Les 4: Het oude Egypte

• Geschiedenis
• Voortgezet speciaal onderwijs
• Leerroute 4

De Oude Egyptenaren

Een hoogontwikkelde cultuur

Feniks, Geschiedenis Werkplaats, Memo, Saga

Leerdoel

Aan het eind van deze presentatie kun je herkennen en uitleggen waarom de oude Egyptenaren een hoogontwikkelde cultuur hadden

Waarom was het oude Egypte een 'geschenk van de Nijl'?
(twee antwoorden)

1. De Nijl is de langste rivier ter wereld
2. Door de Nijl konden er planten groeien
3. Door de Nijl bleef de grond vruchtbaar
4. De Nijl was heilig voor de oude Egyptenaren

Waarom was de Nijl voor het oude Egypte van levensbelang?

1. De Nijl vormde een onmisbare handelsroute tussen Boven-Egypte en Beneden-Egypte en van daaruit naar het Middellandse Zeegebied.
2. De Nijl leverde de waterkracht die de Egyptische ambachtslieden nodig hadden voor het produceren van goederen in hun ateliers.
3. De jaarlijkse overstroming van de Nijl zorgde voor vruchtbare landbouwgrond langs de rivier en voor een bloeiende landbouw.
4. De Nijl vormde een natuurlijke grens, die het oude Egypte beschermde tegen invallen van de woestijnvolkeren die in de Sahara leefden.

Wat zie je op deze afbeelding?

1. Het irrigatiesysteem
2. Slaven die op het land werken
3. De overstroming van de Nijl
4. Jagers-verzamelaars die graan plukken

Hoe werd de koning van Egypte genoemd?

1. Farao
2. Toetanchamon
3. Cleopatra
4. Opperhoofd

Wat is een hoogontwikkelde cultuur?

• Hoogontwikkeld: vergevorderd in ontwikkeld. 

• Cultuur: De gewoonten en ideeën van een groep mensen, die ze aan hun kinderen doorgeven.

Kenmerken van een hoogontwikkelde cultuur

• Uitgebreide en ingewikkelde godsdienst, waarin geloof in leven na de dood een belangrijke rol speelde 

• Bouw- en schilderkunst (piramide, muurschilderingen)

• Goedgeorganiseerd bestuur

• Schrift

Landbouwsamenleving

• Graanopbrengsten zijn groot genoeg, zodat niet iedereen meer boer hoeft te zijn

• Er ontstaan nieuwe beroepen: ambachtslieden, schrijvers, ambtenaren, enz.

• Er ontstaan ook meer verschillen in aanzien.

Wat vind je het vreemdste aan deze indeling? (persoonlijke mening)

Bestuur

• De farao is koning, legeraanvoerder én god

• Meeste taken worden uitgevoerd door:

1. ambtenaren: bestuur
2. priesters: godsdienst
3. officieren: leger

• Omdat het een groot land is, zijn er geschreven wetten

Hiërogliefen

• Egyptische schrift, dat bestaat uit pictogrammen

• De naam hiërogliefen is Grieks en betekent: 'heilige groeven'. 

• De Egyptenaren noemen ze zelf: Medu Netjer ('Goddelijke Woorden')

• Hiërogliefen werden gebeiteld in rots of geschreven op papyrus

Met de Steen van Rosetta kon uiteindelijk, na lang puzzelen, het hiërogliefenschrift worden ontcijferd.

Natuurgodsdienst

• De Egyptenaren waren erg afhankelijk van de natuur, denk maar aan de Nijl

• Ze zagen veel in de natuur gebeuren.

• Goden moesten al deze onverklaarbare dingen veroorzaken

• Veel goden zagen eruit als dieren

Wie mochten in de tempel komen?

1. Alleen de farao
2. Alleen de priesters
3. De farao, de priesters en iedereen die dat wou
4. De farao en de priesters

De Farao mocht in de tempel komen omdat:

1. Hij de baas van het land is
2. Hij de oppergod is
3. Hij de opperpriester is
4. Omdat hij ze anders bedreigd en dood

Priesters

Priesters waren belangrijk in Egypte.

Zij zorgden voor contact met de goden. 

Ze maakten gebruik van speciale rituelen. 

Osiris

• Oppergod (belangrijkste god)
  

• Hij wordt gezien als eerste koning van Egypte

• Afgebeeld als mummie, omdat hij door zijn jaloerse broer Seth in 14 stukken is gehakt

• Isis heeft Osiris gemummificeerd om het lichaam weer heel te maken.

