sartre et beauvoir

• Frans
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Vendredi 5 juin

5VWO

Programme

Derniers cours de l'année...

1e uur: Theorie Literatuur

Korte pauze

2e uur: Toetsstof bekijken, vragen stellen, inplannen facultatieve vragensessie

Littérature

Thema van vandaag: feminisme

NB: Focus op ligt op literaire geschiedenis, niet op hedendaagse politieke/maatschappelijke standpunten

Denk maar aan Sartre:

Iedereen is gedoemd tot de vrijheid om voor zichzelf keuzes te maken over wat hij/zij belangrijke waarden vindt.

+ geen mening/gedrag klakkeloos aannemen van anderen

Je mag deze vrijheid meteen inzetten!
Vraag: Zou jij jezelf als een feminist beschouwen?

1. Ja
2. Nee

Waarom wel/niet?

Terug naar het begin van het moderne feminisme

Simone de Beauvoir (1908-1986)

Frans filosofe, schrijfster en feministisch intellectueel

Levenspartner van Jean-Paul Sartre (open relatie)

Beroemdste tekst: La deuxième sexe (De tweede sekse), 1949

De Beauvoir & Sartre

Om het gedachtegoed van De Beauvoir in La deuxième sexe te kunnen begrijpen, gebruiken we veel concepten die we al eerder hebben gezien bij het existentialisme van Sartre. 

Absurdisme, existentialisme en feminisme kennen nuanceverschillen, maar zijn in veel opzichten ook met elkaar vervlochten. 

La deuxième sexe

• Jaren 50: meisjes worden nog vaak gezien als toekomstige moeders en huisvrouwen. 
• Dit denkpatroon beperkt hun mogelijkheden: hoewel het niet verboden is om te studeren, komen veel vrouwen niet op het idee.
• Hierdoor wordt dus ook de absolute vrijheid, waartoe je als mens gedoemd bent (zie existentialisme), beperkt. Dit weerhoudt je er eventueel van om een authentieke keuze te maken in je leven, dus om te leven volgens de waarden die jij belangrijk vindt.

La deuxième sexe

• Volgens De Beauvoir is ongelijkheid tussen mannen en vrouwen niet aangeboren. De ongelijkheid bestaat niet uit zichzelf, maar is een mythe die is opgelegd door de maatschappij.
  
  
• Beroemdste uitspraak: On ne naît pas femme, on le devient.
  (Men wordt niet geboren als vrouw; men wordt het).

• Verhoudingen tussen man en vrouw zijn dus niets meer dan een rollenspel.

Aan welke bekende scène van Sartre, die we gisteren hebben besproken, doet dit “rollenspel” je denken?

Jouer

Net als de ober van Sartre spelen volgens De Beauvoir ook mannen en vrouwen een rol die niet tot hun essentie behoort.

We lezen een fragment uit La deuxième sexe.

Vage essenties

"De strijd der seksen is niet rechtstreeks af te leiden uit de anatomie van man en vrouw. In werkelijkheid is het zo dat wanneer men die strijd oproept, men als vaststaand aanneemt dat in de tijdloze hemel der Ideeën zich een strijd ontrolt tussen vage essenties: Het eeuwig vrouwelijke en Het eeuwig mannelijke. [...]

Erkennen of domineren?

"Het gaat nu niet meer om een strijd tussen individuen die ieder in een eigen sfeer zitten opgesloten; nu stelt een hele kaste [vrouwen] eisen en gaat tot de aanval over en stuit daarbij op het verzet en de weerstand van de bevoorrechte kaste [mannen]. Het zijn twee transcendenties die worden geconfronteerd en in plaats van elkaar wederkerig te erkennen, wil iedere vrijheid de andere domineren.

Oplossing van De Beauvoir

De vrouw niet meer als “Ander” zien, als een soort speciale versie van een man. 

We maken van de vrouw een gelijkwaardig + lichamelijk en sociaal onafhankelijk wezen, met de volledige (keuze)vrijheid die daarbij hoort.

Voorbeeld van deze veranderende rol van vrouwen in de moderne maatschappij in de Franse literatuur: 

Bonjour Tristesse (1954) van Françoise Sagan. 

