Twee ideologische blokken III, 19-20

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

De verdeling van de wereld in twee ideologische blokken in de greep van een wapenwedloop en de daaruit voortvloeiende dreiging van een atoomoorlog (1950-1973)

dekolonisatie in Azië; Korea oorlog en Vietnamoorlog

Dekolonisatie 

Na WOII begon in Zuidoost-Azië het proces van dekolonisatie. Het nationalisme dat ontstond in de koloniën werd gestimuleerd door zowel de SU als de VS

oorzaken hiervoor:

• zoeken naar bondgenoten
  
• verspreiden van de ideologie
  
• economische samenwerking 
  

De Koude Oorlog speelde dus een grote rol bij de dekolonisatie!

Wat was de Trumandoctrine?

1. Economische steun aan alle landen die slachtoffer zijn geworden van de Duitse bezetting.
2. Militaire steun bieden aan nieuwe dictaturen.
3. Economische en militaire steun aan alle landen die het communisme buiten wilden houden.
4. Economische en militaire steun aan alle communistische landen.

Toepassing Trumandoctrine

Na dat China in 1949 communistisch was geworden, moest voorkomen worden dat andere landen (de voormalige koloniën!) in deze regio ook communistisch zouden worden. De Amerikanen steunen dus ook hier de regeringen met economische of eventuele militaire middelen, om op die manier te voorkomen dat het communisme zich zou verspreiden.

De Amerikanen geloofden namelijk in de Dominotheorie.

Dominotheorie 

als een land communistisch wordt, zullen andere landen in de regio ook in communistische handen vallen

Koreaanse Oorlog

juni 1950 - juli 1953

Er volgt een video

Noord en Zuid, waarom er 2 Korea's zijn

0

Korea na WOII

•  Korea was sinds 1910 bezet door Japan
  

• Na de Tweede Wereldoorlog werd het land gesplitst in: 

• Noord-Korea: communistisch, gesteund door de Sovjet-Unie

• Zuid-Korea: kapitalistisch, gesteund door de Verenigde Staten
  

• Verdeling ligt op de 38e breedtegraad

Noord-Korea valt 

Zuid-Korea aan

juni 1950

Want Korea hoort toch één land te zijn...

Gevolgen

• Verenigde Staten beschouwen de aanval door Noord-Kora  als een grote communistische dreiging in 

• Verenigde Naties sturen een troepenmacht (onder leiding van de VS) om de vrede te herstellen.
  
• Bij de wapenstilstand in juli 1953 liggen de grenzen nog hetzelfde als aan het begin van de oorlog: 38e breedtegraad
• Tot op de dag van vandaag is er nog steeds geen vrede tussen Noord- en Zuid-Korea

Wat is de dominotheorie?

1. Als 1 land Communistisch wordt, verspreid zich dat naar landen eromheen
2. Als 1 communistisch land verslagen wordt, dan valt de rest ook om
3. Het communisme heeft zich als dominostenen verspreid
4. Dit is dat de VS geld geeft aan landen om verspreiding van communisme tegen te gaan

Bewering: De interventie in Korea paste in het beleid van de buitenlandse politiek van de VS.
Licht de juistheid van deze bewering toe.

Truman stelde dat Zuid-Korea door de wereld niet aan zijn lot mocht worden overgelaten zoals dat eerder bij Tsjechoslowakije was gebeurt. Leg deze vergelijking uit.

Beredeneer welk politiek motief Truman kan hebben gehad voor zijn vergelijking met Tsjechoslowakije.

Vietnamoorlog 

Frans-Vietnamese Oorlog 1945-1954

Vietnam na WOII

• Vietnam was een kolonie van Frankrijk: Frans Indochina

• Het werd veroverd door Japan tijdens de WOII

• Na afloop van de oorlog ontstond  er nationalisme bij de bevolking
• Het proces van dekolonisatie begon  onder leiding van de communistische  beweging Vietminh
• De Fransen accepteren dit niet!

Dekolonisatie

• Fransen werden verslagen door de Vietnamezen bij Dien Bien Phu (1954). De Fransen trokken zich terug uit Vietnam

• Noord-Vietnam wordt communistisch

• Zuid-Vietnam wordt kapitalistisch

• Grens ligt bij de 17e breedtegraad

• De Verenigde Staten steunen (in het geheim) Zuid-Vietnam

Amerikaanse steun aan Zuid-Vietnam

• Doel: voorkomen dat Zuid-Vietnam onder de voet wordt gelopen door het communistische Noord-Vietnam (denk aan de dominotheorie!)

