Formuleren - stijlkwesties op woordniveau

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Nederlands

Cursus Formuleren

Stijlkwesties op woordniveau 

sprekers of schrijvers kiezen een verkeerd woord

Mensen met psychiatrische problemen, zoals faalangst en extreme verlegenheid , kunnen veel baat hebben met gesprekken met een psycholoog.

Verbeter het verkeerde woord:
Mensen met een laag eigenbeeld kiezen steeds vaker voor cosmetische chirurgie.

Verbeter het verkeerde woord:
De onverzoenlijke houding van het bestuur werkte bij de ondernemingsraad als olie op de golven.

contaminaties

een verhaspeling van twee woorden of uitdrukkingen die qua betekenis op elkaar lijken; 

er ontstaat een nieuw woord of een nieuwe uitdrukking

voorbeelden van contaminaties

Het kost duur: 

het kost veel/ het is duur

Hij rookt als een ketting: 

hij rookt als een ketter/ hij is een kettingroker

Verbeter wat fout is:
Ik heb gisteren de weektaak nagecheckt om te kijken of ik echt alles heb begrepen.

Verbeter de fout:
Volgens haar mening is de nieuwe film van David Attenborough ontzettend indrukwekkend.

verkeerde voorzetsels

veel werkwoorden en zelfstandige naamwoorden hebben een vast voorzetsel

in uitdrukkingen staan de voorzetsels ook vast

in vergelijking ... vroeger

1. tot
2. met
3. van
4. ten opzichte van

de oorzaak ... dit probleem

1. met
2. voor
3. van
4. in

Hij refereert ... de geschiedenis van Suriname.

1. naar
2. met
3. met
4. aan

inconsequent gebruik van werkwoordstijden

Als je eenmaal een keuze hebt gemaakt voor de tegenwoordige of verleden tijd, houd je daaraan vast.

Ze lopen op straat en keken opeens vreemd op  ...

De jongen was verdrietig en haalt aarzelend een zakdoek uit zijn tas.

incongruentie

onderwerp en persoonsvorm zijn niet hetzelfde in getal

In het beleidsplan heeft de directie ingrijpende maatregelen genomen die het bedrijf door de economische crisis moet loodsen.

moet=moeten

oorzaken van congruentiefouten

1. het onderwerp is meervoud, maar er staan ook enkelvoudsvormen tussen het onderwerp en de persoonsvorm die ten onrechte als onderwerp worden aangezien

voorbeeld

De berichten over de komst van een nieuw asielzoekerscentrum aan de rand van de gemeente, zorgde voor veel commotie.

2. Het zinsdeel dat voorop staat, wordt ten onrechte voor het onderwerp aangezien

voorbeeld

De deelnemers worden gevraagd een kleine bijdrage te geven.

de deelnemers= meewerkend voorwerp

iets wordt aan de deelnemers gevraagd

3. Een woord dat grammaticaal gezien enkelvoud is (aantal, helft, massa) wordt voor een meervoudsvorm aangezien

voorbeeld

Een aantal leerlingen werden geschorst.

een aantal=ev.        werd

4. Een meervoudig onderwerp wordt voor een enkelvoudig onderwerp gezien.

voorbeeld

De media bericht uitgebreid over de Amerikaanse presidentsverkiezingen.

media=mv.   berichten

verbeter het woord:
De hoeveelheid graten in de verse kabeljauw van deze visboer zijn niet gering.

verbeter het woord:
Reizigers voor de trein naar Utrecht worden verzocht zich naar perron 4 te begeven.

verbeter het woord:
Twee derde van alle zestigplussers die op wintersport gaan, breken een been

vage woorden

gebruik woorden die herkenbare mensen of zaken aanduiden. Vage woorden maken een tekst saai.

voorbeelden

Men/De kiezer in de VS was het regeringsbeleid zat.

De meeste mensen/driekwart van de vakantiegangers gaan/gaat dit jaar naar Frankrijk.

De hedendaagse jeugd/scholieren met een bijbaantje heeft/hebben best veel geld te besteden.

verander de vage woorden:
Menigeen is van mening dat er meer geld naar ontwikkelingslanden moet gaan.

onnodige herhalingen

pleonasme: een deel van de betekenis van een woord wordt in een ander woord herhaald 

tautologie: een combinatie van woorden die hetzelfde betekenen

pleonasme

grote reus

witte sneeuw

vooraf waarschuwen

naar het buitenland exporteren 

tautologie

Zij is niet in staat te kunnen komen.

Ik ben gedwongen u dit te moeten mededelen.

Vaste verbindingen/stijlfiguren:

pais en vree

wis en waarachtig

Kwaadwillige laster is in kleine dorpjes vaak een groot probleem dat niet gemakkelijk op te lossen is.

Wat is het pleonasme?

1. groot probleem
2. niet gemakkelijk
3. kwaadwillige laster
4. kleine dorpjes

De gevolgen van WOII zijn voor eeuwig en altijd in het collectieve geheugen van Europa gegrift.

Wat is de fout?

1. eeuwig en altijd
2. collectieve geheugen
3. niets
4. alles

Wat vind je lastig?
contaminaties, verkeerde voorzetsels, werkwoordstijden in een zin, incongruentie, vage woorden, onnodige herhalingen als een pleonasme en een tautologie?