3.1 - De verovering van een groot rijk 2023

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

H3 De Romeinen

3.1 De verovering van een groot rijk

3.2 Leven in het Romeinse Rijk

3.3 De Grieks-Romeinse cultuur

3.4 Christendom in het Romeinse Rijk

3.5 Chronologie

Bespreken huiswerk

oriëntatie H3: opdracht 1-3

P3.1: opdracht 1 en 2

Leerdoelen 3.1

• Je kunt beschrijven hoe de Romeinse Republiek ontstond en hoe het bestuur daarvan werkte

• Je kunt uitleggen hoe het Romeinse Rijk uitgroeide tot een wereldrijk

• Je kunt de belangrijkste verschillen noemen tussen het bestuur in de Romeinse Republiek en dat in het Romeinse Keizerrijk

Rome ontstaat

• Rome ontstaat rond 800 v.C.  langs de Tiber
• Zeven heuvels aan de rand van de Tiber.
  
• Het tussenliggende moeras werd marktplein: het Forum. 
  

• Bijna 250 jaar is Rome een monarchie 
• Geleid door wrede koningen

Waarom was dit een goede plek?

Koninkrijk valt

• Etruskische koning: Tarquinius Superbus.
  
  
• Tarquinius Superbus wordt verjaagd nadat zijn zoon wordt beschuldigd van verkrachting. 

Van monarchie naar republiek

• In 509 v.C. verjagen de Romeinen deze koning 
• Rome is nu een republiek (RES PUBLICA=publieke zaak)
• In een republiek  wordt het land bestuurd door (gekozen) leiders en is de macht niet erfelijk

Bestuur van de republiek

• De consuls zijn de machtigste mannen in Rome
• Er zijn altijd twee consuls en ze worden gekozen voor 1 jaar
• Zij leiden de senaat, stellen wetten voor en leiden het leger
• Consuls mogen sommige wetten tegenhouden met het vetorecht
• In tijden van chaos kozen de consul een dictator voor zes maanden. 

Waarom zijn er altijd twee consuls?

Sleep de taken naar de juiste personen

Romeinse volk

Consul

Senaat

Geeft leiding aan het leger

Heeft vetorecht

Kiest consuls

Neemt wetten aan

Stelt wetten voor

Imperium Romanum, een wereldrijk

Veroveren vanaf 4e eeuw v.C.
--> waarom eigenlijk?

• Rijkdom, macht en roem

• 272 v.Chr.: geheel Italië
• 264-146 v. Chr.: Carthago (Punische oorlogen)
• 150 v.Chr.-0: Griekenland, Spanje, Gallië

Sleep de Romeinse namen naar de juiste plekken op de kaart

Italia

Aegyptus

Hispania

Britannia

Gallia

Germania

Africa

Oorlog met Carthago

• Machtige stad in Noord-Afrika: sterke vloot, beheerste groot deel van de handel op de Middellandse Zee. 
• Graanschuur van Europa
• Tussen 264 en 146 v.C. voerden de Romeinen drie keer oorlog met Carthago 
  

Onverslaanbaar leger

Hoe komt het dat het Romeinse leger zo succesvol was?

• Goed bewapend & getraind.
• Goed georganiseerd goede discipline.
• Gemotiveerd: eer om te vechten voor Rome.
• Verdeling van de oorlogsbuit onder de soldaten.
• Overwonnen volken vochten erin mee.
  

Indeling Romeinse leger

• Legioenen(30 normaal gesproken) van 6.000 man.
• Opgedeeld in tien cohorten a 400-600 man.
• Cohorten konden zelfstandig opereren.
• Opgedeeld in centuriën a 80 man. 
• Kleinste legereenheid=8 man(contubernium, deelden vrijwel alles)

Filmpje

Het Romeinse leger

De Romeinse soldaat

Zout

• Rome zelf had zout te bieden
• dat was destijds super zeldzaam en kostbaar.
• Soldaten en ambtenaren kregen vaak zout mee als loon.
  

(Sal = salaris)

Overwonnen volken?

• Kregen bescherming van de Romeinen in ruil voor gehoorzaamheid en het leveren van soldaten.
• Zo ontstonden bondgenootschappen.
• De overwonnen volken mochten hun eigen godsdienst en cultuur houden.
• Soms namen Romeinen dingen over van andere volken, zoals van de Grieken: goden, beeldhouwwerken.
  

