Autonomie versus geborgenheid

• Agogisch handelen
• Secundair onderwijs

Autonomie versus geborgenheid

Lena (53) doet haar jas aan en zegt tegen haar man 'ik ga even naar de bakker'
--> Dit is een voorbeeld van autonomie.

ja

nee

Lena is 53 en lijdt aan jong dementie. Hierdoor is ze ernstig verstoort in tijd en ruimte.
-> Wat zal haar man doen?

autonomie IN geborgenheid

zelfstandigheid / zelf kunnen beslissen is belangrijk

maar 

steeds in warmte en met veiligheid

Autonomie

Enkele belangrijke woorden... 

door arts bepaald

Handelingsbekwaam

Wilsbekwaam

door rechter bepaald

gevolgen overzien van beslissingen

rechtshandelingen mogen/kunnen stellen

vanaf 18 bijna iedereen

afhankelijk van situatie

In een psychiatrisch ziekenhuis wordt iemand opgenomen die ernstig in de war is. Eenvoudige keuzes kan hij prima zelf maken. Bijvoorbeeld welke kleding hij wil dragen. Over zijn behandeling kan hij echter geen ingrijpende beslissingen nemen.
Dit heeft alles te maken met...

1. wilsbekwaamheid
2. handelingsbekwaamheid

Fien (23) wil graag een huis kopen. Dit heeft alles te maken met...

1. wilsbekwaamheid
2. handelingsbekwaamheid

Jef (23 jaar) wil erg graag euthanasie omwille van psychisch leiden. Dit heeft alles te maken met...

1. wilsbekwaamheid
2. handelingsbekwaamheid

Continuüm

zelfbeslissingsrecht - 

gedeeld  beslissingsrecht -

plaatsvervangend beslissingsrecht

Voorbeeld 1

Lobke (31) is een jonge, sportieve vrouw. Apotheker van beroep. Ze krijgt de diagnose kanker, heeft chemotherapie nodig en moet plotsklaps beslissen of ze nadien al dan niet nog kinderen wenst. 

• Begrijpt ze wat er gezegd wordt?
• Kan ze verschillende mogelijkheden afwegen?
• Verloopt de communicatie rustig?

Wat zal de arts in voorbeeld 1 (Lobke) hier beslissen?

1. zelfbeslissingsrecht
2. gedeeld beslissingsrecht
3. plaatsvervangend beslissingsrecht

Voorbeeld 1

Dré, 22 jaar, woont samen met Anne, 20j. Samen hebben ze 2 kinderen (4 en 5 jaar oud). Anne is een lieve, zorgzame en knappe vrouw. Dré is een brede, sterke en stoere kerel die weinig angst kent. Ze werken beide niet, krijgen een uitkering van het OCMW en wonen in een sociale woning. Het huis (en bij uitbreiding de tuin en voortuin) zijn een puinhoop. Dré drinkt heel veel, wat soms wel tot agressie leidt en Anne neemt wel wat medicatie waardoor ze soms dagen aan een stuk in haar bed kan liggen. De drie kinderen gaan vaak niet naar school omdat Dré en Anne vinden dat school niet nodig is voor hun kinderen of omdat ze zelf geen zin hebben om de kinderen weg te halen achter hun TV of Playstation. Het gezin zit in schuldbemiddeling.

Nadat Dré onlangs voor de derde keer – dronken achter het stuur - een ongeluk veroorzaakt heeft– al een geluk zonder dat er gewonden vielen – willen Anne en Dré meer grip krijgen op hun leven en besluiten ze zich aan te melden voor hulpverlening.

Voorbeeld 2

Liesbeth (35) bevalt van haar 3de dochter. Het is een moeilijke bevalling en in overleg met Liesbeth wordt ze tijdens de bevalling onder narcose gebracht. Vlak na de bevalling, merkt de arts op dat Liesbeth enorm veel bloed verliest op korte tijd. Er is iets aan de hand met de baarmoeder. Liesbeth is onder narcose en er is niet voldoende tijd om haar bij bewustzijn te brengen. De man is weg met de dochter en niet te bereiken. 

De arts beslist om zonder verder overleg de baarmoeder van Liesbeth te verwijderen om zo haar kansen op overleven te vergroten. 

Dit is een voorbeeld van een plaatsvervangende beslissing.

Mag de arts dit doen volgens jou? (voorbeeld 2 Liesbeth)

1. ja
2. nee

Best interest dicision

- ZV cognitief niet meer in staat

- Erg risicovolle situatie

Voorbeeld 1

Dré, 22 jaar, woont samen met Anne, 20j. Samen hebben ze 2 kinderen (4 en 5 jaar oud). Anne is een lieve, zorgzame en knappe vrouw. Dré is een brede, sterke en stoere kerel die weinig angst kent. Ze werken beide niet, krijgen een uitkering van het OCMW en wonen in een sociale woning. Het huis (en bij uitbreiding de tuin en voortuin) zijn een puinhoop. Dré drinkt heel veel, wat soms wel tot agressie leidt en Anne neemt wel wat medicatie waardoor ze soms dagen aan een stuk in haar bed kan liggen. De drie kinderen gaan vaak niet naar school omdat Dré en Anne vinden dat school niet nodig is voor hun kinderen of omdat ze zelf geen zin hebben om de kinderen weg te halen achter hun TV of Playstation. Het gezin zit in schuldbemiddeling.

Nadat Dré onlangs voor de derde keer – dronken achter het stuur - een ongeluk veroorzaakt heeft– al een geluk zonder dat er gewonden vielen – willen Anne en Dré meer grip krijgen op hun leven en besluiten ze zich aan te melden voor hulpverlening.

