9.1 - De Eerste Wereldoorlog

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

9.1 De Eerste Wereldoorlog 1914-1918  

KA's 

• Het voeren van twee wereldoorlogen
• Verwoestingen op niet eerder vertoonde schaal door massavernietigingswapens en de betrokkenheid van de burgerbevolking bij oorlogvoering  

Oorzaken van de Eerste Wereldoorlog

Er zijn 5 (hoofd)oorzaken voor het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog: 

1. Militarisme
2. Wapenwedloop


3. Modern imperialisme
4. Nationalisme
5. Bondgenootschappen
   
   

Bondgenootschappen

In deze Eerste Wereldoorlog stonden de 'centralen' (Duitsland, Oostenrijk en Turkije) tegenover de 'geallieerden' (Frankrijk, Groot-Brittannië en Rusland). 

Moord op de Oostenrijkse kroonprins Frans Ferdinand (1914)

Aanleiding Eerste Wereldoorlog

Aanleiding WO 1

Gavrilo Princip vermoord Franz-Ferdinand

• Met steun van Duitsland stelde Oostenrijk aan Servië een ultimatum: laatste eis. Oostenrijkse rechercheurs moesten in Servië onderzoek kunnen doen.
• Servië weigerde dat met steun van Rusland. Oostenrijk verklaarde op 28 juli Servië de oorlog.
  

De grote Oorlogsverklaring 

• Rusland mobiliseerde zijn leger 
• Duitsland verklaarde Rusland de oorlog
• Frankrijk mobiliseerde zijn leger 
• Duitsland verklaarde Frankrijk de oorlog  
  
  
• 4/8/1914 Duitsland trekt het neutrale België binnen op weg naar Franrijk
  --> Groot-Brittannië verklaarde Duitsland ook de oorlog
• Geallieerden vechten tegen de centralen

Verloop

In de eerste weken rukten de Duitsers snel op in België voor de uitvoering van het Von Schlieffenplan.

Toen het Franse leger weerstand bood kwamen ze beiden niet verder en starte de loopgravenoorlog.

Von Schlieffenplan

• Duitsland was ingesloten tussen twee vijanden: Frankrijk en Rusland
• Om een tweefrontenoorlog te voorkomen, wilden de Duitsers met dit plan eerst snel Frankrijk uitschakelen, om daarna Rusland te kunnen verslaan
• Dit mislukte 
• Loopgravenoorlog

Lees de tekst De oorlog breekt uit van par. 9.1

Soldaten zetten de aanval in vanuit een 

loopgraaf

Lees de tekst Oorzaken van de oorlog  van par. 9.1

Soldaten lopen door het 'niemandsland' (gebied

 tussen de loopgraven)

Een soldaat staat in een gebied compleet verwoest door bommen en granaten (niemandsland)

• 1915 Gifgas 
• Mitrailleurs 
• Overige uitvindingen (tanks & en....)

Slag aan de Somme

De Somme is een riviertje in Noord-Frankrijk

In vijf maanden vielen er meer dan 1 miljoen doden en gewonden

De geallieerden wonnen enkele kilometers aan grond

Één van de bloedigste veldslagen uit de oorlog

Totale Oorlog

Totale oorlog: Oorlog waarin ook burgers volledig in betrokken worden

Vrouwen in WOI

Overnemen van banen

-Werk in fabrieken

-Voeding van het leger (zowel voedsel als wapens)

-Rol in de medische sector

Meer werkmogelijkheden

Verhoging in salaris

Zandzakken waren gevuld met aarde en modder, en waren bedoeld om de soldaten te beschermen

In het begin van de oorlog waren de rantsoenen nog wel redelijk, maar naarmate de oorlog langer duurde, was er ook steeds minder (goed) eten.

Als de soldaten niet hoefden te vechten, speelden ze bijvoorbeeld met kaarten.

Behalve de vijand hadden de soldaten veel last van ongedierte, zoals ratten en vlooien. Sommige soldaten kwamen de tijd tussen de gevechten door met het doden van ratten.

Honden hielden de soldaten niet alleen gezelschap, ze bezorgden ook boodschappen tussen de verschillende loopgraven.

Soldaten konden vaak alleen maar overdag slapen, omdat 's nacht een goed moment was om de loopgraven van de vijanden te bespioneren. 

Met een periscoop konden de soldaten de vijand bekijken, zonder grote risico's te nemen. Een periscoop werkt met spiegels.

Er zijn duizenden brieven en dagboeken van soldaten uit de Eerste Wereldoorlog bewaard gebleven. Dit zijn tegenwoordig belangrijke en waardevolle bronnen.

Voor de veiligheid van de soldaten waren de loopgraven in zigzag-vorm.

Tussen de Noordzee en de Zwitserse grens (Westfront) wordt 40.000km aan loopgraven aangelegd.

Het gebied tussen de loopgraven wordt in vier jaar tijd compleet omgeploegd. Er ontstaat een niemandsland.

360˚ video van een loopgraaf

Tijdens de video kun je alle kanten opkijken! Probeer het maar eens uit!

Op wacht staan was één van de belangrijkste taken die je kon krijgen. Op het in slaap vallen tijdens de wacht stonden zeer zware straffen.

Behalve vechten en wacht houden, waren er nog genoeg andere vervelende klusjes in een loopgraaf, zoals zandzaken bijvullen, prikkeldraad repareren of het leegmaken van de latrines (wc's)

1917

• Kanteling in de oorlog.
• Russische Revolutie --> staakt oorlogsinspanning (vanf 1918 vrede)
• V.S. Komt bij de oorlog --> Zimmermantelegram
  
• Onbeperkt duikbotenoorlog

Einde van de Eerste Wereldoorlog

• Keerpunt 1: Russische Revolutie (1917) --> terugtrekking Rusland (1918) Oostfront verdwijnt
• Keerpunt 2: deelname VS (1917) 
• In 1918 Duits voorjaarsoffensief in het westen, geallieerde tegenaanval met twee voordelen:
  
• Verse Amerikaanse troepen en inzet van tanks.
  
• Duitse legerleiding besefte dat oorlog verloren was en burgerregering sloot wapenstilstand op 11 november 1918

Verdrag van Versailles

Duistsland wordt gestraft:
- Herstelbetalingen (100 miljard marken in goud)
- Elzas- Lotharingen en grondgebied bij Polen afstaan
- Kolonies inleveren
- Demilitarisatie (max 100.000 soldaten en geen vloot)

Naast het verddrag mocht DU geen lid worden van de Volkenbond (voorloper VN)

Nederland bleef neutraal

Waarom? Dat Nederland zich in augustus 1914 neutraal verklaarde was begrijpelijk. Net zoals België was het een klein land dat grootmachten als Duitsland, Engeland en Frankrijk als 'buurlanden' had. De Nederlandse krijgsmacht was te zwak om een van die mogendheden in een conflict te kunnen weerstaan.

Gevolgen van de oorlog voor NL

In 1914 krijgt ons land te maken met ruim 1 miljoen Belgische vluchtelingen. Hiervan brengen ongeveer 100.000 de hele oorlog in Nederland door. Na de oorlog houdt Nederland vast aan de neutraliteitspolitiek. Nederland mobiliseert wel het leger. 

Vooral in economisch opzicht zware tijden