Leesmanieren en tekstopbouw

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo b, k
• Leerjaar 3,4

Woensdag 15 januari 2025

15-01-2025

• Lezen
• Lesdoelen
  
• Samen een nieuwsbericht lezen
  
• Herhaling theorie leesvaardigheid
• Afmaken huiswerk 4.5

Lezen

Lezen in je gekozen boek van de bieb. Heb je geen boek bij je, dan ga je het nieuws lezen. 

Wanneer je het nieuws moet lezen, vat je dit na de 10 minuten samen voor de rest van de klas.

Lesdoelen 

Aan het einde van de les hebben de leerlingen de begrippen bij de theorie van lezen blok 1, 2 en 3 herhaalt. 

Aan het einde van de les kunnen de leerlingen een samenvatting maken bij de theorie van blok 1, 2 en 3 van lezen. 

Leesstrategieën/leesmanieren

Je begrijpt teksten beter als je bewust nadenkt over de manier waarop je leest. De leesmanier hangt af van het doel dat je hebt.

 

Voor je begint met het echte lezen van een tekst, ‘lees’ je eerst verkennend. Je bekijkt wat voor soort tekst het is, voorspelt het onderwerp en bepaalt waarom je de tekst leest.

Een tekst die je helemaal wilt begrijpen, lees je vervolgens grondig. Je hebt een actieve leeshouding: je stelt vragen, denkt aan wat je al weet, ziet voor je wat je leest en lost dingen op die je niet begrijpt.

Een tekst waarin je bepaalde informatie opzoekt, lees je zoekend. Je leest niet de hele tekst, maar zoekt gericht naar de informatie die je nodig hebt.

Leesmanieren

Verkennend	Grondig	Zoekend
Soort tekst	Tekst die je helemaal wilt begrijpen	Zoekt gericht naar informatie die je nodig hebt
Voorspelt het onderwerp	Denkt aan wat je al weet
Bepaalt waarom je de tekst leest

Noem 3 leesstrategieën

Noem 4 tekstdoelen!

Amuserende tekst

Amuseren: 

de lezer vermaken met 

een grappige tekst.

Wat wil de schrijver met het tekstdoel 'amuseren'?

Wat is het doel van het recept op de vorige slide?

1. Informeren
2. Mening geven
3. Amuseren
4. Uitleg geven

De schrijver wil dat je iets wel of niet gaat doen.
DOEL?

1. overhalen/aansporen
2. amuseren
3. overtuigen
4. informeren

De schrijver wil zijn mening geven.
DOEL?

1. Uitleg geven
2. overtuigen
3. informeren
4. activeren

Wat is het doel van de meeste krantenartikelen?

1. Informeren
2. amuseren
3. Uitleg geven
4. Overtuigen

Tekstopbouw

- Een tekst is altijd opgebouwd uit drie onderdelen: Inleiding, kern en slot

- In de alinea’s van het middenstuk behandelt de schrijver het onderwerp van de tekst, waarbij elke alinea gaat over een nieuw deelonderwerp. 

- Vaak maken tussenkopjes duidelijk wat het deelonderwerp is in een of meer alinea’s.

Tekstopbouw

Onderwerp: Waar de tekst over gaat in een paar woorden

Deelonderwerp: Het onderwerp van een alinea

Kernzinnen: de belangrijkste zin uit een alinea

Hoofdgedachte: Waar de hele tekst over gaat in een zin (geen vraagzin!)

Bekijk de tekst.

Hoeveel alinea's heeft de tekst op de vorige slide?

1. 2
2. 3
3. 4
4. 5

Het onderwerp van de tekst noteer je in:

1. Een paar woorden.
2. Een hele zin.
3. In twee of meer zinnen.

In welke drie onderdelen is een tekst verdeeld?

Wat is een deelonderwerp?

Wat zou een deelonderwerp kunnen zijn in een tekst over school?

1. De dierenwinkel
2. De geschiedenis van voetbal
3. Pauzes in de aula
4. Zakgeld

Wat zou een deelonderwerp kunnen zijn in een tekst over politiek?

1. Gezelschapsspellen
2. Verkiezingen
3. Vakantiereizen
4. De woestijn

Hoe noemen we ook alweer de belangrijkste zin uit een alinea? Meestal de 1e, 2e of laatste zin.

Inleiding

- het onderwerp van de tekst noemen;

- een belangrijke vraag over het onderwerp stellen;

- een probleem noemen;

- een grappig of herkenbaar verhaaltje vertellen;

- iemands persoonlijke ervaring vertellen;

- de aanleiding noemen waardoor de tekst geschreven is – er gebeurde iets, waardoor het logisch was om nu deze tekst te schrijven. Voorbeelden: er is een onderzoek gedaan, er is een boek verschenen, iets is in het nieuws of het is een bepaalde datum, periode of seizoen.

Noem 1 manier hoe de schrijver een tekst kan inleiden

Slot

- een samenvatting geven;

- een conclusie trekken;

- antwoord geven op een belangrijke vraag;

- de oplossing voor een probleem geven;

- een advies geven of een oproep doen.

Noem 1 manier hoe de schrijver een tekst kan afsluiten

Hoofd- en bijzaken

Om een tekst samen te vatten, ga je op zoek naar de belangrijkste informatie, oftewel de hoofdzaken van de tekst. Deze vind je in de kernzinnen.

De rest van de alinea’s bestaat uit uitleg of voorbeelden bij de kernzin. Dat zijn de bijzaken van de tekst. Deze neem je niet op in een samenvatting. Uitzondering hierop zijn schoolboekteksten, want daarin heb je de uitleg en de voorbeelden vaak nodig om de stof goed te kunnen begrijpen.

Tekstverbanden!!!

Tekstverband	Uitleg	Signaalwoorden
Opsomming	Na elkaar opnoemen van een aantal punten of onderdelen	ten eerste, ten tweede, vervolgens, ook, bovendien, ten slotte, tot slot
Tegenstelling	Twee dingen opnoemen die tegenover elkaar staan, die verschillend zijn	maar, echter, daar staat tegenover, enerzijds/anderzijds, toch
Reden	Waarom iemadn iets doet, waarom iets gebeurt	omdat, want, daarom, immers
Voorbeeld	Een uitspraak wordt gevolgd door een of meer voorbeelden	bijvoorbeeld, als, zo, voorbeeld

Noem de tekstverbanden die je kent

Youri ging naar school, maar was eigenlijk verkouden.

1. Tegenstelling
2. Opsomming
3. Reden
4. Voorbeeld

Welke 2 signaalwoorden horen bij een 'opsommend' verband?

1. Dus, echter
2. Vervolgens, ook
3. Als, voordat
4. Verder, samengevat

Noem twee signaalwoorden bij een tegenstelling

Huiswerk bespreken