Cursus 5 Formuleren

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Welkom

Cursus 5: Formuleren

                                                    Nederlands havo 4

Deze les

• Uitleg Cursus 5 Formuleren

         §3  Zinnen begrenzen

         §4  Voorzetselgebruik

• Opdrachten maken

Formuleren

• Ik kan zinnen correct begrenzen.
• Ik kan zinnen correct met elkaar verbinden.
• Ik ken het belang van het gebruik van het juiste voorzetsel. 
• Ik kan vaste voorzetsels en voorzetseluitdrukkingen herkennen, begrijpen en gebruiken.

 §3 Zinnen begrenzen

Waarom zinnen begrenzen?

Als je een zin schrijft zonder komma's en punten krijg je dus zoiets en dat is supervervelend om te lezen ook wordt het lastig om te begrijpen waar het einde van je verhaal is doordat je niet zo goed weet waar een zin begint en eindigt waardoor je dus weer volledig de weg kwijt bent en je je afvraagt of je het eigenlijk nog wel kan volgen

Zinnen begrenzen

1. Uitleg hoofdzin en bijzin
2. Uitleg zinnen begrenzen
3. Uitleg zinnen onjuist begrenzen

 Hoofdzin en bijzin

Hoofdzin: er kan geen ander zinsdeel tussen het onderwerp en de persoonsvorm staan. De persoonsvorm en het onderwerp staan dus naast elkaar. 

Het is alweer bijna carnaval. Daar hebben we allemaal heel veel zin in.

Hoofdzin en bijzin

Bijzin: er kan wél een ander zinsdeel tussen het onderwerp en de persoonsvorm staan. Pv en ow staan niet naast elkaar.

omdat hij niet blij was vandaag

zodat Keesje vaker ging voetballen

Gisteren was ik niet op school. Vandaag ben ik er weer.

1. Bijzin - bijzin
2. Hoofdzin - hoofdzin
3. Hoofdzin - bijzin
4. Bijzin - hoofdzin

We hebben zin in de vakantie, omdat het dan weer carnaval is.

1. Hoofdzin - bijzin
2. Bijzin - hoofdzin
3. Hoofdzin - hoofdzin
4. Bijzin - bijzin

Zinnen begrenzen

1. Wanneer mag je twee zinnen met elkaar verbinden met een komma?

Hoofdzin (HZ) + bijzin (BZ)

Bijzin (BZ) + hoofdzin (HZ)

We hebben zin in de vakantie (HZ), omdat het dan weer carnaval is (BZ).

Omdat het dan weer carnaval is (BZ), hebben we zin in de vakantie.(HZ)

Zinnen begrenzen

2. Wanneer mag je een zin afsluiten met een punt?

Hoofdzin 

Ik ga vandaag naar school.

Zinnen begrenzen

3. Wanneer mag je twee zinnen verbinden met 'en', 'maar', 'of', 'want', of 'dus'?

Hoofdzin + hoofdzin

Gisteren was ik niet op school en vandaag ben ik er weer.

Gisteren niet was ik niet op school en vandaag niet ben ik er weer.

Zinnen onjuist begrenzen

Het kan op twee manieren fout gaan:

1. twee hoofdzinnen onterecht aan elkaar plakken door een komma (hoofdzin "komma"  hoofdzin)
2. een zinsdeel (bijzin) dat bij een zin hoort ten onrechte los laten staan en afsluiten met een punt (bijzin  "punt")

Zinnen onjuist begrenzen

- twee hoofdzinnen onterecht aan elkaar plakken door een komma (hoofdzin "komma"  hoofdzin)

Fout: Gisteren was ik niet op school, vandaag ben ik er weer.

Fout: Het is alweer bijna carnaval, daar hebben we allemaal heel veel zin in. 

Zinnen onjuist begrenzen

- twee zelfstandige zinnen onterecht aan elkaar plakken door een komma (hoofdzin "komma"  hoofdzin)

Verbetering: zet een punt of plaats 'en', 'maar', 'of', 'dus' of 'want'.

Fout: Gisteren was ik niet op school, vandaag ben ik er weer.

Goed: Gisteren was ik niet op school. Vandaag ben ik er weer

Goed: Gisteren was ik niet op school en vandaag ben ik er weer.

Zinnen onjuist begrenzen

- Losse bijzin: een zinsdeel (bijzin) dat bij een zin hoort ten onrechte los laten staan en afsluiten met een punt (bijzin "punt")

Fout: We hebben zin in de vakantie. Omdat het dan weer carnaval is.

Fout: Hij heeft heel hard getraind. Zodat hij de marathon kon lopen.

Zinnen onjuist begrenzen

- losse bijzin: een zinsdeel (bijzin) dat bij een zin hoort ten onrechte los laten staan en afsluiten met een punt (bijzin "punt")

Verbetering: Vervang de punt door een komma.

Fout: We hebben zin in de vakantie. Omdat het dan weer carnaval is.

Goed: We hebben zin in de vakantie, omdat het dan weer carnaval is.

