§6.5 Napoleon

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo, havo, vwo
• Leerjaar 2

1.4: Napoleon en de Revolutie

Pruiken en Revoluties

§6.5 Napoleon

tijdvak 7: Pruiken & Revoluties 

1700 - 1800 (18e eeuw)

Napoleon Bonaparte

Hierna: Veldslag van Napoleon filmpje (+ 3 min.)

In deze les kun je 13 punten verdienen!

De meest invloedrijke persoon op de wereld is Jezus.
Op nummer 2 staat Napoleon. Wat weet jij al over Napoleon?

Leerdoelen:

1. kun je het levensverloop van Napoleon Bonaparte navertellen;

2.  weet je 6 / 7 zaken van Napoleon op te noemen die in Frankrijk en Europa veranderde en die nog steeds op jou invloed hebben;

+ kun je voor jezelf uitleggen waarom Napoleon wel/ niet heeft gezorgd voor een 'verenigd Europa' 

Hierna: ter introductie Clipphanger Napoleon (+ 1 min.)

Bij het vak geschiedenis heb je 4 soorten onderzoeksvragen.

1. Beschrijvende vragen: gebruik je als meer wilt weten over een situatie of verschijnsel in het verleden.

2. Verklarende vragen: gebruik je als je wilt uitleggen waardoor dingen gebeurd zijn.

3. Vergelijkende vragen: gebruik je als je overeenkomsten en verschillen van een situatie of verschijnsel wilt weten.

4. Waarderende vragen: gebruik je om te onderzoeken wat jij ergens van vindt.

"Welke landen heeft Napoleon Bonaparte eind 18e en begin 19e eeuw in Europa veroverd?

1. beschrijvende vraag
2. verklarende vraag
3. vergelijkende vraag
4. waarderende vraag

Biografie van Napoleon Bonaparte

Bonjour, mijn naam is Napoleon Bonaparte. Ik word in 1769 geboren op het eiland Corsica. Mijn ouders komen uit de Derde Stand en zijn niet rijk, maar ik kan toch studeren. Op mijn 15e ga ik naar een militaire school in Parijs. Ik kan buitengewoon goed leren. Ik ben vooral goed in wiskunde, maar houd ook van geschiedenis en aardrijkskunde.

Op mijn 24e win ik als legerofficier een eerste veldslag (Slag bij Toulon), waarna ik als generaal tegen Oostenrijk en Italië ook grote overwinningen behaal.

Pas tijdens mijn veldtocht naar Egypte (zie achtergrond) van 1798 tot 1801 lijd ik mijn eerste nederlaag. Ik laat mijn leger in de steek en keer terug naar Frankrijk. 

Hierna: filmpje van de opmars van Napoleon (+ 1 min.)

Weer aangekomen in Frankrijk zie ik eerst dat het nog erg onrustig is in mijn land. Duizenden mensen (tegenstanders van de Franse Revolutie) worden onthoofd onder de guillotine. Deze periode heet De Terreur.

Maar de komst van mij in Frankrijk zorgt dus uiteindelijk weer voor rust en stabiliteit in het land. Ik word nog populairder, waarna ik een succesvolle staatgreep (greep naar de macht) pleeg en ga mij als dictator (alleenheerser) gedragen. Bij een volksvergadering (referendum) zijn 3 miljoen Fransen voor en 1500 Fransen tegen de dictatuur van mij.

Uiteindelijk kroon ik mijzelf in 1804 tot keizer in de belangrijkste kerk (de Notre Dame) van Parijs , terwijl normaal gesproken de paus dit moet doen.

Omdat ik het volk achter mij heb staan, kan de paus niets anders doen dan accepteren dat ik mijzelf kroon.

Hierna: filmpje Napoleon kroont zich zelf (+ 2 min.)

Tussen 1792 en 1805 voer ik heel veel oorlogen met 3 miljoen doden, ook wel 'de Franse oorlogen' (Napoleontische Oorlogen) genoemd.

Door oorlogen is het rijk van mij in 1810 op z'n grootst. Sommige veroverde gebieden worden vazalstaten (een staat die erg afhankelijk is van een andere staat) en komen onder leiding van mijn familieleden.

Mijn grootste tegenstander is Engeland. Gevolg is dat ik het Continentaal Stelsel invoer, dit houdt in dat geen een land mag handeldrijven met Engeland. 

Een oorzaak van mijn vele overwinningen is de invoering van de dienstplicht (ook wel conscriptie) wat betekent dat elke jongeman via loting gekozen wordt om enkele jaren in het Franse leger soldaat te zijn. Rijke jongeren kunnen wel hun dienstplicht afkopen.

