Samenstellingen -en, -e, -s

• Nederlands
• MBO
• Studiejaar 1

Lesdoel

Spelling Samenstellingen

- Je kunt uitleggen hoe je samenstellingen schrijft en wanneer je een tussenletter gebruikt.

Samenstelling -en, -e, -s

• Groentesoep of groentensoep?
• kippehok of kippenhok?
• rodekool of rodenkool?

voorbeeld

Braam + jam -> bramenjam

boek + tas -> boekentas

stoel + dans -> stoelendans

De hoofdregels

1. ZNW met meervoud van het zelfstandig naamwoord op -en?

Rozengeur, paardenbloem 

2. ZNW met meervoud op -es? -> e

Horlogezaak, aspergesoep
3. ZNW met meervoud op -en en -es? ->  e 
Groentesoep, secondelijm

2. Linkergedeelte geen zelfstandig naamwoord -> -e
goedemorgen, bolleboos

Wat is het meervoud van seconde?

1. seconde
2. secondes
3. secondes/seconden
4. seconden

Jullie zijn BEER + GOED bezig! Begrijpen jullie deze GEDACHTE + GANG van de spelling?

1. berengoed, gedachtengang
2. beregoed, gedachtengang
3. berengoed, gedachtegang
4. beregoed, gedachtegang

uitzonderingen op de hoofdregels 

1. Zelfstandige naamwoorden met geen letterlijke, maar een versterkende betekenis: apetrots, beresterk, takkewijf

2. Unieke personen en zaken: maneschijn, zonnebank

3.Samenstellingen waarbij de aparte delen onherkenbaar zijn: 

papegaai, bakkebaard, bullebak

In de (1) stond vermeld dat de minister een (2) was.

1. 1 = krantekop 2 = huilebalk
2. 1 = krantenkop 2 = huilebalk
3. 1 = krantekop 2= huilenbalk
4. 1 = krantenkop 2= huilenbalk

In een (1) bos ontdekten de jongens een heus (2). Dat vonden ze (3).

1. 1= pikkendonker, 2= berenhol, 3= Reuzenspannend
2. 1= pikkedonker, berehol, 3 = reuzespannend
3. 1 = pikkedonker, 2=berenhol, 3= reuzespannend
4. 1= pikkendonker, 2= berehol, 3 = reuzenspannend

Samenstellingen met een tussenklank-s

Je schrijft de tussenklank-s als je die hoort in de samenstelling.

• Dorp + gek = dorpsgek

• Dorp + straat = dorpsstraat

Als het tweede deel van de samenstelling begint met een 's', hoor je niet of er een tussenklank-s moet staan.

Vervang dan tweede deel door een ander woord.

• Station + straat
  
  
• Meisje + speelgoed

• voorjaar + show

• bruid + sluier

Wat zijn de regels bij tussenletters?

Er zijn diverse vormen van samenstellingen:

- Geen tussenletter                     telefoonhoesje - tafelpoot

- Tussenletters -en-                    bloemenwinkel - leerlingenraad

- Tussenletter -e-                         apetrots - gemeentebestuur

- Tussenletters -s-                       koningszoon - personeelschef

Belangrijk: het eerste deel van de samenstelling bepaalt de regel!