jouw omgeving en duurzaamheid

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Welkom bij biologie

KLAS 3v/g

Voorstellen

mw. Wensink

Wat heb je nodig bij dit vak

Boeken (krijg je binnenkort)

schrift liefst A4

pen/potlood/geodriehoek/gum

papieren agenda

werkwijze

studiewijzer op teams

huiswerk wordt ook in de les op het bord gezet, en komt in je agenda.

toetsen en opdrachten komen in som

alle toetsen op papier

begrippenlijst per thema

jouw omgeving en duurzaamheid

Hoe heeft je omgeving invloed op jouw gezondheid?

Wat verstaan we onder duurzaamheid?

Abiotisch

Biotisch

Leerdoel

uitleggen waarom de omgeving waarin je leeft voor jou belangrijk is.

Leefomgeving

De buurt waarin je woont, de bedrijven en wegen, de parken en weilanden, de vogels en regenwormen, ze maken deel uit van je leefomgeving. Je leefomgeving noem je ook wel je milieu of het ecosysteem waarin je leeft. 

Voorbeelden van leefomgeving.

Milieu

• Het milieu (leefomgeving) bepaald de leefomgeving van een organismen 
• Ecologie = relaties tussen organismen en hun milieu 
• Biotische factor = levend invloed op de leefomgeving 
• Abiotische factor = levenloze invloed op de leefomgeving
• Abiotische EN biotische factoren hebben invloed op de leefomgeving van een organisme. 

De niet-levende natuur is onder andere de lucht die je inademt, en de temperatuur.  De levende natuur noem je biotisch en de niet-levende natuur noem je abiotisch. Al deze biotische en abiotische omgevingsfactoren hebben invloed op jou en op het ecosysteem waarin je leeft.

1 organisme

Individu

Aanvullende uitleg over afbeelding van dia 'Milieu'.

Niveaus ecologie (definitie bepalen) 

• Individu
• Populatie
• Leefgemeenschap
• Ecosysteem

Zelfde organisme

Zelfde leefgebied

Kunnen voortplanten

Kunnen elkaar beïnvloeden.

Populatie

Leefgemeenschap

alle populaties in een gebied samen

Ecosysteem

Leefgemeenschap en abiotische factoren

Leerdoel

uitleggen hoe organismen invloed hebben op de leefomgeving.

Veranderingen in ecosysteem

Blijvende en niet-blijvende veranderingen

Organismen kunnen hun leefomgeving zodanig beïnvloeden dat het hele ecosysteem verandert.

Invloed van mensen op leefomgeving

• Afgelopen 100 jaar vooral negatief
• Milieuvervuiling =

(milieuverontreiniging) is de aantasting van het milieu door de mens, zoals de vervuiling van de lucht (luchtvervuiling), water (watervervuiling) en grond (grondvervuiling of bodemvervuiling). Milieuvervuiling zorgt voor beschadiging van de natuur en voor aantasting van het leefgebied van dieren.

Milieu problemen

Uitputting

Door stoffen uit het milieu te halen

Vervuiling

Door stoffen aan het milieu toe te voegen

Grofweg te verdelen in twee soorten: uitputting en vervuiling.

Voorbeeld van een milieu probleem, sluit aan bij vorige dia.

Leerdoel

uitleggen wat ecologie is en wat ecologen doen.

Ecologie #1

• Het onderzoeken van de relatie tussen dieren en hun milieu: Ecologie

Ecologie #2

Niveaus van ecologie

• Individu: één organisme
  
• Populatie: groep individuen van zelfde soort die zich onderling voortplanten
  
• Levensgemeenschap: populaties van verschillende soorten die in een bepaald gebied samenleven
  
• Ecosysteem: bepaald gebied waarin biotische en abiotische factoren een eenheid vormen

Beroepsvoorbeeld ecoloog in dienst van Rijkswaterstaat.

Leerdoel

uitleggen wat duurzaamheid is.

Inleidende video

Duurzaamheid

Gebruik van grondstoffen op zo’n manier dat de invloed van de activiteiten van de mens geen blijvende schade aanricht aan het milieu, zodat ook toekomstige generaties het milieu en dezelfde bron naar behoefte kunnen blijven gebruiken.

Wat doe jij om duurzamer te leven?

7.3 populaties

Geboortecijfer:

Sterftecijfer:

Emigratie:

Immigratie:

Predator:

Prooidier:

J-curve

S-curve

Populatie:

Individu:

Soort:

Levensgemeenschap:

Solitair:

Kolonie:

Populatiegrootte:

Steekproef:

Plaag:

Biologisch evenwicht:

Draagkracht:

Biodiversiteit: 

Biologisch evenwicht

                  Bekijk de blauwe en                        groene lijn. Welke lijn                      is hier van de                                      predator?

