4Havo_PraktischeOpdracht_voorbereiding_deel1

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Opbouw van de lessen

6 (praktijk)lessen deel 1

6 (praktijk)lessen deel 2

Tussen of tijdens de praktijklessen:

deelvragen maken 

korte theoretische uitleg

labjournaal bijwerken 

4 Havo Labvaardigheden

PO - zouten en chemisch rekenen 

Voorbereiding - deel 1

Praktijkles 1 - deel 1

Afwegen en stock-oplossing maken:

• Labjas aan en dicht, bril op en lange haren vast!?! 
• Lees blz. 1 en 2 van je ' 4 havo labvaardigheden' 
• Volg de uitleg en instructie van docent of TOA
• Noteer deze stappen in je persoonlijke labjournaal
• Voer stap 1 t/m 11 op blz. 2 van je werkwijze uit

Afwegen

1. Controleer of weegstation schoon is
2. Vouw weegpapiertje in kruis
3. Leg weegpapiertje op weegstation en druk op 'Tare'
4. Weeg de stof ongeveer precies af 
5. Breng de stof voorzichtig over in een schoon bekerglas

Oplossing maken

Let op! 

• Demi-water gebruiken 
• Roerstaaf ook afspoelen
• Hals droog maken
• Goed door je knieën i.v.m. op ooghoogte aflezen tijdens afvullen maatkolf

Ben je klaar?

Maak dan de deelvragen (1a t/m 1e), zie pagina 1 van jouw PO-I voorbereiding - deel 1

Schrijf je antwoorden op in je labjournaal onder het deel dat gaat over afwegen. 

theorie & praktijkles 2 - deel 1

Programma: 

• Terugblik en afronding les 1
• Bespreken/maken opdrachten paragraaf 5.1
• Deelvragen blz. 1 (af)maken en bespreken
• Uitleg over hydratatie 
• Verdunningsreeks maken 

Theorie - deel 1

Terugblik en afronding les 1: 

• afwegen
• demi-water versus gedestilleerd water 
• maatkolfgebruik 
• deelvragen blz. 1 maken
• deelvragen blz. 1 nabespreken
• Huiswerkopdrachten 5.1 nabespreken
• Filmpje paragraaf 5.3 - hydratatie

Micro-niveau denken/schrijven

Vier aspecten: 

1. bepaal om welke hoofdsoortstof het gaat om; metaal, moleculair of zout. 'Gebruik' vervolgens de  gegevens uit jouw 'grote tabel'. 
2. Gebruik het woord; molecuul, atoom, ion of deeltje op de juiste manier (afhankelijk van de hoofdsoortstof) 
3. Omschrijf welke specieke binding(en) er worden verbroken of ontstaan. Let op: alleen bij een vaste stof gaat het om een rooster.
4. conclusie formuleren 

nabespreken deelvragen les 1

a) Tot welke hoofdsoort stof behoort kopersulfaat en leg uit waarom?

b) Wat is de verhoudingsformule van kopersulfaat?

c) Wat is de oplosbaarheid van kopersulfaat in water?

d) Wat is het verschil tussen de naam van het zout bij vraag a) en de naam die op het potje van de TOA? 

e) Wat gebeurt er als je een kopersulfaat – en bariumnitraatoplossing bij elkaar voegt? Tip maak hiervoor een mini 45A.

Vandaag 

• nabespreken enkele opdrachten paragraaf 5.3
• Praktijkles 2: uitleg verdunningsreeks + maken van een reeks
• nalopen van jouw labjournaal en eventueel aanvullen

Praktijkles 2 - deel 1

Programma: 

• Instructie pipetteren
• Verdunningsreeks uitrekenen, laten controleren en maken

Volgende les:

• Neem een geodriekhoek, potlood, gum en een pen mee!

Praktijkles 2 - deel 1

Verdunningsreeks maken:

• Labjas aan en dicht, bril op en lange haren vast!?! 
• Lees bovenste deel blz. 3 van je ' 4 havo labvaardigheden' 
• Noteer de pipetteerstappen in je labjournaal
• Stel je vraag z.s.m. aan de docent of TOA
• Voer stap 1 t/m 11 op blz. 3 van je werkwijze uit

Pipetteren

Pipetteerballon:

• héél voorzichtig erop zetten
• leeg - kan opzuigen (start) 
• vol - doet ballon niks 
• betekenis S / E en A

Twee soorten pipetten: 

• volumepipet (één volume)
• verdeelpipet (variabel volume)

Verdunningsreeks maken

• Laat stap 10 en 11 controleren
• verdunnen versus doorverdunnen
• maak zo min mogelijk afval
• kopersulfaatoplossingen in rode bakjes leeggieten. 

verdunningen maken

• Vbegin (stock)            :       mL
• Vtoevoegen (demi)  :       mL
• Veind (totaal)              :        mL

Verd.	stock	demi	totaal
2x
5x
10x

verdunning maken

• Vbegin (stock)            :       mL
• Vtoevoegen (demi)  :       mL
• Veind (totaal)              :        mL

Verd.	stock	demi	totaal
2x	5,0	5,0	10,0
5x	1,0	4,0	5,0
10x	1,0	9,0	10,0

Praktijkles 3 - deel 1

Programma: 

• Verdunningsreeks meten (demonstratie)
• IJklijn maken - gegevens nauwkeurig verwerken 
• Onbekend monster meten per tweetal en intekenen
• Nabespreken enkele opdrachten paragraaf 5.3

PO-I voorbereiding deel 1 is afgerond - YEAH!

