1.4 Organellen

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Inleiding in de biologie

1.4 Organellen

• Spullen op tafel
• Telefoon in het zakkie op tafel
• Jas uit en over je stoel
• Tas op de grond

Lesprogramma

• Terugblik
• Huiswerk
• Leerdoelen
• Uitleg
• Vragen
• Nabespreken
• Huiswerk

Uit welke 3 onderdelen bestaat een dierlijke cel?

Uit welke 6 onderdelen bestaat een plantaardige cel.

Welke vragen van het huiswerk willen jullie dat ik bespreek?

Leerdoelen

• Je kunt een cel beschrijven als zelfstandig functionerende biologische eenheid.
  
• Je kunt beschrijven hoe transport van stoffen via (cel)membranen plaatsvindt.
  
• Je kunt de bouw en functie van het cytoskelet en het celmembraan beschrijven.

0

Celkern

Kernlichaampje 

hier worden de delen van de ribosomen gemaakt. 

Endoplasmatisch reticulum

• GER/SER
• RER (+ribosomen)

Golgisysteem of Golgiapparaat

Endoplasmatisch reticulum en golgisysteem

endoplasmatisch reticulum (ER)

golgisysteem of golgiapparaat

eiwitten

Exocytose

Mitochondriën 

Chloroplast (bladgroenkorrel)

Cytoskelet

• Netwerk van eiwitvezels voor vorm van de cel en organellen op de plaats: microtubuli en microfilamenten.
• Motoreiwitten verplaatsen blaasjes en eiwitten langs het cytoskelet. 

Membranen

Welke organellen komen voor bij een dierlijke cel?

1. Celwand, celkern en celmembraan
2. Celmembraan, celkern en cytoplasma
3. Chloroplast, celwand en celmembraan
4. Vacuole, chloroplast en celmembraan

Wat hoort bij welke functie? 

Sleep de organellen naar de juiste functie.

Levert energie

Bevat de erfelijke informatie

Maakt eiwitten

vertering binnen de cel

Celkern

Ribosomen

Mitochondriën

Lysosoom

Hoe heten deze kleine organellen?

1. lysosomen
2. mitochondriën
3. ribosomen
4. DNA

Benoem de genummerde cel organellen:

Welk organellen zijn nodig om de verbranding van de spiercel uit te voeren?

In het speeksel van de mens komt onder andere amylase voor. Het is een eiwit dat door de speekselkliercellen wordt gevormd. In die cellen wordt het opgebouwd, binnen de cel getransporteerd en dan aan de mondholte afgegeven. Dit kost natuurlijk allemaal energie.

Schrijf achtereenvolgens de namen op van de organellen die bij de processen een rol spelen. Zet erbij wat die organellen in deze cel doen.

Vraag

In het speeksel van de mens komt onder andere amylase voor. Het is een eiwit dat door de speekselkliercellen wordt gevormd. In die cellen wordt het opgebouwd, binnen de cel getransporteerd en dan aan de mondholte afgegeven. Dit kost natuurlijk allemaal energie.

Schrijf achtereenvolgens de namen op van de organellen die bij de processen een rol spelen. Zet erbij wat die organellen in deze cel doen.

Antwoord

In het speeksel van de mens komt onder andere amylase voor. Het is een eiwit dat door de speekselkliercellen wordt gevormd. In die cellen wordt het opgebouwd, binnen de cel getransporteerd en dan aan de mondholte afgegeven. Dit kost natuurlijk allemaal energie.

Schrijf achtereenvolgens de namen op van de organellen die bij de processen een rol spelen. Zet erbij wat die organellen in deze cel doen.

1. Kern heeft de code voor amylase, die wordt afgelezen van DNA
2. Code wordt overgeschreven naar RNA. 
3. RNA brengt code naar ribosoom.
4. Ribosoom bouwt uit aminozuren het eiwit amylase.
5. Amylase wordt verpakt door het golgi-systeem.
6. Het golgisysteem brengt blaasjes naar het celmembraan. 
7. De energie die hiervoor nodig is, wordt verschaft door de mitochondriën.

Begrippen uit deze les - 1

• Chromosomen: Lange moleculen DNA
• Erfelijke eigenschappen: Informatie die de bouw en functie van een cel bepaalt
• Endoplasmatisch reticulum: Een uitgebreid netwerk van membranen die holten en kanaaltjes vormen dat zich in het cytoplasma bevindt
• Ruw endoplasmatisch reticulum: Endoplasmatisch reticulum waarbij zich ribosomen op de membranen bevinden  in de cel op te nemen
• Ribosomen: Kleine bolvormige organellen die eiwitten produceren met behulp van de informatie die is vastgelegd in het DNA

Begrippen uit deze les - 2

• Golgisysteem: Opeengestapelde platte membranen in het cytoplasma waarin eiwitten worden bewerkt totdat ze hun definitieve vorm hebben
• Exocytose: Afsnoeren van blaasjes door het celmembraan om stoffen naar buiten de cel te transporteren
• Lysosomen: Afgesnoerde blaasjes van het golgisysteem met eiwitten (enzymen) die in de cel blijven; na versmelting met een ander blaasje kunnen de enzymen de eiwitten in dit blaasje verteren
• Enzymen: Eiwitten die stoffen kunnen afbreken

Begrippen uit deze les - 3

• Mitochondriën: Bolvormige organellen met dubbele membranen waarin met behulp van zuurstof energie wordt vrijgemaakt die tijdelijk is opgeslagen in ATP
• ATP: Moleculen die worden gemaakt in de mitochondriën en de belangrijkste energieleverancier zijn voor processen in de cel
• Glucose: Een vorm van suiker
• Fosfolipiden: Een fosfolipidemolecuul is een vetachtige stof
• Membraaneiwitten: Eiwitten in het celmembraan; spelen vaak een rol bij het transporteren van stoffen in en uit de cel
• Trilhaar: Een lange zweephaar die een functie kan hebben bij de voortbeweging van een cel of bij de verplaatsing van stoffen langs de cel
• Endocytose: Het afsnoeren van blaasjes door het celmembraan om stoffen in de cel op te nemen
• Endosoom: Blaasje dat zich afsnoert van het celmembraan

Begrippen uit deze les - 4

• Trilhaar: Een lange zweephaar die een functie kan hebben bij de voortbeweging van een cel of bij de verplaatsing van stoffen langs de cel
  
• Endocytose: Het afsnoeren van blaasjes door het celmembraan om stoffen in de cel op te nemen
  
• Endosoom: Blaasje dat zich afsnoert van het celmembraan

Huiswerk

• Leren 1.4
• Maken t/m opdracht 76