par 4 Indonesië wordt onafhankelijk

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 3

De koloniale relatie tussen Nederland en Indonesië

par 4 Indonesië wordt onafhankelijk 1918-1949

Leerdoel

Aan het eind van deze presentatie kun je herkennen en uitleggen 

-hoe de oorlog in Azië verliep

-hoe Japan het nationalisme stimuleerde

-wat politionele acties waren

-hoe Indonesië onafhankelijk werd

Japanse machtsuitbreiding

7 december 1941 

Japanse aanval op Pearl Harbour

Japan (bondgenoot Duitsland) wil gebiedsuitbreiding in Azië en vernietigt daarom Amerikaanse marineschepen in Pearl Harbor: vanaf dat moment worden de VS ook betrokken bij de Tweede Wereldoorlog. 

De Japanse opmars

• Japan wilde al vóór 1900 machtsuitbreiding in Azië
• Japan verovert in de Tweede Wereldoorlog ook veel Europese kolonies, waaronder Nederlands Indië.

Nederlands-Indië en de Tweede Wereldoorlog

Nederlands-Indië

• Kolonie van Nederland
• KNIL (leger)

Japanse aanval (1941-1942)

• Sterker leger
• Sterkere vloot

Interneringskampen/ Jappenkampen

• Europeanen (vooral Nederlanders)
• Dwangarbeiders (Birma Spoorlijn)

Iedereen moest diep buigen (Kirai) voor Japanse soldaten.

Japanse inval 1942

• Het KNIL (Koninklijk Nederlands-Indisch leger was binnen twee maanden verslagen.
• Indonesiërs waren blij met de Japanse aanval: zij zagen het als een kans om onafhankelijk te worden. Japan had als motto “Azië voor de Aziaten”. 
• Soekarno ging samenwerken met de Japanners in ruil voor belofte voor onafhankelijkheid. Dit werd hem door Nederlanders zeer kwalijk genomen: hij werkte samen met Japan, een bondgenoot van Duitsland!

• Strijd tussen Nederland en Japan duurde van januari-maart 1942

• Veel Nederlanders worden gevangen gezet in de interneringskampen (Jappenkampen)

Jappenkampen

Interneringskampen in het door Japan bezette Nederlands-Indië

Leven in de Jappenkampen (1)

• Kampen voor zowel krijgsgevangenen als burgers; mannen en vrouwen

• Lijfstraffen

• Honger (bubur atji: "stijfselpap")

• Dwangarbeid (bijvoorbeeld werken aan de beruchte Dodenspoorlijn: Birmaspoorlijn)

Leven in de Jappenkampen (2)

• Slechte hygiëne en huisvesting
  

• Ziekte (dysenterie = zware diarree)

• Gedwongen prostitutie (Troostmeisjes)

• Ongeveer 25.000 Nederlanders zijn omgekomen in de Jappenkampen

Honger

Slechte hygiëne en huisvesting

Atoombommen op Nagasaki & Hiroshima - augustus 1945

De Japanners bleven ondanks de vele nederlagen tegen het Amerikaanse leger doorvechten. Ze gingen nog liever dood dan dat ze zich overgaven (kamikaze). Om Japan te dwingen tot overgave besluit de Amerikaanse president om een  nieuw wapen in te zetten: de atoombom.

Na de aanval van de VS op Japan geeft Japan zich uiteindelijk over. Dit is het einde van de Tweede Wereldoorlog.

Soekarno roept de onafhankelijkheid uit

17 augustus 1945

Waarom is dit mogelijk?

• Nederlanders zitten nog in de kampen

• Geen Nederlands leger in de buurt

• Japans leger moet toezicht houden op de orde

• Pemoeda’s (nationalistische jongeren) beheersen de straten

Bersiap-periode

najaar 1945-voorjaar 1946

• Gezagsvaccuüm: onduidelijk wie écht de macht heeft, daardoor kunnen pemoeda's hun gang gaan (zonder dat er wordt ingegrepen)

• zeer gewelddadige periode met duizenden slachtoffers (Nederlanders, Indische Nederlanders en pro-Nederlandse groepen)

Akkoord van Linggadjati

15 november 1946

• Wapenstilstand

• Nederland erkent de Republiek Indonesië op Java, Sumatra.