H3 De Romeinen

3.1 De verovering van een groot rijk

3.2 Leven in het Romeinse Rijk

3.3 De Grieks-Romeinse cultuur

3.4 Christendom in het Romeinse Rijk

Leerdoelen deel 2 P3.1

• Je kunt beschrijven hoe de Romeinse Republiek ontstond en hoe het bestuur daarvan werkte

• Je kunt uitleggen hoe het Romeinse Rijk uitgroeide tot een wereldrijk

• Je kunt de belangrijkste verschillen noemen tussen het bestuur in de Romeinse Republiek en het Romeinse Keizerrijk

Burgeroorlogen

• Legeraanvoerders waren jaren met soldaten op pad en betaalden hen
• Soldaten waren dan ook trouw aan deze aanvoerders
• Legeraanvoerders werden dus steeds machtiger
• Sommigen gingen zich verzetten tegen de senaat, dit leidde tot oorlog
• Zo'n oorlog binnen een staat is een burgeroorlog

Julius Caesar

• Eén van deze legeraanvoerders was Julius Caesar
• Hij had Frankrijk, België en Zuid-Nederland veroverd
• Hij wilde met zijn leger naar Rome om consul te worden
• Het begon bij het oversteken van de Rubicon

Kaart

Filmpje

De Rubicon

0

Caesar aan de macht

• Caesar won de burgeroorlog en werd dictator van Rome
• Hij deed belangrijke dingen:

• 1) Oud soldaten en arme mensen konden makkelijker boer worden in het rijk.

• 2) Mensen uit veroverde gebieden kregen de kans om Romeins burger te worden.

• 3) Hij veranderde de kalender (maand juli erbij en om de 4 jaar een schrikkeljaar).

• 4) De senaat en volksvergadering bleven. Caesar werd alleen "de baas". 
• Gevolg?
• De senaat zou hem uiteindelijk vermoorden.

Als soldaat kreeg je een stuk land als je met pensioen ging

Je mocht dan bijvoorbeeld trouwen, stemmen of een huis kopen

Hierdoor was er meer duidelijkheid, vooral voor de landbouw

Ze vonden dat Caesar teveel macht kreeg en wilden dat de macht weer bij de senaat kwam

Deze video is niet meer beschikbaar

Welke video was dit?

Filmpje

De moord op Caesar

Waarom werd Julius Caesar vermoord?

1. Hij was een slechte keizer
2. Hij werd te machtig
3. Hij had de keizer beledigd
4. Hij had een veldslag verloren

Filmpje

De opvolger van Caesar

Nieuwe burgeroorlog

• Het volk van Rome was boos op de moordenaars van Caesar
• Er ontstond een nieuwe burgeroorlog om de macht
• De strijd ging tussen Octavianus en Marcus Antonius

• Octavianus won de oorlog

Octavianus was de achterneef van Caesar. Caesar had hem geadopteerd als zoon.

Marcus Antonius was de belangrijkste onderbevelhebber van Caesar. Hij was zijn trouwste vriend.

Octavianus als eerste caesar!

• De naam Octavianus herinnerde teveel aan de burgeroorlog
• Hij gaf zichzelf een andere naam:

Princeps Imperator Caesar Augustus

Princeps betekent "de eerste burger". Zo leek hij deel van het volk.

Een imperator is iemand die een imperium bezit

Caesar werd gebruikt als eretitel. Hiermee eerde hij zijn stiefvader.

Augustus betekent "de verhevene" (boven het volk). Deze titel kreeg hij van de senaat.

Geen alleenheerser lijken, het wel zijn

• Augustus deed er veel aan om geen alleenheerser te lijken

• Maar als de eerste keizer had Augustus wél alle macht

Oude staatsinrichting

Hij liet de senaat, volksvergadering en consuls bestaan

Advies

Hij bleef de senaat om advies vragen

Princeps

Hij gaf zichzelf de naam princeps (eerste burger), zo leek hij geen koning

De pax Romana (Romeinse Vrede)

• Het keizerrijk was een groot succes voor Rome in het begin
• De keizers zorgden voor rust en vrede binnen het rijk
• Tijdens deze Pax Romana nam de welvaart enorm toe
• Dit met name door de bouw van wegen, bruggen en steden

400 jaar lang keizers 

• Brood en spelen
• Om macht te houden  
• Om opstanden de kop in te drukken

0

Wat is de volgorde van het bestuur in het Romeinse Rijk?

1. koninkrijk-republiek-keizerrijk
2. republiek-keizerrijk-koninkrijk
3. keizerrijk-koninkrijk-republiek
4. koninkrijk-keizerrijk-republiek

Wat is GEEN oorzaak voor het ontstaan van het Romeinse Rijk

1. Rome sloot bondgenootschappen met overwonnen volken
2. Rome versloeg Carthago.
3. Rome had een georganiseerd leger
4. Rome heeft veel gehad aan de kennis van de etrusken.

Stelling: keizer Augustus was eigenlijk een dictator.

1. Eens
2. Oneens

Aan de slag

Havo--> P3.1: opdracht 9 t/m 13

Vwo--> P3.1: opdracht 9 t/m 15