2.3 Delfstoffen in soorten en maten

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

§2.3 Delfstoffen in soorten en maten

1. Je weet dat er afhankelijk van hoe ze zijn ontstaan verschillende soorten delfstoffen zijn.
   
2. Je begrijpt het verschil in ontstaanswijze tussen ertsen en fossiele brandstoffen.

Wat zie je hier?

Wat zijn delfstoffen?

Stoffen die wij uit de grond halen en nuttig zijn voor de mens heten

delfstoffen

In welke hoofdgroepen worden delfstoffen ingedeeld?

• metalen
  
• fossiele brandstoffen
  
• diverse grondstoffen
  

Soorten delfstoffen

Voorbeelden van metalen:

ijzer, aluminium, goud, indium, tantaal, lithium

Voorbeelden van fossiele brandstoffen:

steenkool, aardolie, aardgas

Voorbeelden van diverse grondstoffen:

keukenzout, grind, kalksteen

Ertsen

Metalen worden gewonnen uit ertsen.

Voorbeelden van ertsen zijn:

ijzererts, kopererts, zilvererts, gouderts

Op welke manier komen ertsen op het aardoppervlak?

• meegenomen uit de aardmantel door het magma
  

Het ontstaan van ertsen 

Door het magma uit de aardmantel meegenomen richting het aardoppervlak.

Vaak blijven ertsen ondergronds, de delfstoffen moeten dan door dagbouw of schachtbouw gewonnen worden.

Winning van delfstoffen in de openlucht is:

• dagbouw

Winning van delfstoffen ondergronds is:

• schachtbouw
  

Het ontstaan van fossiele brandstoffen  

Fossiele brandstoffen ontstonden op een andere manier.

Op welke manier ontstond steenkool? 

 

Inkolingsproces: proces waarbij plantenresten onder hoge druk en temperatuur eerst in veen, daarna in bruinkool en tenslotte in steenkool veranderd.

Inkolingsproces:

Planten → veen → bruinkool → steenkool

                                                                                                   3 fases:

2

2. Door sedimentatie komt het veen steeds dieper te liggen. Met de diepte stijgt de temperatuur. Daardoor kan het pakket veen omgezet worden in bruinkool.

3

3. Wordt de druk en vooral temperatuur nog hoger, dan zal bruinkool veranderen in steenkool en gaat het laatste water en gas eruit. Deze 3 fases samen worden het inkolingsproces genoemd.

1

1. Afgestorven planten komen onder water te liggen, in een moeras. Door zuurstof te kort, verteren de planten niet. Er ontstaat veen.

Klimaat  →  tropisch klimaat 

Carboon: 350 tot 290 miljoen

 jaar gelede

Ligging →  rond de evenaar

→ Tropisch moeras

In welke periode begon het inkolingsproces van het steenkool in NL?

1. Krijt
2. Perm
3. Carboon
4. Tertiair

Ontstaan van aardolie

Op welke manier is aardolie ontstaan?

• dood plankton lag op de bodem van de zee
  
• plankton werd bedekt door dikke lagen zoals zand
  
• door de druk en temperatuur werd plankton omgezet in aardolie
  

schooltv.nl

Meest zeldzaam: antimoon, zink, goud en molybdeen

Delfstoffen raken op

Delfstoffen worden voor veel producten gebruikt. Maar … delfstoffen kunnen opraken.

§2.3 Delfstoffen in soorten en maten

1. Je weet dat er afhankelijk van hoe ze zijn ontstaan verschillende soorten delfstoffen zijn.
   
2. Je begrijpt het verschil in ontstaanswijze tussen ertsen en fossiele brandstoffen

Maken

Maak par 2.3: alle vragen