3.3 Eerste Wereldoorlog

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 4

Historisch Overzicht 

vanaf 1848

De Eerste Wereldoorlog (1914-1918)

3. Keerpuntjaar 1917

Er worden nog dagelijks projectielen in Ieper gevonden. Hoe veel waren er gevallen per m²?

1. 5
2. 10
3. 16
4. 20

Piet Chielens zegt 'dat oorlog heel prozaïsch is'. Wat bedoelt hij?

1. Toeval. Alles is toeval.
2. Het is iets wat herinnerd moet blijven.
3. Je kunt er mooie gedichten over schrijven.
4. Je moet in het juiste schuttersputje zitten, dan overleef je het.

Waarom hebben begrippen als heldendom, vaderlandsliefde en opoffering niets te maken met wat er écht gebeurt?

1. Zo ging het niet echt, deze woorden kloppen niet met de feiten.
2. Het is bedacht in een kantoortje, het was toeval aan welke kant je staat.
3. Er was alleen sprake van aan de kant van de Triple Entente.
4. Oorlog maakt alles kapot.

Wat was het effect van mosterdgas?

1. Bij aanraking met de huid laat het enorme blaren achter.
2. Je wordt er blind van.
3. Het is scherp en pittig.
4. Het heeft gevolgen voor de luchtwegen, na inademing.

De graven op het kerkhof in Ieper zijn anders dan andere militaire graven. Wat is er anders?

1. De heldendaden worden belicht bij de graven.
2. Ze zijn 'gesorteerd' op hierarchie.
3. Ze zijn 'gesorteerd' op datum.

Quote: 'Andere oorlogen zijn hetzelfde. We ruimen nog altijd de Eerste Wereldoorlog op.'

1. Omdat er met grove, massale wapens gevochten wordt.
2. Omdat er na verschillende generaties nog altijd munitie gevonden wordt.
3. Alle oorlogen komen voort uit de Eerste Wereldoorlog.
4. Technieken en wapens zijn sindsdien alleen maar verbeterd.

'Ik vraag me af hoe hij het volhoudt, dag in dag uit de treurigheid van die allang vergeten oorlog.'

1. Het houdt je bezig, door de vele nog steeds onbekende dode soldaten.
2. Je verliest jezelf in de treurigheid en onbeantwoorde verhalen.
3. De dood van WOI heeft een schuldige, de dood van zijn vrouw niet.
4. Door een goede balans tussen privé en werk te bewaren.

Leerdoel

Aan het eind van deze les kun je herkennen en uitleggen op waarom het jaar 1917 een keerpunt was in de Eerste Wereldoorlog

Lesdoel 14-15-26

Bondgenootschappen

(tot 1917)

• Geallieerden / Triple Entente: Frankrijk, Engeland, Rusland, Italië, Servië
  

• Centralen: Duitsland, Oostenrijk-Hongarije, Turkse Rijk, Bulgarije

Onbeperkte Duikbotenoorlog

1915/1917

De Duitsers probeerden met de Onbeperkte Duikbotenoorlog alle schepen (oorlogs-, koopvaardij- en passagiersschepen) tot zinken te brengen

Donkerblauw:

De gebieden in de zeeën waar de Onbeperkte Duikboten gold

Russische Revolutie

1917

Oorzaken

• Volk heeft het slecht: gebrek aan alles

• Verlies Russisch-Japanse oorlog (1904-1905)

• Bloedig neerslaan van opstand (1905): Bloedige zondag

• Grote verliezen in de Eerste Wereldoorlog

Bloedige Zondag

1905

De Russische bevolking wil tijdens een demonstratie

de tsaar duidelijk maken dat het niet zo goed gaat in het land 

én om hem te ondersteunen: de meeste demonstranten

zijn helemaal niet tegen de tsaar!

Russische

krijgsgevangen

Het Russische leger is groot, 

maar zwak en slecht uitgerust.

Soms hebben soldaten niet eens een wapen

Februari 1917

• Voedselrellen en stakingen

• Demonstraties tegen de Tsaar

• Voorlopige (democratische) regering

• Tsaar treedt af en wordt gearresteerd

Oktober 1917

• Onrust in Rusland blijft
  

• Duitsland(!) helpt Lenin, Rusland binnen te smokkelen (april 1917)

• Communisten o.l.v. Lenin grijpen de macht en de voorlopige regering wordt afgezet

• De Tsaar en zijn familie worden vermoord (juli 1918)
  

Vrede met Duitsland

alle grond aan de boeren

alle macht aan de sovjets

alle fabrieken aan de arbeiders

Vrede van Brest-Litovsk

1918

Het communistische Sovjet-Unie sluit vrede met Duitsland

en laat zijn oude bondgenoten, Engeland en Frankrijk, in de steek

De Verenigde Staten 

raken betrokken bij de oorlog april 1917

Oorzaken

• Het liefst zouden de Amerikanen niets met deze 'Europese' oorlog te maken willen hebben, maar...

• ...inmiddels is het 8e schip door de Duitsers getorpedeerd...

• ...en is ontdekt dat de Duitsers bezig zijn met het ophitsen van Mexico en Japan tegen de VS (Zimmerman-telegram)

Doordat de Amerikanen meevechten, geven de enorme hoeveelheid nieuwe soldaten en wapens de doorslag.

Geallieerden

Engeland

Frankrijk

Rusland (tot 1917)

Verenigde Staten (vanaf 1917)

Italië (vanaf 1915)

Centralen

Duitsland

Oostenrijk-Hongarije

Turkije

Bulgarije

Nederland neutraal

• Nederland was tijdens de Eerste Wereldoorlog, neutraal

• Neutraal betekent dat je geen partij kiest

• Voor een handelsland als Nederland is dat lastig: je handelt immers met beide partijen.

Mobilisatie

1914

Hoewel Nederland neutraal was, mobiliseerde het leger toch: 

ook België had zich immers neutraal verklaard, 

maar was toch aangevallen!

Gevolgen van 

de Eerste Wereldoorlog 

voor Nederland

Belgische vluchtelingen

• Nederland nam rond de 1 miljoen vluchtelingen uit België op.

• Deze Belgen waren op de vlucht voor de oorlog.

• Belgische soldaten werden, net als soldaten uit andere landen, ontwapend en gevangen gezet

Dodendraad

• Ook wel: De Draad, genoemd

• De Dodendraad was door de Duitsers aangelegd tussen België en Nederland

• Zo wilden ze voorkomen dat geallieerde soldaten, Duitse deserteurs, spionnen of oorlogsvrijwilligers naar of van België konden reizen

• Op de draad stond 2000 volt

• Vermoedelijk zijn rond de 1000 mensen om het leven gekomen

Economie

• Oorlog is slecht voor de handel: er ontstaat ook in Nederland schaarste

• Ook Nederlandse schepen zijn slachtoffer van de Duikbotenoorlog...

• ...maar soms ook van oorlogsonderhandelingen van de Geallieerden
  
  
• Eten gaat op de bon

Schrijf 3 dingen op die je deze les hebt geleerd

Stel 1 vraag over iets dat je deze les nog niet zo goed hebt begrepen