• In Zuid-Vietnam heerst grote onvrede over het bestuur. De opstand word geleid door een groep communistische aanhangers: Vietcong. Deze groep wordt gesteund door Noord-Vietnam

• In 1957 ontstaat een burgeroorlog in Zuid-Vietnam (Vietcong tegen het Zuid-Vietnamese leger)

• Amerika steunt de regering van Zuid-Vietnam, eerst met 'adviseurs' en wapens, daarna met troepen (eind 1963: 16.000)

Tonkin-incident

augustus 1963

'Aanslag' op het Amerikaanse marineschip Maddox door Noord-Vietnam.

Er is echter nooit helemaal bewezen dat deze aanval echt heeft plaatsgevonden. Het kwam de Amerikanen wél goed uit, want...

Gevolgen Tonkin-incident

• De Amerikanen zien de aanslag als een oorlogsverklaring

• President Johnson van de V.S.  krijgt carte blanche om het probleem op te lossen (lees: dat wordt een oorlogsverklaring)

• Vanaf 1965 gaan de Amerikan zich op grote schaal ingrijpen in Zuid-Vietnam onder de naam Operation Rolling Thunder

• Dat betekent dat er eind 1968 ongeveer 500.000 Amerikaanse soldaten zijn in Vietnam

Er volgt een video over

Operation Rolling Thunder en hoe dat er uitzag in de praktijk

0

Oorlog 

• Het Amerikaanse leger is dus op grote schaal in Zuid-Vietnam aanwezig
• Maar de Vietcong wordt actief gesteund door China en de S.U.
• Het blijkt voor de Amerikanen niet mogelijk om de Vietcong te verslaan.

Maar...waarom gaat het dan toch zo hopeloos mis in Vietnam?

Waarom ging het zo fout voor de VS?

• De Amerikanen vochten in een volstrekt onbekend jungle-gebied, terwijl de Vietnamezen dit gebied goed kenden
  

• Guerilla-oorlogsvoering: geen massale aanvallen, maar kleine, onverwachte aanvallen van de Vietcong
  

Waarom ging het zo fout voor de VS? 

• De vijand bevond zich ook tussen de bondgenoten en was lastig te herkennen
  

• Waar is de vijand?! De Vietcong maakte gebruik van tunnels, ondergrondse bunkers en waren soms vrijwel onzichtbaar
  

dit is een ingang van het tunnelstelsel van Cu Chi. Het tunnelstelsel dateert uit de onafhankelijksheidsoorlog tegen Frankrijk.  Toen de Amerikanen zich gingen mengden in de oorlog, werd het stelsel uitgebreid. Er werden hospitalen, vergaderruimtes, slaapruimtes en wapenopslaglocaties aangelegd. De tunnels zijn van groot belang geweest in de strijd tegen de Amerikanen

dwarsdoorsnede van een deel van de tunnels 

Van kwaad tot erger: 

napalm en Agent Orange

De Verenigde Staten zetten alles in om de oorlog toch te winnen

het effect van een napalm brandbom. Napalm bestaat uit benzine met een verdikkingsmiddel zodat het overal aan blijft kleven en langzamer op brandt (het brand daardoor feitelijk langer)

Als napalm zich hecht op je kleding en op je huid, brand alles weg. Deze foto van een een meisje wiens kleding en een deel van haar huid zijn weggebrand. Deze foto leidde tot grote protesten in de V.S. 

Het meisje in kwestie heeft de aanval wél overleefd, ze werd door de fotograaf naar het ziekenhuis gebracht

agent orange is een ontbladeringsmiddel dat de Amerikanen veelvuldig gebruikten in Vietnam om de schuilplaatsen van de Vietcong in de jungle te ontdekken. Dit middel is enorm kankerverwekkend en zorgt nog steeds voor slachtoffers in Vietnam

Steeds meer protesten tegen de oorlog

• Er reizen veel journalisten mee met de soldaten
  

• De oorlog is vanuit de huiskamer te volgen op televisie en in de kranten
  

• Niet alleen de Vietnamezen, maar ook de eigen soldaten begaan vreselijke oorlogsmisdaden
  

• De frustraties van de soldaten zijn duidelijk te zien: "Wat doen we daar?!"