Bonjour tristesse (1954) - Françoise Sagan

- geschreven op haar 18e

- sloeg in als een bom, groot schandaal (expliciete beschrijving van seksualiteit bij vrouwen met een ongedwongen en scherpe toon, alsof het de normaalste zaak van de wereld was)

- fel afzetten tegen ouders en hun normen en waarden: dit boek wordt dan ook het symbool van een hele generatie jongeren uit de naoorlogse samenleving

Bonjour tristesse (1954) - Françoise Sagan

Huiswerk ging ook hierover: de antwoorden van opdracht 2 kun je na de les terugvinden in Teams (nakijken op eigen gelegenheid).

Samenvatting van de scène:
De jonge Cécile ergert zich kapot aan de moeder van haar vriend, die trots is op het vervullen van haar plichten als moeder en echtgenoot,

Bonjour tristesse (1954) - Françoise Sagan

Over de moeder van haar vriend:

"Elle s'est mariée comme tout le monde se marie, par désir ou parce que cela se fait."

(Zij is getrouwd omdat iedereen trouwt, omdat ze dat wil of omdat dat nou eenmaal de gewoonte is).

Wat zou volgens existentiële principes een goede reden zijn om te trouwen?

1. par désir
2. parce que cela se fait

"Elle s'est mariée comme tout le monde se marie". Waaronder schaar je dit "volggedrag"?

1. absurdisme
2. mauvaise foi
3. "othering"
4. feminisme

Erfenis van De Beauvoir's gedachtegoed

Disclaimer

• De Beauvoir zelf is ook niet zonder controverse gebleven
• Naast haar open relatie met Sartre, stond ze bekend om haar relaties met haar jonge studentes. 
• Haar docentbevoegdheid werd ingetrokken nadat ouders van een minderjarige studente een aanklacht hadden ingediend.

Bewustzijn van "Othering"

• Bij "othering" maak je van een bepaalde "de Ander". Deze Ander zou in essentie anders zijn. Bij De Beauvoir: mannen / vrouwen.
  
  
• Othering later besproken ook bij andere groepen:
  
  - economische ongelijkheden
  - raciale ongelijkheden
  - ongelijkheden op basis van seksuele geaardheid 

The Handmaid's Tale

Populair boek & tv-serie:
Vrouwen als broedmachines in een dystopische wereld

Margaret Atwood las De Beauvoir in de jaren 60.

La musique contemporaine

Féminisme - aujourd'hui

Ondanks dat er veel dingen zijn veranderd sinds de tijd van Simone de Beauvoir, is het feminisme vandaag de dag nog altijd een hot issue, ook in Frankrijk.

We gaan kijken naar de videoclip van "Balance ton quoi" van Angèle, een jonge Belgische zangeres. "Balance ton quoi" was een monsterhit in 2019, en heeft inmiddels meer dan 75 miljoen views.

Balance ton quoi --> #BalanceTonPorc (Frans equivalent van #MeToo)

Féminisme - aujourd'hui

In "Balance ton quoi" laat Angèle zien dat zowel mannen als vrouwen zich schuldig kunnen maken aan seksisme, het ongelijk behandelen van mannen en vrouwen. 

Ze doorbreekt hiermee de veelgehoorde stereotypen dat feministische vrouwen typisch "mannelijke types" zijn, en ook dat het feminisme anti-mannen zou zijn: zowel mannen als vrouwen moeten voor Angèle's rechtbank verschijnen.

Féminisme - aujourd'hui

Opdracht: 
Bekijk de video en noteer (op een blaadje) zoveel mogelijk voorbeelden van een ongelijke behandeling van mannen en vrouwen die Angèle in de video aan de kaak stelt.

0

Voorbeelden ongelijke behandeling mannen/vrouwen?

Conclusie

Zowel het absurdisme, het existentialisme en het feminisme zijn stromingen die vandaag de dag nog weerklank vinden in de samenleving. Voorbeelden:

- Feminisme: Hoe zijn de verhoudingen tussen man en vrouw? (#MeToo)

- Absurdisme: Onbegrip voor & ontgoocheling door ontstaan coronacrisis / algemene hedonistische mentaliteit (YOLO, Carpe diem)

- Existentialisme: Alleen je acties (die voortkomen uit je eigen morele code) geven betekenis aan je leven (George Floyd en strijd tegen raciale ongelijkheden)

Pauze

Terug om 09.30 uur

Bekijken toetsstof

Padlet

Inplannen vrijwillige vraagsessie

Suggesties: 

- maandagmiddag?
(uitzondering DU)

- dinsdagochtend?
(3e of 4e uur)

- allebei?