Talent 2.7 en 5.7 - enkelvoudige/samengestelde zinnen + beknopte bijzin

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Hoofdstuk 1.7 / 5.7

Enkelvoudige en samengestelde zinnen.

Nevenschikking en onderschikking.

Beknopte bijzin

Enkelvoudige  en samengestelde zinnen

herhaling

Enkelvoudige en samengestelde zinnen

• Een enkelvoudige zin is een zin met één persoonsvorm en één onderwerp.
  De jongen scoorde een 9 voor zijn toets.
  
  
• Een samengestelde zin is een samenstelling van twee of meerdere zinnen en heeft twee of meer persoonsvormen. 
  De jongen scoorde een 9 voor zijn toets, maar was toch ontevreden.

Wat is een enkelvoudige zin?
En wat een samengestelde?

Samengestelde zin!
Hoe gaat het dan met zinsdelen?

Ik vond de roman 'Het leven is vurrukkulluk' mooi, omdat het boek zo veel humor bevat. 

Kun je deze zin ontleden?

Hoofdzin en bijzin

herhaling

Hoofdzin

• Onderwerp en pv staan naast elkaar:
  Hij koopt vanmiddag dat boek voor mij en ik zorg voor het eten. 

• Er kunnen geen woorden tussen het onderwerp en de pv
  Hij *niet* koopt vanmiddag een boek.

Bevat de belangrijkste informatie uit de samengestelde zin:

Als het niet regent, koopt hij vanmiddag een boek voor mij. 

Bijzinnen

• Tussen ow en pv kunnen andere zinsdelen staan:
  Als hij vanmiddag dat boek voor mij koopt, zorg ik voor het eten. 
  
• Pv vaak achteraan in de zin; de info is minder belangrijk.
• Bijzin is 'niet af'.
  Als het niet regent, (zin is niet af, je weet dat er nog info volgt => dus het is een bijzin)

Samengestelde zin!

Ik vond de roman 'Het leven is vurrukkulluk' mooi, omdat het boek zo veel humor bevat. 

Wat is hier dan de hoofdzin en wat is de bijzin?

Waarom?

Samengestelde zin

Let op: er is altijd minimaal één hoofdzin! 

• Twee hoofdzinnen (nevenschikkend)
  
  
• Een hoofd- en een bijzin (onderschikkend)
  
  
• Een hoofd- en twee bijzinnen (onderschikkend)
  
  
• Bevat vaak komma (bv. tussen twee pv's)

Voegwoorden bij hoofdzinnen: maar, en, dus, of, want (nevenschikkende voegwoorden)

• Ze vliegen vandaag naar Malaga, maar het is daar nu koud. 
  
• Hij koopt straks dat boek voor mij en ik zorg voor het eten. 
• Ik denk, dus ik besta.
• Hij eet vanavond pasta of hij eet vanavond pizza.
• Ik kom te laat op school, want de bus komt niet opdagen.

 
     MEDOW! MEDOW! MEDOW! MEDOW! MEDOW! MEDOW!

Voegwoorden die bijzinnen inleiden: wanneer, hoewel, omdat, zodat, toen, als,...

(onderschikkende voegwoorden)

Als het niet regent, ...

Hoewel het laat is, ...

Omdat je het boek zo leuk vindt,...

en alle andere voegwoorden die niet in MEDOW staan!

Bijzondere bijzinnen

De beknopte bijzin

nieuwe lesstof

Beknopte bijzin 5.7

Dit is een  bijzin zonder:

1. Onderwerp

2. Persoonsvorm

Na even gewacht te hebben, rende ik weg.

In de eerste zin is 'ik' het verzwegen onderwerp.

Beknopte bijzin

LET OP: Het onderwerp van de beknopte bijzin
moet hetzelfde zijn als de hoofdzin! 

Aangekomen op het vakantieadres, meldde mijn vader zich aan de balie.

Deze zin klopt, want het (verzwegen) onderwerp van de beknopte bijzin is 'mijn vader' en dat is hetzelfde onderwerp als de hoofdzin. 

Beknopte bijzin met...

1. Met (om) te + infinitief

Ze probeert stiekem weg te sluipen.

2. Tegenwoordig deelwoord

Schreeuwend kwamen de leerlingen binnen.

3. Voltooid deelwoord

Uitgeput na een lang wandeling, plofte ik op de bank.

Herhaal voor jezelf:
Wat is een beknopte bijzin? Welke drie vormen van het werkwoord kun je erin vinden?

Vind de beknopte bijzin met het voltooid deelwoord.

1. Na te zijn beroofd deden de toeristen aangifte.
2. De dag waarop hij was verdwenen, belden zijn ouders de politie.
3. Gearriveerd op Schiphol, zocht zij een hotel.

Vind de beknopte bijzin met het onvoltooid deelwoord.