Isis

• Godin van de Vruchtbaarheid

• Uit de tranen van Isis is de Nijl ontstaan

• Isis wordt ook afgebeeld als havik of cobra

Horus

• God van de koningen
• God van de zon

• Zoon van Osiris en Isis

• Afgebeeld als havik

Anubis

• God van het Dodenrijk

• (Kop van een) jakhals

• Jakhalzen werden vaak gezien in de buurt van graven

Hapi

• Godin/God van de Nijl

• Ook van het leven en vruchtbaarheid

Sechmet

• Godin van de oorlog
• Godin van de vernietiging
• Godin van ziekte, maar ook van genezing

• Afgebeeld als leeuwin

Bastet

• Godin van vreugde en plezier

• Wordt afgebeeld als kat

Chepri

• God van de wedergeboorte

• Laat elke dag de zon opkomen

• Afgebeeld als scarabee (mestkever)

Sobek

• God van de Nijl

• Uit zijn zweet is de Nijl ontstaan

• Wordt afgebeeld als krokodil

Ra

• Zonnegod

• Heeft een beetje dezelfde rol als Chepri

• Afgebeeld als valk

• Later samengevoegd met de god Amon tot Amon-Ra

Leven na de dood

Het Dodenboek van Hoenefer

De negatieve biecht: We zien Hoenefer, de linkse figuur, de negatieve biecht afleggen tegenover 42 Egyptische goden, voorgezeten door Ra, die tegenover Hoenefer te zien is. Tijdens de negatieve biecht moet Hoenefer 42 zonden opnoemen die hij tijdens zijn leven niet begaan heeft.

De tweede stap is de weegschaal, dit kan je zien onder de negatieve biecht zien. Nadat Hoenefer door Anubis, de god met de jakhalskop, naar de weegschaal is begeleid, wordt zijn hart op de weegschaal gelegd tegenover een veer, het teken van Maät, de waarheid. Hier wordt getest of Hoenefer tijdens de negatieve biecht de waarheid heeft gesproken

Als dit niet het geval is slaat de weegschaal door en wordt het hart van Hoenefer gevoed aan Ammut, de verslindster, die de kop van een krokodil, het middelste van een hyena en het achterste van een nijlpaard heeft. Als dit gebeurt zal Hoenefer voor een tweede maal sterven en is het dit keer definitief.

De uitslag wordt hoe dan ook genoteerd door Thot, de god met de ibiskop.

Hoenefer doorstaat de proef met de weegschaal en wordt door Horus, de god met de valkenkop, tot voor Osiris gebracht. Dit is rechtsonder op de afbeelding te zien. Daar wordt Hoenefer verenigd met Osiris, de god van het hiernamaals en kan hij voor eeuwig leven.

Mummificeren

• Het lichaam moet goed blijven

• Alles dat ervoor zorgt dat het lichaam kan gaan rotten moet eruit (organen en vocht)

• Eerste mummies vermoedelijk per toeval onstaan door het begraven in de woestijn.

Eerst worden de organen verwijderd. Deze worden in speciale vazen gedaan: canopen

Vervolgens wordt er een berg zout over het lichaam gelegd om al het vocht uit het lichaam te krijgen

Het lichaam wordt na ongeveer 70-90 dagen schoongemaakt en gebalsemd met geurige olie

Alle lichaamsholten worden gevuld met doeken, stro, klei en kruiden

Daarna wordt het lichaam in doeken gewikkeld, zodat er een mummie ontstaat

Het hart is teruggeplaatst, onder een amulet van een scarabee, maar alle andere organen worden bewaard in canopen.

Waarom werden de pyramiden gebouwd?

1. Daarin woonde de farao.
2. Om graan in te bewaren.
3. Om de farao in te begraven.
4. Daar werden toneelvoorstellingen gehouden voor alle egypenaren.

Begraven

Eerst in piramiden, maar dat kostte veel tijd om te maken.

En ze vielen nogal op. Gevolg: grafrovers

Waar wordt een farao ingelegd na zijn dood?

1. Sarcofaag
2. Urn
3. Sarcograaf
4. Schatkist

Vallei der Koningen

De latere koningen werden daarom in rotsgraven in het zuiden van Egypte begraven. Ook hier zijn veel graven, vaak al voor de begrafenis, geplunderd.

Veel, maar niet allemaal....

Het graf van Toetanchamon

Stel 1 vraag over iets dat je nog niet zo goed hebt begrepen

Begrippen uit deze les

• Hoogontwikkelde cultuur
• Farao
• Ambtenaren
• Hierogliefen 
  
• Natuurgodsdienst
• Mummificeren
• Mummies
• Piramiden
• Vallei der Koningen
• Toetanchamon