Ethiek - 13. Zorgethiek (Tronto, Giligan)

• Filosofie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4-6

Welke ethische theorie vind jij (tot nu toe) het meest overtuigend?

1. Het consequentialisme
2. De deontologie
3. De deugdethiek
4. Nog geen een...

Ethische stromingen

Gevolgentiek

(Consequentialisme)

- Utilisme

Bentham, Mill, Singer

- Epicurisme

Epicurus

Plichtethiek

(Intentie)

- Deontologie

Kant

Deugdethiek

(Karaktervorming)

Aristoteles

Plato

Augustinus

Thomas

Zorgethiek

(Medemenselijkheid)

Gilligan

Tronto

Zorgethiek

Feministische ethiek

Kritiek op de toonaangevende ethische theorieën:

1. Het goede leven is meer dan nuttig of aangenaam
2. Te grote focus op rechten, regels en rechtvaardigheid

Welk kritiek heeft de zorgethiek op de Deugdethiek?

1. De deugdethiek is teveel gericht op het aangename
2. De deugdethiek is teveel gericht op regels
3. De deugdethiek is teveel gericht op nut
4. De deugdethiek is teveel gericht op rechtvaardigheid

Welk kritiek heeft de zorgethiek op de deontologie?

1. De deontologie is teveel gericht op het aangename
2. De deontologie is teveel gericht op regels
3. De deontologie is teveel gericht op nut
4. De deontologie is teveel gericht op rechtvaardigheid

Welk kritiek heeft de zorgethiek op het utilisme?

1. Het utilisme is teveel gericht op het aangename
2. Het utilisme is teveel gericht op rechten
3. Het utilisme is teveel gericht op nut
4. Het utilisme is teveel gericht op rechtvaardigheid

Carol Giligan (1936)

Het goede leven is met en voor anderen.

Dit is vanuit verbondenheid met een ander;

emotie en empathie spelen een grote rol.

Zorgen is...

"een menselijke activiteit die alles omvat wat wij doen om onze 'wereld' zo in stand te houden, te continueren en te herstellen dat we daarin zo goed mogelijk kunnen leven. Die wereld omvat onze lichamen, ons persoon zijn en onze omgeving die we trachten te werven tot een complex, het leven ondersteunend web" 

uit: Moral Boundaries 1993

Joan Tronto

1952

Tronto

Vier fasen van proces van zorg

Caring about - aandacht

Caring for - verantwoordelijkheid

Care giving - competentie

Care receiving - responsiviteit

Vier fases voor het proces van zorgen

Het model van Tronto beschrijft vier fases voor het proces van zorgen:

    Oog hebben voor (caring about): Het is nodig om te zien dat er een zorg behoefte is. Het gaat in deze fase om het herkennen en erkennen van de zorg behoefte of nood.
    Ervoor zorgen dat (taking care of): Voordat iemand daadwerkelijk zorg kan geven hoort er georganiseerd te worden. In deze fase worden er middelen (financiering of geld horen in deze fase) verzameld, en de zorg wordt voorbereid en georganiseerd.
    Zorgen (care-giving): Dit is het daadwerkelijk geven van zorg. Dit is de fysieke inspanning of handeling die de zorgverlener uitvoert.
    Reageren op de zorg (care receiving): In deze fase reageert de zorgvrager of patiënt op de ontvangen zorg. Heeft de zorg geholpen? Is de toestand van de patiënt verbeterd ten opzichte van voor de handeling? Deze vragen worden beantwoord in deze fase.

2a De specifieke morele handing bij de vier fasen

Voor deze vier fasen is er een specifieke morele handeling nodig:

    Caring about heeft het morele element aandacht. Aandacht is nodig om oog te hebben voor de zorgbehoefte. Zonder aandacht is het niet mogelijk om de zorg behoefte of nood te herkennen en te erkennen.
    Taking care of heeft het morele element verantwoordelijkheid. Verantwoordelijkheid is nodig om de zorg te kunnen organiseren. In deze zorgethiek gaat het om concrete verantwoordelijkheid. Iemand doet een appel op iemand en die persoon moet te raden gaan of het verzoek wel kan of mag. Het is nodig dat iemand de verantwoordelijkheid neemt voor het verzoek van de zorgvrager.

2b

    Care-giving heeft het morele element competentie. Het daadwerkelijk leveren van zorg kan niet zonder dat de zorgverlener weet hoe zorg geleverd wordt. De zorgverlener moet competent zijn om de zorg te kunnen uitvoeren.
    Care receiving heeft het morele element responsiviteit. Zorgrelaties zijn relaties van ongelijken. De zorgvrager of de patiënt is de kwetsbare in de relatie. De patiënt is afhankelijk van de (kwaliteit van de) zorg die de zorgverlener geeft. Deze kwetsbaarheid geeft morele consequenties. Namelijk de zorgverlener hoort open te staan voor feedback en hoort na te gaan of de zorg effectief is geweest. Met andere woorden er moet responsiviteit zijn.

Tronto

Pas de vier fasen van zorg toe op één zelfbedachte casus rondom school, openbaar vervoer, politie/defensie of de politiek.

Vier fasen van proces van zorg

Caring about - aandacht

Caring for - verantwoordelijkheid

Care giving - competentie

Care receiving - responsiviteit

Korte heldere uitleg van de vier fasen van zorg: https://nl.wikipedia.org/wiki/Joan_Tronto

Spotprent over censuur van kranten tijdens de WOII  - Bron: Verzetsmuseum

Hoe ver mag een spotprent gaan volgens de zorgethiek?
Welke overwegingen moet je maken?

Hoe ver mag een spotprent gaan volgens het utilitarisme van Mill?
Welke overwegingen moet je maken?

Hoe ver mag een spotprent gaan volgens de deontologie?
Welke overwegingen moet je maken?

Hoe ver mag een spotprent gaan volgens het utilitarisme van Bentham?
Welke overwegingen moet je maken?