1.3 Een verzuilde samenleving

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t, mavo
• Leerjaar 4

Waar hebben we het afgelopen les over gehad?

Een verzuilde samenleving

Nederland van 1848 tot 1914

...

DOEN

...uitleggen waarom en hoe de samenleving
verdeeld raakte in vier zuilen.

Aan het einde van de les kan je...

Wat weet je nog van de verzuiling?

§1.3 Een verzuilde samenleving

Stroming	Kernwoord	Kern
Liberalisme	Vrijheid	Hogere burgerij. Liberalen willen dat mensen zoveel mogelijk vrij zijn. De overheid moet zich niet veel bemoeien met mensen en de economie.
Socialisme	Gelijkheid	Arbeiders. Socialisten vinden dat iedereen gelijkwaardig is. De regering moet armen (arbeiders) helpen met wetten en regels.
Confessionalisme	Geloof	Het geloof moet centraal staan bij het besturen van het land. Er waren twee groepen confessionelen: protestanten en katholieken De protestanten werden ook wel de kleine luyden genoemd

§1.3 Een verzuilde samenleving

Stroming	Kernwoord	Kern
Liberalisme	Vrijheid	Hogere burgerij. Liberalen willen dat mensen zoveel mogelijk vrij zijn. De overheid moet zich niet veel bemoeien met mensen en de economie.
Socialisme	Gelijkheid	Arbeiders. Socialisten vinden dat iedereen gelijkwaardig is. De regering moet armen (arbeiders) helpen met wetten en regels.
Confessionalisme	Geloof	Het geloof moet centraal staan bij het besturen van het land. Er waren twee groepen confessionelen: protestanten en katholieken De protestanten werden ook wel de kleine luyden genoemd

§1.3 Een verzuilde samenleving

Stroming	Kernwoord	Kern
Liberalisme	Vrijheid	Hogere burgerij. Liberalen willen dat mensen zoveel mogelijk vrij zijn. De overheid moet zich niet veel bemoeien met mensen en de economie.
Socialisme	Gelijkheid	Arbeiders. Socialisten vinden dat iedereen gelijkwaardig is. De regering moet armen (arbeiders) helpen met wetten en regels.
Confessionalisme	Geloof	Het geloof moet centraal staan bij het besturen van het land. Er waren twee groepen confessionelen: protestanten en katholieken De protestanten werden ook wel de kleine luyden genoemd

§1.3 Een verzuilde samenleving

Stroming	Partijnaam	Personen	Opgericht
Protestanten	Antirevolutionaire partij (ARP)	Abraham Kuypers	1879
Liberalen	Liberale Unie	nvt	1885
Socialisten (sociaal-democraten)	Sociaal-democratische arbeiders partij (SDAP)	Pieter Jelles Troelstra	1894
Rooms-Katholieken	Rooms-Katholieke Staatspartij (RKSP)	Herman Schaepman	1926

§1.3 Een verzuilde samenleving

Stroming	Partijnaam	Personen	Opgericht
Protestanten	Antirevolutionaire partij (ARP)	Abraham Kuypers	1879
Liberalen	Liberale Unie	nvt	1885
Socialisten (sociaal-democraten)	Sociaal-democratische arbeiders partij (SDAP)	Pieter Jelles Troelstra	1894
Rooms-Katholieken	Rooms-Katholieke Staatspartij (RKSP)	Herman Schaepman	1926

§1.3 Een verzuilde samenleving

Stroming	Partijnaam	Personen	Opgericht
Protestanten	Antirevolutionaire partij (ARP)	Abraham Kuypers	1879
Liberalen	Liberale Unie	nvt	1885
Socialisten (sociaal-democraten)	Sociaal-democratische arbeiders partij (SDAP)	Pieter Jelles Troelstra	1894
Rooms-Katholieken	Rooms-Katholieke Staatspartij (RKSP)	Herman Schaepman	1926

§1.3 Een verzuilde samenleving

Stroming	Partijnaam	Personen	Opgericht
Protestanten	Antirevolutionaire partij (ARP)	Abraham Kuypers	1879
Liberalen	Liberale Unie	nvt	1885
Socialisten (sociaal-democraten)	Sociaal-democratische arbeiders partij (SDAP)	Pieter Jelles Troelstra	1894
Rooms-Katholieken	Rooms-Katholieke Staatspartij (RKSP)	Herman Schaepman	1926

