De opkomst van de Nationaal Socialistische Beweging

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 2

Programma voor vrijdag 11 maart 2022

• (korte) uitleg programma
• Uitleg over de NSB (nationaal Socialistische Beweging)
• Nulmeting (zie Teams klas V2A) en chat
• Programma volgende week
• Presentatie maken
• Einde les
• Opmerkingen of vragen? 

Opkomst van de NSB

In 1931 richtten Anton Mussert en Cornelis van Geelkerken de Nationaal Socialistische Beweging (de NSB) op. In eerste instantie lijkt de partij fascistisch maar dat zal na 1937 veranderen. 

Net als veel antidemocratische partijen richt ook de NSB zich op het falen van de democratie en op de dingen die daar misgaan. Veel ontevreden Nederlanders stemmen dan ook op de NSB. Er waren verschillende redenen waarom een aantal Nederlanders hun stem aan de NSB gaven:

Opkomst van de NSB

• De NSB was antidemocratisch maar had geen negatieve bijklank
• Anton Mussert was een ingenieur en dat wekte vertrouwen bij veel Nederlanders
• De NSB was niet - kerkelijk net als de vele Nederlanders die op de NSB stemden
• De NSB maakte gebruik van nieuwe technieken op het gebied van propaganda
• Anton Mussert was geen opvallend persoon. 

De groei van de NSB

Om de herkenbaarheid te vergroten gebruikte de NSB verschillende symbolen. Een van de (veel)gebruikte symbolen zijn de driehoek met de Nederlandse leeuw en de wolfsangel. 

Het moge duidelijk zijn dat de NSB veel symboliek had afgekeken van de Italiaanse fascisten.  Net als de Italiaanse fascisten had de NSB een (eigen) jeugdbeweging en een eigen strijdgroep: de weerafdeling. De NSB groeit door en dat was voor zowel de regering als voor de andere (politieke) partijen reden om de groei van de NSB een halt toe te roepen. 

Na 1936 is de groei van de NSB gestopt maar nu gaat de NSB zich steeds meer richten op het buurland Duitsland. 

De groei van de NSB

Radicale gedachten en personen doen de NSB intrede. In eerste instantie mochten Joodse Nederlanders ook lid van de NSB worden maar als - in 1936 radicale - elementen de partij binnenkomen was lidmaatschap voor Joodse Nederlanders uitgesloten. Onder leiding van radicale elementen krijgt de NSB steeds meer sympathie voor Nazi - Duitsland.

Op zich is de sympathie van de NSB voor het Nazi - gedachtengoed niet geheel vreemd. Veel Nederlanders (onder wie de premier Hendrik Colijn) zijn openlijk en stiekem onder de indruk van Hitler en Nazi - Duitsland. 

In 1936 is 25% van de Nederlandse beroepsbevolking werkloos en op datzelfde moment is de werkloosheid in Duitsland nagenoeg nul.

De NSB en de Duitse bezetting

De NSB is - als vanzelfsprekend - erg blij met de komst van de Duitse bezetter en kan niet wachten om de Duitse bezetter op alle mogelijke manieren te helpen. 

De Duitse bezetter is blij met de hulp maar is niet bepaald enthousiast over de NSB en - met name - over Anton Mussert. De Nazi's vinden Mussert niet radicaal genoeg en hebben meer vertrouwen in Rost van Tonningen. Niet alleen de Nazi's zijn niet erg enthousiast over de NSB maar ook veel Nederlanders moeten weinig van de NSB hebben.

Veel NSB'ers worden door de rest van de Nederlanders met de nek aangekeken en genegeerd. De NSB'ers gaan nog alleen maar met de Duitse bezetter en andere NSB'ers om.

De NSB en de Duitse bezetting

De NSB maakte zich - in de loop van de oorlog - bijzonder gehaat door samenwerking met de Duitse bezetter. Ook meldden veel NSB'ers zich vrijwillig om in de Sovjet Unie voor de Nazi's te gaan vechten. 

Daarnaast was de NSB actief en passief betrokken bij het bestuur van bezet Nederland door de Duitsers. Ook bij de opsporing van Joodse Nederlanders, onderduikers, studenten en verzetsstrijders kregen de Duitsers hulp van overijverige NSB'ers.