld vrijlaten of verkopen als slaaf in het Ottomaanse rijk. 

Slavernij:

Slavenmarkt in Constantinopel:  

• Iedereen kan ongehinderd slaven kopen
• Gebruikt om zieken te verzorgen, in het huishouden te werken of ...

Gebruik bron 2.
De bron gaat over ontwikkelingen.
Noteer uit de bron een voorbeeld van verandering en een voorbeeld van continuïteit.