• Oprichting Verenigde Staten van Indonesië (met Nederland): de koningin is staatshoofd

Het Akkoord van Linggadjati mislukt

• Zowel Nederland als Indonesië zijn er eigenlijk niet gelukkig mee: Nederlanders vonden het te ver gaan, Indonesiërs vonden het te weinig en wilden onafhankelijkheid. 

• In Indonesië laait het geweld weer op

Politionele acties  

Eerste politionele actie: juli-augustus 1947, tweede politionele actie: december 1948

Betekenis: Een politionele actie is een geïsoleerde militaire actie waarvoor geen oorlogsverklaring vereist is

Nederland probeert met twee militaire acties Nederlands-Indië weer te heroveren. De Indonesiërs zagen de komst van de Nederlandse militairen als een nieuwe bezetting. Door de VN en de VS gaf Nederland de herovering op. (dreiging stoppen Marshallhulp)

De Akte van de Soevereiniteitsoverdracht word op  27 december 1949 wordt  getekend. 

Nederland erkent 17 augustus 1945 als onafhankelijkheidsdag Indonesië

Uit NOS-bericht van 14 juni 2023: 

Nederland erkent "volledig en zonder voorbehoud" dat Indonesië op 17 augustus 1945 onafhankelijk werd van Nederland. Dat heeft premier Mark Rutte gezegd in de Tweede Kamer. Op 17 augustus 1945 riep Soekarno, na de Japanse capitulatie, de onafhankelijkheid uit, maar Nederland heeft dat moment nooit officieel willen erkennen.

Video

 WieWatWanneer? - Bersiap-periode, politionele acties, onafhankelijkheid

(3:14)

Volgende slide: nos-filmpje:

Wat gebeurde er in Indonesië na 1945?

nos.nl

Begrippen uit deze les

• Pearl Harbor
• interneringskampen
• dwangarbeid
• Bersiap-periode/Berdaulat
• pemoeda's
• akkoord van Linggadjati
• politionele acties
• Indonesische onafhankelijkheidsoorlog
• Verenigde Naties
• Marshallhulp

Personen uit deze les

• Soekarno
• Hatta
• Truman

Stel een vraag over iets dat je nog niet goed hebt begrepen. 

Leerdoel

Aan het eind van deze presentatie kun je herkennen en uitleggen 

-hoe de oorlog in Azië verliep

-hoe Indonesië onafhankelijk werd en 

-waarom Soekarno met Japan samenwerkte.

Wie was de leider van de nationalisten in Nederlands-Indië?

1. Ghandi
2. Soekarno
3. Hatta
4. Wilhelmina

Waarom viel Japan Pearl Harbor aan?

1. Pearl Harbor bezat veel grondstoffen.
2. VS uitschakelen zodat Japan zijn gang kon gaan in Azië.
3. Pearl Harbor lag lekker dichtbij om aan te vallen.
4. Japan dacht dat de VS makkelijk te verslaan was.

Welk gevolg had de Japanse aanval op Pearl Harbor in 1941?

1. De verovering van Hawaii
2. De deelname van de VS aan WO II
3. Het sluiten van een bondgenootschap met Duitsland
4. De ontwikkeling van het Japanse atoomprogramma

Wat was geen reden waarom mensen het slecht hadden in Jappenkampen?

1. Het was slecht gesteld met de hygiëne.
2. Mensen kregen te weinig voedsel.
3. De Japanners deelden lijfstraffen uit.
4. Het was slecht gesteld met het weer.

Bestudeer de bron
Welk begrip past het beste bij de bron?

Bron 7 Tekening van een Nederlandse vrouw, gemaakt in een jappenkamp

1. Censuur
2. Verzet
3. Collaboratie
4. Terreur

Wat waren de 'politionele acties' in Nederlands-Indië?

1. Politieke hervormingen in Nederlands-Indië
2. Een mooie term voor gewelddadig militair ingrijpen door Nederlands leger
3. Nederlandse politie die orde hield in Nederlands-Indië
4. Indonesiërs die onafhankelijk wilden worden kwamen in opstand