Tegenwoordig lijkt de aarde steeds meer op te warmen, daardoor smelten de ijskappen.

1. Hoofdzin - hoofdzin
2. Bijzin - bijzin
3. Hoofdzin - bijzin
4. Bijzin - hoofdzin

Tegenwoordig lijkt de aarde steeds meer op te warmen, daardoor smelten de ijskappen.

1. Juist
2. Onjuist

De supermarkt is erg ver weg. Daarom moeten we een heel stuk lopen, dat vind ik best wel vervelend.

1. Juist
2. Onjuist

 §4 Voorzetselgebruik

wat hebben deze twee met elkaar gemeen?

kast- en vakantiewoorden: voorzetsels

op

boven

buiten

uit

onder

in

naast

tijdens

na

wegens

met

Voorzetselgebruik

voorzetsels hebben een vaste combinatie met een werkwoord

kijken naar, rekenen op, denken aan ...

voorzetseluitdrukking = zelfstandig naamwoord en twee vaste voorzetsels

naar aanleiding van, in tegenstelling tot, in samenwerking met

Opdracht

Maken:

•  §3: opdr. 1 en 3, p. 156/157
•  §4: opdr. 1 t/m 4, p. 15-159

Deze les

• Terugblik vorige les
• Uitleg Cursus 5 Formuleren

         §5 Verwijzen

         §6 woordgebruik

• Opdrachten maken

 §5 Verwijzen

Verwijswoorden

De-woorden: die/deze 

• mannelijk (concreet): hij/hem/zijn
• vrouwelijk (abstract): -heid-, -teit-, -nis, -schap, -de, -te, -ei, -ing, -ie, -iek, -ica, -theek, -tuur, -ine, -age, -is, -uur, -st): ze (dingen)/zij/haar

Het-woorden: onzijdig dat/dit/het/hem/zijn

Dus:

Mannen: vastpakken

Vrouwen: ongrijpbaar

Het: onzijdig

Verwijswoorden

hen: lijdend voorwerp of na voorzetsel

Ik stuur hen door naar de volgende ronde. (wie/wat stuur ik?)

Ik geef het aan hen door. (kast- en vakantiewoorden)

hun: bezittelijk voornaamwoord of meewerkend voorwerp

Ik geef hun door dat je wat later bent. (aan wie/voor wie geef ik door?) 

Dat zijn hun spullen. (direct voor zn, is van die personen)

Deze spullen zijn van hen. (na voorzetsel en niet direct voor zn)

Verwijswoorden

wat (i.p.v. dat)

1. na overtreffende trap - dit is het mooiste wat ik ooit las.

2. hele zin: ik ga vanmiddag zwemmen, wat ik heel leuk vind.

3. bij onbepaald vnw: er is niets wat ik niet kan leren.

wie of waar

wie + voorzetsel: personen  Hij is degene op wie ik het meest vertrouw.

waar + voorzetsel: dingen/dieren   Dat een plus een twee is, is iets waarop je kan vertrouwen.

Verwijswoorden

Let op! Antecedent

Het antecedent bepaalt waarnaar het woord verwijst. Kies vervolgens het juiste verwijswoord.

De commissie van gekke mensen verkoopt haar clubhuis.

Opdracht

Maken:

•  §5: opdr. 1, opdr. 2 vr.1 en 2, opdr. 3 en opdr. 4, p. 160-163.
•  §6: opdr. 1 (klassikaal), opdr.2, 3 en 5, p. 164-167.

Opdracht

Maken:

•  §5: opdr. 1, opdr. 2 vr.1 en 2, opdr. 3 en opdr. 4, p. 160-163.
•  §6: opdr. 1 (klassikaal), opdr.2, 3 en 5, p. 164-167.

 §6 Woordgebruik

Aantrekkelijk woordgebruik

• Gebruik geen extreem lange woorden.
• Schrijf geen ‘moeilijke’ woorden over uit je bronnen.
• Gebruik geen afkortingen.
• Formuleer niet te formeel en niet te populair.
• Varieer in woordkeuze.

Opdracht

Maken:

•  §6: opdr. 1 (klassikaal), opdr.2, 3 en 5, p. 164-167.

§7 Zinsbouw

Zinsbouw

Ik loop naar school. Ik zie een boom. Ik denk aan de sportschool. Ik zeg hallo tegen iedereen. Ik kijk ze vriendelijk aan. 

Het denken aan sporten doe ik vaak. Het sporten wordt ook vaak besproken op school. Het bespreken zorgt voor veel begrip voor elkaar. 

Zinsbouwvariatie

• Varieer in zinsbouw OPA, POA, AOP

ik loop naar school, loop ik naar school, naar school loop ik

• Varieer in zinslengte

• Zet woorden en zinsdelen die bij elkaar horen dicht bij elkaar

Ik, zei de man van hiernaast vorige week tegen mij, loop graag een rondje hard. x

• Gebruik geen naamwoordstijl 

Het leren voor een spellingstoets is vooral veel oefenen. x

Opdracht

Maken:

• §7 opdr. 1 en 2., p. 167/168.