Voorbeeld 3

Jeanne (93) woont nog thuis. Ze is echter reeds lange tijd erg verward en dit leidde onlangs tot enkele gevaarlijke situaties (kookvuur opzetten en vergeten afzetten, medicijnen die in het medicijndoosje zitten allemaal samen innemen, 's nachts ronddwalen op straat, ...). 

Er is een plaatsje vrij gekomen in het WZC bij Jeanne in de buurt. Bij de eerste verkennende gesprekken, stelt het WZC de vraag om Jeanne in een gesloten afdeling te plaatsen. 

Jeanne zelf is niet meer wilsbekwaam, er werd geen vroegtijdige zorgplanning opgesteld en het blijkt al snel dat de dochters van Jeanne niet op eenzelfde golflengte zitten. De maatschappelijk assistent van het WZC roept een overleg samen om tot een gezamenlijke besluitvorming te komen.

Voorbeeld 1

Dré, 22 jaar, woont samen met Anne, 20j. Samen hebben ze 2 kinderen (4 en 5 jaar oud). Anne is een lieve, zorgzame en knappe vrouw. Dré is een brede, sterke en stoere kerel die weinig angst kent. Ze werken beide niet, krijgen een uitkering van het OCMW en wonen in een sociale woning. Het huis (en bij uitbreiding de tuin en voortuin) zijn een puinhoop. Dré drinkt heel veel, wat soms wel tot agressie leidt en Anne neemt wel wat medicatie waardoor ze soms dagen aan een stuk in haar bed kan liggen. De drie kinderen gaan vaak niet naar school omdat Dré en Anne vinden dat school niet nodig is voor hun kinderen of omdat ze zelf geen zin hebben om de kinderen weg te halen achter hun TV of Playstation. Het gezin zit in schuldbemiddeling.

Nadat Dré onlangs voor de derde keer – dronken achter het stuur - een ongeluk veroorzaakt heeft– al een geluk zonder dat er gewonden vielen – willen Anne en Dré meer grip krijgen op hun leven en besluiten ze zich aan te melden voor hulpverlening.

Gezocht:

- een verwarde, oude dame (= Jeanne)

- 2 eensgezinde dochters (ong 40, 50) die 'voor' zijn

- 2 dochters (ong 40, 50) die altijd anders denkt dan de andere 2 zussen en dus 'tegen' zijn

- 2 zorgverleners

- een gespreksleider

Voorbeeld 1

Dré, 22 jaar, woont samen met Anne, 20j. Samen hebben ze 2 kinderen (4 en 5 jaar oud). Anne is een lieve, zorgzame en knappe vrouw. Dré is een brede, sterke en stoere kerel die weinig angst kent. Ze werken beide niet, krijgen een uitkering van het OCMW en wonen in een sociale woning. Het huis (en bij uitbreiding de tuin en voortuin) zijn een puinhoop. Dré drinkt heel veel, wat soms wel tot agressie leidt en Anne neemt wel wat medicatie waardoor ze soms dagen aan een stuk in haar bed kan liggen. De drie kinderen gaan vaak niet naar school omdat Dré en Anne vinden dat school niet nodig is voor hun kinderen of omdat ze zelf geen zin hebben om de kinderen weg te halen achter hun TV of Playstation. Het gezin zit in schuldbemiddeling.

Nadat Dré onlangs voor de derde keer – dronken achter het stuur - een ongeluk veroorzaakt heeft– al een geluk zonder dat er gewonden vielen – willen Anne en Dré meer grip krijgen op hun leven en besluiten ze zich aan te melden voor hulpverlening.

To do:

Elke deelnemer aan het gesprek bereidt het gesprek grondig voor: 

• Jeanne: hoe ga je je opstellen tijdens het gesprek? Denk aan een dementerend persoon in het WZC, hoe kan je dit gedrag in het gesprek neerzetten?

• dochters: zoek argumenten pro/contra de opname in de gesloten afdeling, denk als een liefhebbende, bekommerde dochter. Waarover maak je je zorgen?

• zorgverleners: welke argumenten zijn belangrijk voor het personeel?

• gespreksleider: bekijk de stappen 'gespreksleidraad gezamenlijke besluitvorming in complexe situaties (Hogeschool Windesheim en Hogeschool Rotterdam) en bereid het gesprek voor: welke stappen moet je zetten? Welke vragen ga je stellen?

Voorbeeld 1

Dré, 22 jaar, woont samen met Anne, 20j. Samen hebben ze 2 kinderen (4 en 5 jaar oud). Anne is een lieve, zorgzame en knappe vrouw. Dré is een brede, sterke en stoere kerel die weinig angst kent. Ze werken beide niet, krijgen een uitkering van het OCMW en wonen in een sociale woning. Het huis (en bij uitbreiding de tuin en voortuin) zijn een puinhoop. Dré drinkt heel veel, wat soms wel tot agressie leidt en Anne neemt wel wat medicatie waardoor ze soms dagen aan een stuk in haar bed kan liggen. De drie kinderen gaan vaak niet naar school omdat Dré en Anne vinden dat school niet nodig is voor hun kinderen of omdat ze zelf geen zin hebben om de kinderen weg te halen achter hun TV of Playstation. Het gezin zit in schuldbemiddeling.

Nadat Dré onlangs voor de derde keer – dronken achter het stuur - een ongeluk veroorzaakt heeft– al een geluk zonder dat er gewonden vielen – willen Anne en Dré meer grip krijgen op hun leven en besluiten ze zich aan te melden voor hulpverlening.

Voer het gesprek om te komen tot een gedeelde beslissing rond Jeanne.

1. Wie zijn van belang?

2. Kwestie bespreken

3. Wat zijn voor en nadelen per mogelijkheid?

4. Voorkeuren bespreken

5. Beslissing maken

(6. Terugkijken)