Praktijkles 3 - deel 1

Verdunningsreeks meten:

• Labjas aan en dicht, bril op en lange haren vast!?! 
• Lees onderste deel blz. 3 van je ' 4 havo labvaardigheden' 
• Stel je vraag z.s.m. aan de docent of TOA
• Demonstratie voor stap 1 t/m 7 op blz. 3 

Praktijkles 3 - deel 1

IJklijn maken en onbekend monster meten:

• Labjas aan en dicht, bril op en lange haren vast!?! 
• Lees onderste deel blz. 3 van je ' 4 havo labvaardigheden' 
• Stel je vraag z.s.m. aan de docent of TOA
• Voer stap 7 t/m 10 op blz. 3 uit.

Praktijkles 3 - deel 1

Spectrofotometer:

stockconcentratie berekenen #1

deelvraag uit deel 1:

Wat betekent concentratie ook alweer? 

• Zelfde als molariteit, de eenheid is mol per liter; mol/L
• mol is de eenheid van de chemische hoeveelheid (n)
• liter is de eenheid van het volume (V)
• Symbool voor concentratie is [ ... ] dus  [...] = n / V 

Hoe bereken je het aantal mol? 

stockconcentratie berekenen #2

deelvraag uit deel 1:

Hoe bereken je het aantal mol?  

• de massa van de stof delen door de molaire massa; m/M 
• Wat is jullie massa kopersulfaat? 
• Wat is de molaire massa het kopersulfaatpentahydraat?  

Wat is het gebruikte volume? 

• Welk volume had de maatkolf? 

stockconcentratie berekenen #3

O F I R E e s  

m (kopersulfaatpentahydraat) = ... g

M (kopersulfaatpentahydraat) = ... g/mol 

n = m / M

V (maatkolf) = 100,0 mL = 100,0 / 1000 = 0,1 L 

[kopersulfaatpentahydraat] = n /V 

Grafiek tekenen

Welk onderdelen zijn belangrijk?

1. groot en overzichtelijk tekenen
2. met potlood tekenen
3. twee assen; x en y en voorzien van naam en eenheid
4. assenverdeling gelijkmatig; scheurlijn gebruiken?
5. meetpunten duidelijk intekenen, maar niet te groot!
6. de juiste lijn door de meetpunten heen trekken.

de ijklijn

• rechte lijn 
• nulpunt
• de rode lijn is het onbekende monster 

4 Havo Labvaardigheden

PO - zouten en chemisch rekenen 

Voorbereiding - deel 2

Deze week

Vandaag:  

• neerslagreactie maken, filtreren + rekenen (morgen)
• Vragen a t/m d deel 2 maken, noteer deze in je labjournaal

Praktijkles 4 - deel 2

Programma: 

• Suspensie maken 
• Filtreren
• Neerslag afwegen 
• Nabespreken enkele opdrachten paragraaf 5.3

Filtreren

filtreerpapier

trechter

bekerglas/erlenmeyer

residu

filtraat 

Huiswerk voor morgen

opdrachten 5.2; 19 t/m 21 en 23 maken

Laatste uur - vandaag

drie smaken: 

1. bespreken deelvragen;        a t/m d
2. practicum; wegen residu
3. chemisch rekenen; deelvragen e en f maken

Vervolg na de meivakantie

6 t/m 9 mei: PO-uitvoering       --> als duo op woe. 7 mei 

andere twee lessen: 

les van meneer Teuben 

les van meneer Bezemer (TOA)z

12 t/m 16 mei: PO-uitwerking  --> alleen op woe. 14 mei 

Vervolg na gisteren (20 minuten)

drie smaken: 

1. spectrofotometer, neerslag en filtreren af;                         neerslag afwegen, ijklijn tekenen en chemisch rekenen
2. neerslag en filtreren af;                                                                          meten met spectrofotometer en afwegen
3. spectrofotometer af;                                                                    neerslag maken en filtreren 

Iedereen (20 minuten)

één smaak: 

• ijklijn tekenen
• chemisch rekenen (laatste van deel 2)

Deelvragen deel 2 - antwoorden

a) molariteit betekent hetzelfde als concentratie. De eenheid hiervan is  mol/L

b) zie binastabel 98; 261,34 g/mol

c) neerslag is bariumsulfaat, zie binastabel 98; 233,39 g/mol 

d) door een overmaat te nemen weet je zeker dat alle ionen (sulfaat in dit geval) hebben gereageerd met de bariumionen. 

Filtreren

filtreerpapier

trechter

bekerglas/erlenmeyer

residu

filtraat 

concentratie verdunningen berekenen

O F I R E e s  

[stock] = ... mol/L

Verdunningen: 2x, 5x en 10x

Concentratie van de verdunning is:

concentratie van de stockoplossing delen door de verdunningsfactor (2x, 5x en 10x)