Hierna: filmpje loting dienstplicht (2 min.)

In de winter van 1795 val ik ook Nederland (de Republiek) aan. Omdat alle rivieren bevroren zijn kunnen mijn Franse soldaten makkelijk doorlopen. 

De leider van de Republiek, stadhouder Willem V, vlucht naar Engeland.

Patriotten zijn mensen in de Republiek die tegenstander zijn van Willem V en zijn blij met de komst van mijn Franse soldaten. Een gevolg is dat tussen 1795 en 1813 de Repbliek een soort Franse provincie is, vanaf 1795 heet de Republiek 'de Bataafe Republiek', en vanaf 1806 Koninkrijk Holland. In 1806 wijs ik mijn broertje Lodewijk Napoleon aan als koning van Koninkrijk Holland. Lodewijk Napoleon is erg geliefd bij het volk, zo probeert hij Nederlands te praten en zegt 'ik ben konijn van Olland'. Gevolg is dat mijn broertje de bijnaam 'Lodewijk de Goede'. 

Ik vind dat mijn broertje te aardig is voor het volk. Zo blijft hij maar handeldrijven met grote tegenstander Engeland, haalt hij te weinig belasting op en zorgt voor te weinig soldaten voor mijn leger. Daarom ontsla ik mijn broertje Lodewijk Napoleon. Als 'wraak' zet Lodewijk Napoleon zijn 6-jarige zoontje op de troon. Hier kom ik na 8 dagen achter, waarna ikzelf Koninkrijk Holland als keizer bezet en zelfs in 1811 persoonlijk op bezoek kom.

Napoleon sterft op St. Helena als hij 51 jaar is.

Hierna: filmpje Lodewijk Napoleon in Koninkrijk Holland (2 min.)

In 1812 besluit ik Rusland aan te vallen.  De leider (tsaar) van Rusland past de tactiek van de verschroeide aarde toe. Dit is een tactiek waarbij in Russisch gebied dat aan de Fransen moet worden opgegeven, alles van waarde bewust wordt vernietigd. 

Als ik in de hoofdstad Moskou aankom, zie ik dat de Russen zelfs hun eigen hoofdstad in brand hebben gestoken. 

Deze tactiek zorgt ervoor dat mijn Franse leger (Grande Armée) met mijn vele paarden nergens iets te eten kan vinden.

Gevolg is een terugtocht naar Frankrijk. Deze terugtocht is een hel (!!!) door een enorme strenge winter (soldaten zijn slecht gekleed), honger, uitputting en Russische aanvallen. Van de 600.000 Franse soldaten komen er maar 18.000 weer levend aan in Frankrijk! Ook 100.000 paarden halen Frankrijk niet. 

 

Napoleon naar Rusland:

Het enorme verlies van mij in Rusland zorgt voor een keerpunt. Frankrijk is enorm verzwakt.

Nu zien andere landen in Europa kans om Frankrijk aan te vallen.

Na een totale nederlaag moet ik in 1815 wonen op het eiland Elba in ballingschap (weggestuurd zijn en ergens anders moeten leven). Na 10 maanden ontsnap ik van het eiland en bouw ik in Frankrijk in 100 dagen een nieuw leger.

Een samenwerking (coalitie) in 1815 tussen de Geallieerde landen Engeland, de Pruisen (Duitsland) en Holland, zorgt ervoor dat ik de beslissende  Slag bij Waterloo (België) verlies.

Nu ben ik bang voor de guillotine en ga dus maar onderhandelen met de Engelsen. Zij kiezen ervoor dat ik de laatste 6 jaar van mijn leven moet wonen op het Engelse piepkleine en zeer afgelegen eilandje St. Helena in de Atlantische Oceaan waar ik tot mijn 51e vooral veel tuinier.

In 1815 komen alle Europese landen bij mekaar om te praten (Congres van Wenen) over de landsgrenzen na mijn machtsperiode.

Hierna: filmpje Slag bij Waterloo (+ 3 min.)

Twee uitspraken:

1. 'Vaak wordt Napoleon afgebeeld op een paard, omdat je dan niet kan zien dat Napoleon eigenlijk een hele kleine man is'. 

Dit is een feit / verzinsel.

2. De Slag bij Waterloo vindt plaats in 1815, kortom in de 18e eeuw / 19e eeuw.

1. 1. feit, 2. 18e eeuw
2. 1. feit, 2. 19e eeuw
3. 1. verzinsel, 2. 18e eeuw
4. 1. verzinsel, 2. 19e eeuw

Zijn de volgende uitspraken over de Slag bij Waterloo (1815) juist of onjuist?

