LES 4 P3 KT1 Observeren: waarnemingsfouten en observatiemethoden

• Kerntaak 1
• MBO
• Studiejaar 1

Trainen en gezondheid

Kerntaak 1

Periode 3

Les 4

Huiswerk

Waar hebben we het de vorige les over gehad?

Observeren

Waarnemen

Bewust en doelgericht kijken

Je wilt informatie verzamelen

Objectief en controleerbaar

Eisen aan een goede observatie

Betrouwbaar

Bij herhaaldelijke meting krijg je hetzelfde resultaat.
Als je een aantal keren hetzelfde gedrag observeert, moet je dezelfde feiten hebben waargenomen.

Valide

Gebruik je de goede meetinstrumenten om echt te meten wat je wilt weten? 
Meet je met dit observatieschema écht de sociale vaardigheid bij kinderen?

Objectief

Alleen feiten benoemen. 
(Dus niet invullen of iemand zenuwachtig is, want dat weet je niet zeker, maar je hebt wel gezien dat iemand 10x tijdens de les opstond.)

Nauwkeurig

Alles registreren wat je ziet of hoort, ook al lijkt het iets heel normaals. 

Onafhankelijk

Je bent onafhankelijk als je op geen enkele manier  een relatie hebt met die persoon en er is geen sprake van een gezamelijk belang.

BOVON

• Waarnemingsfouten
• Observatiemethoden 

Inhoud

• Je weet wat het belang van waarnemingsfouten is
• Je kunt de belangrijkste observatiemethoden beschrijven

Doel van de les

Waarnemingsfouten

Waarnemen doe je niet alleen met je ogen.

Je neemt met al je zintuigen waar. 

(zien horen, ruiken, voelen en proeven.

Zuiver objectief waarnemen is heel lastig. 

Interpreteren

Waarnemingen worden subjectiever (persoonlijker), als de emotionele betrokkenheid groter is.

Wanneer je iemand heel graag mag, zie je eerder het positieve in die persoon dan wanneer je iemand niet kent.

Vind je "blondjes" dom, dan is het lastig om hun IQ objectief te beoordelen.

Belangrijkste waarnemingsfouten

1. Selectief waarnemen (auto test)
2. Subjectief waarnemen 
3. Begin en eind
4. Halo- en horn-effect
5. Contrast
6. Projectie

Uitleg van de 

waarnemingsfouten

Selectief waarnemen

Je kan niet alles waarnemen, dus je maakt voor jezelf een selectie.
Denk aan de test met de auto. Door vooraf al te bedenken waar je op gaat letten, kun je het selectief waarnemen verminderen.

Halo- en horn-effect

Je waarneming en beoordeling wordt beïnvloed door bepaalde opvallend positieve of juist negatieve aspecten van het gedrag van iemand.
Halo-effect;
Wanneer je iemand knap vindt, ben je vaak ook positiever over deze persoon.
Horn-effect: 
Wanneer je iemand zijn stem verschrikkelijk vind, ben je vaak negatiever over deze persoon.

Subjectief waarnemen

Iedereen kijkt op zijn persoonlijke manier, met een gekleurde bril en vervormt min of meer de werkelijkheid.
(Denk aan je eigen waarden en normen, (voor)oordelen, humeur, interesse en ervaringen. (referentiekader)

Begin en eind

Het begin en het eind blijven je het beste bij.
Het geeft dus geen goed beeld van de werkelijkheid, want daartussen gebeurt ook nog iets.
Het regelmatig bijhouden (turven of beschrijven) van wat je waarneemt, kan dit verminderen.

Contrast

Wanneer je bijv wilt bepalen hoe druk of rustig het gedrag van bepaalde kinderen is en je begint met het observeren van een heel rustig kind, heb je de neiging om het tweede kind drukker te vinden dan het in werkelijkheid is. Het omgekeerde kan ook. Dit is contrast.

Projectie

Als je zelf slecht tegen je verlies kunt, neem je dat eerder waar bij een ander. Wat je zegt of vindt van een ander, past vaak bij jezelf. 

Je projecteert jezelf in een ander; min of meer onbewust.

Observatiemethoden

Participerende en niet- participerende observatie.

Participeren betekent meedoen.

Voordeel van participerende observatie;

situatie blijft normaal en de persoon die je wilt observeren gedraagt zich natuurlijk.

Nadeel:

Je kunt niet alles waarnemen en je kunt pas achteraf vastleggen wat je hebt gezien.

Voordeel van niet- participerende observatie; 

Je kunt beter observeren en je kunt meteen registreren

Nadeel:

Deelnemers kunnen zich anders gaan gedragen, omdat ze weten dat ze geobserveerd worden.

Observatiemethoden

Kwalitatieve observatie

Je kijkt naar WAT er gebeurt.

Beschrijvende observatie

Je schrijft steeds op wat je waarneemt.
(steekwoorden of verhaal)

Event sampling

Het beschrijven of tellen van bijzondere gebeurtenissen.

Beoordelingsschalen en checklists

bijv 0= (nog) niet, 1= nauwelijks/slecht 5= bijna altijd/ goed enz.

Checklists; een lijst met onderdelen die je aankruist wanneer bepaald gedrag wordt waargenomen

Observatiemethoden

Kwantitatieve observatie

Het gaat om hoeveel, hoe vaak of hoe lang.

Je gaat bijv. een minuut lang kijken hoe vaak iemand met een bal kan stuiteren, of hoe hard iemand kan lopen door de tijd te meten waarin hij 100 meter rent.

Time sampling: turven of tellen van bepaald gedrag in een bepaalde tijd.

Voorbeeld

Stel, je bent geïnteresseerd in de voorkeur die kinderen van 10 tot 12 jaar hebben voor bepaalde gymnastiekonderdelen. In de zaal bouw je verschillende situaties op. Zo kunnen de kinderen klimmen op het wandrek, zwaaien of klimmen in de touwen, schommelen of zwaaien aan de rekstok, springen op de trampoline. Je turft (telt) gedurende 15 minuten de keuzes van de kinderen. Zo krijg je inzicht in de interesses van de kinderen.

Hoe maak ik een goed kijkkader?

En nu?

Wat heb je onthouden
van deze les?