Schoolstrijd:

• in de grondwet staat: de overheid betaalt de scholen
• confessionelen gingen hun eigen scholen oprichten: het bijzonder onderwijs
• zij moesten dit onderwijs wel zelf betalen
  
• confessionelen vonden dat overheid zowel het openbare als het bijzondere onderwijs moesten betalen

§1.3 Een verzuilde samenleving

Schoolstrijd:

• in de grondwet staat: de overheid betaalt de scholen
• confessionelen gingen hun eigen scholen oprichten: het bijzonder onderwijs
• zij moesten dit onderwijs wel zelf betalen
  
• confessionelen vonden dat overheid zowel het openbare als het bijzondere onderwijs moesten betalen

Mening Tweede Kamer:

• Waren voornamelijk liberalen
• Voelden niets voor deze wens

Het conflict over het onderwijs wordt de schoolstrijd genoemd.

§1.3 Een verzuilde samenleving

Ontstaan verzuiling:

• Protestanten gaan eigen scholen, ziekenhuizen en politieke partijen oprichten om het leven van hun groep te verbeteren.
  Zij willen achterban beschermen tegen 'verkeerde' ideeën
• Socialisten volgen. Zij wilden kiesrecht en sociale wetten voor arbeiders
• Katholieken wilden einde aan discriminatie. 

Nederland kwam in de verzuiling:

• Eigen scholen
• Eigen verenigingen
• Eigen vakbonden
• Eigen media (krant, radio)

§1.3 Een verzuilde samenleving

In 1887 werd de grondwet gewijzigd: het censuskiesrecht werd afgeschaft.

Het nieuwe artikel gaf aan alle mannen met ‘kentekenen van geschiktheid en maatschappelijke welstand’ kiesrecht.

Door de vaagheid kregen steeds meer mensen kiesrecht. Het kiesrecht werd steeds uitgerekt, net als rubber.

Het nieuwe artikel kreeg de bijnaam caoutchouc-artikel. (caoutchouc is Frans voor rubber)

§1.3 Een verzuilde samenleving

1887

Caoutchouc-artikel

§1.3 Een verzuilde samenleving

Belangrijke jaartallen

Belangrijke personen

Wie zijn de confessionelen?

1. Vrouwen die actie voeren voor kiesrecht
2. Rijke burgers
3. Mensen die streven naar vrijheid
4. Katholieken en protestanten

Wie was de politieke leider van de 'kleine luyden'?

1. Pieter Jelles Troelstra
2. Willem Alexander
3. Johan Rudolf Thorbecke
4. Abraham Kuyper

Wat heeft Herman Schaepman gedaan, waardoor hij voor de katholieken belangrijk was?

1. Hij heeft zich ingezet voor de emancipatie van de katholieken.
2. Hij heeft zich ingezet voor algemeen kiesrecht voor mannen én vrouwen.
3. Hij heeft zich ingezet voor de 'kleine luyden'
4. Hij heeft zich ingezet voor een einde aan fabrieksarbeid door kinderen.

Waarom mochten katholieken en protestanten na 1848 eigen scholen oprichten?

1. Vrijheid van onderwijs
2. Leerplichtwet
3. Recht van amendement
4. Recht op onderwijs

Welke scholen werden na de grondwet van 1848 door de overheid betaald?

1. Scholen met bijbel
2. Openbare scholen.
3. Huishoudschool

Waarom wilden de katholieken en protestanten hun eigen scholen?

1. Op openbare scholen werd slecht les gegeven.
2. Op openbare scholen kregen kinderen les over het socialisme
3. Zij wilden meer aandacht voor godsdienstig onderwijs.
4. Zij wilden leerlingen opleiden tot priester of dominee.

Wat was de kern van de schoolstrijd?

1. Het betalen van het openbaar en confessioneel onderwijs door de overheid.
2. Dat al het onderwijs in het Nederlands moet worden gegeven.
3. Welke lesinhoud verplicht is op alle scholen in Nederland.
4. Het betalen van het openbaar onderwijs door de overheid.

Hoe noemen we het verschijnsel waarbij de Nederlandse samenleving is verdeeld in vier groepen?

1. Emancipatie
2. Verzuiling
3. Feminisme
4. Sociale kwestie