Hierna: 8 dingen die we te danken hebben aan Napoleon.

JUIST

ONJUIST

De Slag bij Waterloo vindt in het huidige België plaats.

Frankrijk hoort in de Slag bij Waterloo bij het bondgenootschap 'de Geallieerden'. 

Na de Slag bij Waterloo wordt Napoleon verbannen naar het eiland Elba.

Naast de veldtocht naar Rusland is ook de Slag bij Waterloo een kantelpunt in de geschiedenis van Europa.

De Slag bij Waterloo wordt gewonnen door Napoleon.

Wat hebben we te danken aan Napoleon?

1. Het belangrijkste: De Code Napoleon: een boek waarin alle wetten zijn vastgelegd en wordt in heel Europa nog deels gebruikt;

2. Napoleon laat tussen de steden lange, rechte wegen aanleggen. Deze wegen ('route nationale') liggen er nog steeds;

3. Op de weg rijd je rechts, behalve in Engeland. Maar Engeland heeft Napoleon dan ook nooit veroverd;

4. Alle straten krijgen straatnamen + huisnummers.

5. Napoleon voert het metriek stelsel in met nieuwe standaardmaten en gewichten, zoals de kilo, de meter, seconden en de liter;

6. Het wordt verplicht om een geboorte, huwelijk, scheiding, of een overlijden aan te geven bij de gemeente; 

7. Napoleon voert ideeën van de Verlichting in, bv afschaffing van de Standenmaatschappij, meer gelijkheid (bv iedereen heeft recht op onderwijs), godsdienstvrijheid, enz.

8. Iedereen krijgt vanaf 1811 verplicht een achternaam, zodat Napoleon makkelijker belasting kan innen en kan checken of jongemannen hun dienstplicht vervullen;

Hierna: filmpje Hoe komen wij aan onze achternaam? (+ 2 min.)

Twee uitspraken:

1. Klik hiernaast op de print screen van 1:30 om in te zoomen. De persoon in de gele cirkel is Napoleon Bonaparte.

2. Het filmpje geeft een betrouwbaar / onbetrouwbaar beeld hoe mensen echt een achternaam kregen in de Franse tijd. 

1. 1. juist, 2 betrouwbaar
2. 1. juist, 2. onbetrouwbaar
3. 1. onjuist, 2. betrouwbaar
4. 1. onjuist, 2. onbetrouwbaar

Tussen 1795 en 1813 is ons land onderdeel van Frankrijk.
Bij welk antwoord staan allemaal woorden die wij hebben overgenomen uit deze Franse tijd?

1. kroket, garage, lingerie, controle, horloge, logeren, parasol, populair, rapport, wagon
2. bureau, toilet, bagage, finale, humeur, interessant, kostuum, punaise, surprise
3. portemonnee, trottoir, cadeau, chef, journalist, monteur, parlement, souvenir, toernooi
4. abonnement, bonbon, conducteur, douane, manege, paraplu, plafond, succes, truc

Op de stippellijntjes hoort steeds of oorzaak of gevolg te staan. Sleep de zinnen naar de juiste kolom:

Hierna: uitleg opdracht m.b.v. filmpje Vroeger & Zo (Napoleon) - 13 min.

oorzaak

gevolg

Een ....... van de Slag bij Waterloo is de Conferentie in Wenen (1815).

Een ..... van het verlies van de Slag bij Waterloo is de verbanning van Napoleon naar St. Helena.

De strijd/ ruzie tussen Frankrijk en Engeland is een ...... van de invoering van het Continentaal Stelsel

Jouw woning heeft een huisnummer, dit is een ...... van de Franse tijd (begin 19e eeuw) in ons land.

Een ...... van de verdwijning van de standenmaatschappij is de invoering van de Code Civil.

In volgende dia.

Filmpje (13:30) Vroeger & Zo

Napoleon verliest bij Waterloo

Beantwoord tijdens het filmpje de volgende kijkvragen:

1. Tegen welke landen strijdt Frankrijk in de Slag bij Waterloo (1815)?

2. Wat betekent de uitspraak 'je Waterloo vinden'? 

3. Welke reden heeft Napoleon om altijd als eerste aanwezig te zijn op het slagveld? 

4. Waarom is de veldslag in Rusland (1812) een kantelmoment in de macht van Napoleon?

5. Waarom is het zo bijzonder dat in de souvenirwinkeltjes rondom Waterloo alleen maar spulletjes te koop zijn van Napoleon?

+ Stelling: "Napoleon heeft geprobeerd een 'Verenigd Europa' te maken." Ben je het eens of oneens met deze stelling? Leg je keuze met een onderbouwing uit!

Welke  uitspraak is onjuist?