1. Dromend over zijn toekomst viel hij in slaap.
2. Na te hebben gegeten ruimde zij de tafel af.
3. Al meerdere keren gewaarschuwd, reed hij toch weer te hard.

Vind de beknopte bijzin met ‘te + infinitief’

1. De stemming goed aanvoelend, sloot Elsbeth de vergadering.
2. Na te zijn opgenomen in het hospitaal, ontving zij kaartjes.
3. De portemonnee, gevonden op straat, bleek leeg te zijn.

Bijzondere bijzinnen

De foutief beknopte bijzin

nieuwe lesstof

Bekijk de volgende beknopte bijzin. Waarom is deze fout? "Na een uur in de oven te hebben gestaan, smulden de gasten van de taart."

Foutieve beknopte bijzin

Je kunt met een beknopte bijzin gemakkelijk een fout maken,
wanneer je het verzwegen onderwerp uit het oog verliest.

Na het probleem te hebben besproken, kwam de tram aanrijden. 

Uit de hoofdzin blijkt dat de tram het ow is. Dat moet ook het verzwegen onderwerp in de beknopte bijzin zijn. En dat is in de eerste zin niet het geval: een tram bespreekt geen problemen. Die zin is dus grammaticaal fout!

Wat is de hoofdzin?
Een kwartier te laat gearriveerd, was de voorstelling natuurlijk al begonnen.

Wat is het onderwerp van de hoofdzin?
Een kwartier te laat gearriveerd, was de voorstelling natuurlijk al begonnen.

Wat is het denkbeeldig onderwerp van de beknopte bijzin?
Een kwartier te laat gearriveerd, was de voorstelling natuurlijk al begonnen.

Hoe verbeter je een foutieve beknopte bijzin?

1. Verander de beknopte bijzin in een gewone bijzin met een persoonsvorm en een onderwerp.
   
   
2. Verander de hoofdzin en vul daar het verzwegen onderwerp van de beknopte bijzin in.

Is deze zin juist?
Een kwartier te laat gearriveerd, was de voorstelling natuurlijk al begonnen.

1. Ja
2. Nee

Liggend op zijn badmat las Achmad zijn dagblad.

1. goede beknopte bijzin
2. foutieve beknopte bijzin

Bij school aangekomen, bleken zijn boeken nog thuis te liggen.

1. Beknopte bijzin
2. Foutieve beknopte bijzin

Dromend van zijn vriendin liep hij tegen een lantaarnpaal.

1. beknopte bijzin
2. Foutieve beknopte bijzin

Kijkend uit het raam, viel plotseling een dakpan naar beneden.

1. foutieve beknopte bijzin
2. beknopte bijzin

Op onze vakantiebestemming aangekomen, vielen de mussen van het dak.

1. Beknopte bijzin
2. Foutieve beknopte bijzin

Welke beknopte bijzin is correct?

1. Lekker in onze stoelen liggend, dronken we de koude frisdrank.
2. In roomboter gebraden eet hij het vlees met smaak op.
3. Lopend naar de overkant reed de auto hem bijna aan.
4. Na koffie gedronken te hebben, reed de bus verder.

Welke beknopte bijzin is correct?

1. Kijkend uit het raam, viel plotseling een dakpan naar beneden.
2. Net op tijd in het stadion aangekomen, liepen de supporters snel naar hun plaatsen.
3. Na koffie te hebben gedronken in Hamburg, reed de bus richting Denemarken.
4. Na fraude te hebben geconstateerd, werd de boekhouder direct ontslagen.

In welke zin is de beknopte bijzin correct?

1. Na de computer opnieuw opgestart te hebben, kon ik gelukkig verder met mijn verslag.
2. Na de computer opnieuw opgestart te hebben, werkte alles gelukkig weer.

Foutieve beknopte bijzin
of een goede beknopte bijzin?

Na gegeten te hebben, fietsten we weer verder.

1. Foutief
2. Goed

Foutieve beknopte bijzin
of een goede beknopte bijzin?

Eindelijk thuisgekomen, ging hij meteen naar bed.

1. Foutief
2. Goed

Foutieve beknopte bijzin of een goede beknopte bijzin?
Na koffie gedronken te hebben, reed de bus verder.

1. Foutief
2. Goed

Beknopte bijzin of foutief beknopte bijzin?

Zittend in het warme zonnetje, dronken Ronald en Michel een colaatje.

1. Beknopte bijzin
2. Foutief beknopte bijzin

Welke van de volgende is een foutieve beknopte bijzin?

1. In roomboter gebraden eet hij het vlees met smaak op.
2. Terwijl wij wachtten op de bus, kwam het met bakken uit de hemel.
3. Huppelend van plezier, kwam het kind de klas binnen
4. Lekker op het strand liggend, keken we naar de zee.

Ik weet nu wat een foutieve beknopte bijzin is

JA!

Een beetje

Nee, ik moet nog meer oefenen

Welke vragen heb je nog na deze les? Waar wil je nog extra uitleg over?