Nederlands - Indië wordt Indonesië

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t, havo, vwo
• Leerjaar 3,4

Nederlands-Indië wordt Indonesië

Drie perioden, drie namen

Opkomend nationalisme

Begin 20e eeuw meer en meer verzet tegen de Nederlandse overheersing 

Meer Indonesiërs hebben onderwijs in Nederland gehad -> geleerd over democratie en rechten

• Eenheidsgevoel bij steeds meer Indonesiërs
  
• Wens tot een eigen bestuur
  

In India, een Britse kolonie, leidde Mahatma Gandhi de onafhankelijkheidsstrijd van de nationalisten. 

Voor de nationalisten in Indonesië een groot voorbeeld voor hun strijd.

Gevolgen

Radicalisering: geen samenwerking meer met de Nederlanders

(Gewapende) strijd voor onafhankelijkheid, bijvoorbeeld met een opstand

Nederlands-Indië bezet

In januari 1942 viel Japan Nederlands-Indië aan

Na twee maanden vechten capituleerde het KNIL, het koninklijke Nederlandsch-Indisch leger, ondanks hulp van de Geallieerden

Nederlands-Indië bezet

KNIL-soldaten moesten dwangarbeid voor de Japanners verrichten.

De Indonesiërs willen eerst samenwerken met Japan

Japan belooft meer inspraak voor Indonesiërs en onafhankelijkheid…

In werkelijkheid komt hier niets van terecht en wordt ook het Indonesische volk hard onderdrukt

Nederlands-Indië bezet

Nederlandse burgers die in Nederlands-Indië woonden, werden opgesloten in concentratiekampen, de Jappenkampen.

Maar ook de inheemse bevolking werd slecht behandeld: miljoenen mensen moesten dwangarbeid verrichten en leden honger.

Leven in de Jappenkampen (1)

Kampen voor zowel krijgsgevangenen als burgers; mannen en vrouwen

Lijfstraffen

Honger (bubur atji: "stijfselpap")

Dwangarbeid (bijvoorbeeld werken aan de beruchte Dodenspoorlijn: Birmaspoorlijn)

Leven in de Jappenkampen (2)

Slechte hygiëne en huisvesting

Ziekte (dysentrie = zware diarree)

Gedwongen prostitutie (Troostmeisjes)

Ongeveer 25.000 Nederlanders zijn omgekomen in de Jappenkampen

Honger

Slechte hygiëne en huisvesting

Capitulatie van Japan

15 augustus 1945

Let op: deze foto is van 2 september 1945 

(officiële ondertekening)

Soekarno 

(1901-1970)

Richtte in 1927 de Indonesische Nationale Partij (PNI) op, een politieke partij die naar een onafhankelijke staat streefde. 

In de oorlog werkte Soekarno samen met de Japanners. Hij hoopte dat zij de macht aan zijn PNI zouden geven.

Soekarno 

(1901-1970)

Veel Nederlanders vonden hem daarom een landverrader.

Soekarno werd de eerste president van Indonesië, zoals Nederlands-Indië vanaf die tijd zou heten.

Soekarno roept 

de onafhankelijk uit

17 augustus 1945

Waarom is dit mogelijk?

Nederlanders zitten nog in de kampen

Geen Nederlands leger in de buurt

Japans leger moet toezicht houden op de orde

Pedoema’s (nationalistische jongeren) beheersen de straten met geweld. 

Bersiap-periode

najaar 1945-voorjaar 1946

Gezagsvaccuüm: onduidelijk wie écht de macht heeft, daardoor kunnen pedoema's hun gang gaan (zonder dat er wordt ingegrepen)

Zeer gewelddadige periode met duizenden slachtoffers (vooral Nederlanders en pro-Nederlandse groepen)

De pemoeda's

Javaanse revolutionaire strijders voor onafhankelijkheid. Ze zijn bewapend met bambu-runcing (puntige) bamboesperen, machetes (kapmessen) en enkele geweren afkomstig van het Japans Keizerlijk Leger (1946)

Akkoord van Linggadjati

Er wordt een poging gedaan om met elkaar te onderhandelen

Nederland erkent de Republiek Indonesië op Java, Sumatra en Madoera

Oprichting Verenigde Staten van Indonesië (met Nederland): de koningin is staatshoofd

15 november 1946

Het Akkoord van Linggadjati mislukt

Zowel Nederland als Indonesië zijn er eigenlijk niet gelukkig mee

Nederland past akkoord (via de Tweede Kamer) eenzijdig aan

In Indonesië laait het geweld weer op

Nederland zegt de overeenkomst op 20 juli 1947 op

1e Politionele actie 

(juli 1947-januari 1948)

Operatie Product (Agresi 1): herstellen van het Nederlandse gezag

Bewuste keuze voor de naam 'politionele' actie en niet voor het woord 'militair', of 'oorlog'

Militair een succes, politiek niet: Republiek bleef bestaan en er kwam veel kritiek uit het buitenland

2e Politionele actie 

(december 1948-januari 1949)

Operatie Kraai (Agresi 2): vernietigen Republiek Indonesië en leiders gevangen nemen

Nederland wilde snel afrekenen met onrust in Nederlands-Indië: kostte teveel geld

Ook nu weer, militair gezien, een succes 

Indonesië wordt onafhankelijk

Grote druk op Nederland: Verenigde Staten dreigen met het stopzetten van het Marshallplan

Nieuwe onderhandelingen: Indonesië zal onafhankelijk worden

Soevereiniteitsoverdracht op 27 december 1949, Nederland erkent de Republiek Indonesië

Wanneer werd Indonesië onafhankelijk?

Leerdoel

Je kunt uitleggen op welke manier Indonesië onafhankelijk werd en hoe Nederland hiermee omging

Opdracht IL

Tekst over repatriëring (Terugkeer van het passagiersschip MS Oranje)

• Lees de tekst
• Maak de vragen