1. Elk jaar wordt de Slag bij Waterloo nagespeeld, waarin mensen verkleed gaan als soldaat van de Engelsen, Pruisen (Duitsers) of Fransen.
2. De Leeuw van Waterloo op een piramide-vorm (zie plaatje) is als monument gebouwd in opdracht van het Verenigde Koninkrijk der Nederlanden
3. In vergelijking tot de Pruisische Rijk (Duitsland) en Engeland hebben de Nederlanden maar een kleine rol gespeeld in de Slag bij Waterloo
4. De Leeuw van Waterloo is een monument dat staat in de buurt van Utrecht.

Twee uitspraken:

1. Klik op de afbeelding om in te zoomen. Al het groen / blauw gekleurde is in bezit van Napoleon.

2. 'Napoleon laat zich graag afschilderen op een paard, zodat je niet kunt zien dat hij best klein is'. Dit is een feit / verzinsel. 

1. 1. groen, 2. feit
2. 1. groen, 2. verzinsel
3. 1. blauw, 2. feit
4. blauw, 2. verzinsel

In de geschiedenis zijn heel veel zaken voortdurend aan het veranderen. Deze veranderingen worden door historici (geschiedkundigen) bestudeerd en beschreven. 

Toch zijn er ook veel zaken die een korte of lange tijd hetzelfde bleven. Ook dit wordt onderzocht bij het vak geschiedenis. Het verschijnsel dat zaken hetzelfde blijven heet continuïteit.

Bij welke zin is sprake van continuïteit?

1. In 1812 verliest Napoleon een belangrijke veldslag in Rusland.
2. Lodewijk Napoleon wordt door broer Napoleon Bonaparte aangewezen om vanaf 1806 Koninkrijk Holland te besturen.
3. Al meer dan twee eeuwen lang hebben mensen een achternaam
4. Bij geen van de genoemde zinnen is sprake van continuïteit

Klik op de afbeelding om in te zoomen. Je ziet Napoleon in Moskou.

Dit is een schoolplaat van Issings uit 1958.

Deze afbeelding is een...

1. geschreven primaire bron
2. ongeschreven primaire bron
3. geschreven secundaire bron
4. ongeschreven secundaire bron.

Twee uitspraken:

1. Voor Napoleon heeft de terugtocht uit Rusland als bewust / onbewust gevolg dat veel Franse soldaten sterven van uitputting, honger en extreme kou.

2. Een oorzaak / gevolg van het verlies bij de Slag van Waterloo is dat Napoleon wordt verbannen naar het piepkleine eilandje St Helena waar 500 soldaten hem in de gaten moeten houden.

1. 1. bewust, 2. oorzaak
2. 1. bewust, 2. gevolg
3. 1. onbewust, 2. oorzaak
4. 1. onbewust, 2. gevolg

Even een paar weetjes over Napoleon.

Welke uitspraak is een verzinsel / fabeltje?
(hierna een sleepvraag)

1. Napoleon is dol op drop.
2. Napoleon houdt van baden. Soms ligt hij wel 2 uur lang in bed, terwijl hij de krant laat voorlezen.
3. Volgens de Franse wet mag je nog steeds jouw varken als huisdier niet de naam 'Napoleon' geven.
4. Napoleon is 1,67 meter lang en dat is in de 18e en 19e eeuw een hele gemiddelde lengte.

Sleep de volgende gebeurtenissen uit het leven van Napoleon in de juiste tijdsvolgorde (van vroeger naar later):

Hierna: Stelling: 'Vind jij Napoleon een goede leider'?

Napoleon op Corsica

Napoleon in Rusland

Napoleon op Elba

Napoleon in Waterloo

Napoleon op St Helena

Vind jij Napoleon een goede leider?
Maak een keuze en bedenk voor jezelf ook een goede reden (onderbouwing):

Hierna: opdracht 'maak een meme',

Jazeker!

Nee!

Ik heb geen idee!

Opdracht: maak zelf een meme van Napoleon:

Een meme is vaak een plaatje (vaak voorzien van tekst, bv via een praatwolkje) met een grappige boodschap.

Tip: gebruik https://imgflip.com/memegenerator

Hierna: inleverplek  voorde Meme.

Hierna: met 3D-bril naar Slag bij Waterloo.

Hieronder ga je de gemaakte Meme inleveren:

Hierna: met 3D-bril naar Slag bij Waterloo.

Hierna: met 3D-bril naar Slag bij Waterloo.

Ga met je mobiel naar Youtube en typ in: 

'360° Battle of Waterloo | National Geographic

Filmpje duurt bijna 3 minuten.

Linkje filmpje