• Vergeet dit ook niet: de meeste protesten zijn in Amerika zelf, maar ook in Nederland wordt tegen de oorlog geprotesteerd.
  

LBJ! 

How many kids 

did you kill today?

LBJ is de afkorting van de Amerikaanse president Lyndon B. Johnson

Protest 

In Nederland kwam het protest bijvoorbeeld van Boudewijn de Groot, een zanger.

Beluister het volgende fragment 

De schrijver van het lied is van mening dat het doel van de oorlog in strijd is met de middelen die de Amerikanen gebruiken om dit doel te bereiken. Gebruik de songtekst die je hiernaast ziet
Leg dit uit door:
• eerst aan te geven voor welk doel de Amerikanen volgens hem strijden;
• vervolgens de middelen te beschrijven die de Amerikanen gebruiken in hun strijd;
• ten slotte de tegenstrijdigheid tussen doel en middelen aan te geven.

In 1965 brengt de Nederlandse zanger Boudewijn de Groot het lied “Welterusten mijnheer de president” uit. De tekst is van Lennaert Nijgh

De songtekst volgt hieronder

1 Mijnheer de president, welterusten.

2 Slaap maar lekker in je mooie witte huis.

3 Denk maar niet te veel aan al die verre kusten

4 Waar uw jongens zitten, eenzaam, ver van thuis.

5 Denk vooral niet aan die zesenveertig doden,

6 Die vergissing laatst met dat bombardement.

7 En vergeet het vierde van die tien geboden

8 Die u als goed Christen zeker kent.

9 Denk maar niet aan al die jonge frontsoldaten

10 Eenzaam stervend in de verre tropennacht

11 Laat die weke pacifistenkliek maar praten,

12 Mijnheer de president, slaap zacht.

13 Droom maar van de overwinning en de zege

14 Droom maar van uw mooie vredesideaal

15 Dat nog nooit door bloedig moorden is verkregen,

16 Droom maar dat het u wel lukken zal dit maal.

17 Denk maar niet aan al die mensen die verrekken,

18 Hoeveel vrouwen, hoeveel kinderen zijn vermoord

19 Droom maar dat u aan het langste eind zult trekken

20 En geloof van al die tegenstand geen woord.

21 Bajonetten met bloedige gevesten

22 Houden ver van hier op uw bevel de wacht

23 Voor de glorie en de eer van het Vrije Westen.

24 Mijnheer de president, slaap zacht.

Bekijk de spotprent op de volgende dia. Geef aan wat er in de prent wordt bedoeld met de 'geest van Dien Bien Phu'.

Spotprent uit 1964 over de 'geest' van Dien Bien Phu. De geest met een Franse legerpet tikt op de schouder van de Amerikaanse president Johnson. Onderschrift: 'Ga weg! Ik geloof niet in geesten'.

Geef, met een verwijzing naar de bron op de vorige dia, de mening van de tekenaar over de gebeurtenissen in Vietnam in 1964.

Afloop van de oorlog

• Nixon wordt in 1969 president van de V.S., hij wil de oorlog beëindigen

• Hij streeft naar beeindiging van de oorlog met zo min mogelijk gezichtsverlies voor de Amerikanen: Peace with Honour

• Vietnamisering: geef de oorlog terug aan de Vietnamezen

• Terugtrekking van de Amerikaanse troepen

• Er wordt een Vredesverdrag gesloten met Noord-Vietnam/Vietcong in Parijs (1973)
  

Gevolgen van de Vietnamoorlog

• Het Amerikaanse zelfvertrouwen heeft een enorme dreun gehad

• In Amerika zijn nu veel Vietnamveteranen met posttraumatische stressstoornis, maar zij worden vooral als moordenaars gezien

• De staatsschuld van de Verenigde Staten stijgt enorm door de oorlogskosten

Gevolgen van de Vietnamoorlog

• De Vietnamoorlog had eigenlijk niet zoveel met de Koude Oorlog te maken, meer met Amerika's angst voor het communisme
  

• Vergeet dit ook niet: in 1975 valt Noord-Vietnam, Zuid-Vietnam binnen. Het land wordt in 1976 in zijn geheel communistisch
  

Stel 1 vraag over iets dat je deze les nog niet zo goed hebt begrepen

Werk zelfstandig verder

Ga verder met de samenvatting van het k.a. over de verdeling van de wereld in twee ideologische blokken