3.1 Een welvarende samenleving (1948-1978) deel 1

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Havo 5 Historische context: Nederland (1948-2008)

3.1 Een welvarende samenleving (1948-1978)

Lesdoelen:

In deze paragraaf leer je:

- hoe de economische groei de verzorgingsstaat mogelijk maakte.

Leidende vraag

Waardoor veranderden de maatschappelijke verhoudingen in Nederland tussen 1948 en 1978?

Havo 5

3.1 Een welvarende samenleving (1948-1978)

Economische groei en de verzorgingsstaat

Voor de oorlog was de verzuiling ontstaan.

4 zuilen: Liberaal, socialist, katholiek en protestant.

Heel het maatschappelijk leven speelde zich af binnen de zuil.

Bv. eigen sportvereniging, bakker, omroep, politieke partij en school.

--> Elke zuil had zijn eigen levensbeschouwing (een mening over hoe je moet leven). Er was nauwelijks contact tussen de zuilen en er waren vooroordelen over elkaar.

Bekijk de bron. Bij welke zuil hoort het jongetje dat wordt weggetrokken?

Havo 5

3.1 Een welvarende samenleving (1948-1978)

Economische groei en de verzorgingsstaat

Tijdens de Duitse bezetting --> verzuilde organisaties verboden.

Na de oorlog valt men terug op de zekerheden van het verleden:

- verzuilde organisaties keerden terug.

- stemgedrag op oude verzuilde partijen.

Toch ook politieke verschillen:

1. 1946 tot 1958 rooms-rode kabinetten (KVP en PvdA aan de macht)

Havo 5

3.1 Een welvarende samenleving (1948-1978)

Economische groei en de verzorgingsstaat

2. Nederland nam in de internationale politiek een andere positie in.

- Niet meer neutraal --> Westblok Koude Oorlog.

- Bij oprichting 1949 lid van de NAVO

- Lid (1952) van de EGKS (Europese Gemeenschap in Kolen en Staal).

3. Grootste verschil; de sterke economische groei (van 1948 tot 1973).

Na WOII is Nederland verarmd door de oorlog. Fabrieken, huizen, bruggen, havens en andere productiemiddelen en infrastructuur waren vernietigd.

- landbouw onder water.

We kunnen de wederopbouw niet betalen;

- Meer import dan export.

- Te weinig grondstoffen.

 

Havo 5

3.1 Een welvarende samenleving (1948-1978)

Economische groei en de verzorgingsstaat

--> Hoe gaan we de wederopbouw betalen? Oplossing:

1. Marshallhulp 1948

2. Geleide loon en prijspolitiek (Rooms-rode kabinet o.l.v. Willem Drees)

lage lonen --> lage prijzen --> hogere export

Amerikaans plan om landen met financiële  hulp en landbouwmachines de wederopbouw te stimuleren.

Havo 5

3.1 Een welvarende samenleving (1948-1978)

Economische groei en de verzorgingsstaat

Nederland industrialiseerde;

- Botlek gebied in Rotterdam --> petrochemische industrie

- IJmuiden staal en aluminiumconcern Hoogovens

- Emmen chemiebedrijf Akzo

Landbouw industrialiseerde:

- tractoren en machines 

Wirschaftswunder:

Duitse economie groeide sneller dan gedacht. Er ontstaan een winstgevende handel tussen Nederland en Duitsland.

Havo 5

3.1 Een welvarende samenleving (1948-1978)

Economische groei en de verzorgingsstaat

Welvaartsgroei na de wederopbouw:

Jaren 50 wederopbouw voltooid.--> economie blijft vervolgens groeien.

Waarom?

- Harmoniemodel en geleide loon en prijspolitiek.

- Mechanisering landbouw               - Lange werkweken (50 uur)

- Groei Rotterdamse haven               - Goed geschoold personeel

- Bouw (babyboom)                            - Gehoorzaamheid

- Zuinig leven

In de jaren 1960 kwam er een einde aan de geleide loon en prijspolitiek.

Lonen stegen, en Nederland profiteerde van de grote gasvoorraden.

Havo 5

3.1 Een welvarende samenleving (1948-1978)

Economische groei en de verzorgingsstaat

Rooms-rode kabinetten:

- maakbare samenleving (overheid kan bepalen hoe de samenleving zich ontwikkelde.

- rol voor de overheid

De toenemende welvaart werd gebruikt voor de uitbreiding van de verzorgingsstaat.

verzorgingsstaat: overheid zorgt voor je van je geboorte tot wanneer je sterft.

sociale zekerheid: vangnet van de overheid.

-noodwet ouderdomsvoorziening (1947) (Vadertje Drees)

- kinderbijslag

- studiebeurzen

Marga Klompé invoering bijstandswet.

Havo 5

3.1 Een welvarende samenleving (1948-1978)

Economische groei en de verzorgingsstaat

Bij de uitbreiding van de verzorgingsstaat werkte overheid nauw samen met 

de sociale partners: - vakbonden

                                  - werkgevers

--> intensief overleg --> breed draagvlak in de samenleving.

= poldermodel

Bij welk kenmerkend aspect past het ontstaan van het ontstaan van de verzorgingsstaat het beste?

1. De dekolonisatie die een eind maakte aan de westerse hegemonie in de wereld
2. De ontwikkeling van pluriforme en multiculturele samenlevingen
3. De toenemende westerse welvaart die vanaf de jaren 1960 aanleiding gaf tot ingrijpende sociaal-culturele veranderingsprocessen
4. De verdeling van de wereld in twee ideologische blokken in de greep van een wapenwedloop en de daaruit voortvloeiende dreiging van een atoomoorlog