Exponentiele groei

(J- of hockeystick curve)

Groei en stabilisatie

(S-curve)

Biodiversiteit

Als in een biotoop veel verschillende soorten leven,
->heeft het 'n grote biodiversiteit

Nieuwe soorten toevoegen aan gebied kan leiden tot vergroting van biodiversiteit -> natuurontwikkeling

De mate van biodiversiteit zegt iets over hoe gezond een natuurgebied is.

veel biodiversiteit is goed.

Draagkracht

De draagkracht van een ecosysteem wordt bepaald door de maximale populatiegrootte van de verschillende populaties die zich over langere tijd in dat ecosysteem kunnen handhaven.

De draagkracht wordt overschreden:

Uitkomst: 1, 2 of 3.

1. Evenwicht bij oorspronkelijke draagkracht
2. Evenwicht bij verlaagde draagkracht
3. Uitsterven

7.4 verspreiding

Verspreiding:

Omgevingsfactor:

Optimum(kromme):

Tolerantiegebied:

Overlevingskans:

Exoot: 

Verspreidings-gebied

Het verspreidingsgebied (areaal) is het daadwerkelijke gebied op de kaart waar de soort voorkomt. Voorbeeld: verspreiding zandhagedis in Nederland.

Habitat = het leefgebied van een soort. De abiotische factoren bepalen of een gebied geschikt is als habitat.

Optimumkromme

Verspreiding van soorten

- Voor iedere abiotische factor heeft elke soort zijn eigen tolerantiegebied.  Bij waarden buiten de tolerantiegrenzen sterven alle organismen van dat soort. 

- Optimumwaarden

uitheemse soorten

= soorten die van oorsprong niet in het gebied voorkomen. Sommige kunnen zich vestigen en verspreiden.

Exoot = Als de mens voor introductie heeft gezorgd

opdracht

Zoek een exoot op die in Nederland voorkomt.

Noteer: 

de naam (ook de wetenschappelijke naam), 

origineel verspreidingsgebied, 

hoe het organisme hier gekomen is

wat het effect is van deze exoot op het Nederlandse ecosysteem

maken

opdracht: 4,5,6,7,9,10

whitebord opdracht

Zet al jullie exoten op het bord, schrijf ook op wat het verspreidingsgebied was, hoe het hier gekomen is en wat het effect van deze exoten is.

leerdoelen

effect verbranding fossiele brandstoffen

gevolgen versterktbroeikaseffect

stikstofprobleem uitleggen

 vraag

Maak een mindmap in je schrift met de volgende begrippen:

fossiele brandstoffen, versterkt broeikaseffect, zonnestraling, atmosfeer, methaan, koolstofdioxide, waterdamp, 

warmte straling, opwarming van de aarde, zeespiegelstijging

Wat is nu het broeikaseffect?

(versterkt) broeikaseffect

Broeikasgevaar

Opwarming van de aarde

eutrofiëring/vermesting

Door teveel mineralen (stikstof en fosfaat) kunnen algen heel goed groeien.

Er komen (te)veel mineralen in het water door o.a. (over)bemesting van het land en doordat de industrie water met mineralen loost in het oppervlaktewater.

Eutrofiëring

Eutrofiëring

Chemische en biologische bestrijding

Chemische bestrijding

• Insecticiden: tegen insecten.
• Herbiciden: tegen onkruid.

Voordelen: snel, goedkoop, effectief.

Nadelen: 

Accumulatie: top van de voedselketen verzamelt hoge concentraties gif.

Persistentie: slecht afbreekbaar, komt in drink- en grondwater terecht. 

Resistentie: plaagdieren kunnen een natuurlijke resistentie tegen het gif ontwikkelen.

niet soort-specifiek: doden van veel nuttige soorten dieren en planten, slecht voor de biodiversiteit.

Biologische bestrijding

• Predator = "roofdier"
• Parasiet
• Ziekteverwekker

Voordeel: geen gebruik van gif en nadelige gevolgen daarvan.

Nadeel: duur

microplastics

Waar komen microplastics vandaan?

Drinkwater

PFAS en microplastics

Niet afbreekbaar

Lichaam slaat het op

->Waternet kan veel microplastics eruit filteren

Luchtkwaliteit

• Ingeademde lucht - bacteriën, stuifmeelkorrels, sporen, fijnstof, (uitlaat)gassen, roet & fijnstofdeeltjes.
• Longaandoeningen - extra last veroorzaakt door 'slechte' lucht 
• smog: hoge concentratie                                                             fijnstof,stikstofdioxide, zwaveldioxide