4.1 De wereld in brand

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo k, g, t, mavo, havo, vwo
• Leerjaar 3-6

Introductie

Aan het eind van deze les kun je herkennen en uitleggen hoe de Tweede Wereldoorlog verliep.

Historisch Overzicht 

vanaf 1900

De Tweede Wereldoorlog

 (1939-1945)

1. De wereld in brand

Leerdoel

Aan het eind van deze les kun je herkennen en uitleggen hoe de Tweede Wereldoorlog verliep.

Wat weet jij eigenlijk van
de Tweede Wereldoorlog?

Duitsland valt Polen aan

1 september 1939

"Vanaf 5:45 uur wordt teruggeschoten!"

Hitler geeft aan dat hij wel móet reageren op een Poolse aanval op een 

Duits radiostation. De Duitsers hebben deze aanval in scène gezet.

Begin Tweede Wereldoorlog

3 september 1939

Na de Duitse aanval op Polen, kunnen Engeland en Frankrijk 

maar één ding doen: 

Duitsland de oorlog verklaren...

De eerste maanden

eind 1939 - begin 1940

De eerste fase van de oorlog speelt zich vooral af in Oost-Europa:

volgens de afspraken in het Molotov-Ribbentrop-verdrag valt half september de Sovjet-Unie vanaf het oosten Polen ook binnen. Finland wordt in november door de Sovjet-Unie binnengevallen, net als Estland, Letland en Litouwen. 

Blitzkrieg in West-Europa

april-juli 1940

De oorlog lijkt ver weg...

Dat verandert in het voorjaar van 1940 als de Duitsers met 

een enorme snelheid en grote overmacht, Europa letterlijk 'oprollen'.

Deze manier van oorlogsvoering wordt ook wel Blitzkrieg genoemd.

Nederland capituleert

15 mei 1940

Hoewel er op sommige plekken door het Nederlandse leger meer 

tegenstand wordt geboden dan de Duitsers hadden verwacht,

kan de Nederlandse regering, na het bombardement op Rotterdam,

niets anders doen zich over te geven aan de Duitsers.

Frankrijk capituleert

22 juni 1940

Een deel van Frankrijk, Vichy, wordt niet bezet, 

maar collaboreert met Duitsland.

Battle of Britain

juli - oktober 1940

De Duitse aanval op Groot-Brittannië. Mede dankzij de uitvinding van de radar weet Groot-Brittannië zich te weren tegen Duitsland.

Het betekent niet dat de Britten van Duitse bombardementen af zijn...

...gedurende de hele oorlog zal Engeland, met name London, zwaar worden gebombardeerd. Eerst door bommenwerpers, maar later ook door de V1- en V2-raketten.

De bevolking van London schuilt in de Underground bij een Duitse luchtaanval. Daarnaast had de Britse regering evacuatieplan: 'Pied Piper', waarbij voornamelijk kinderen, moeders en zwangere vrouwen naar het veilige platteland zouden worden gestuurd.

Deze poster werd gemaakt in opdracht van de Britse regering om de bevolking vertrouwen te laten houden in de overwinning.

Operatie Barbarossa

juni - december 1941

Ondanks het niet-aanvalsverdrag, valt Duitsland de Sovjet-Unie aan:

Hitler heeft de 'Lebensraum' en de grondstoffen nodig voor zijn volk.

Japanse aanval op Pearl Harbor

7 december 1941

As-mogendheid Japan wil in Azië een machtig land zijn. 

Om dit doel te bereiken vallen ze de Amerikaanse marinebasis op Hawaï 

(Pearl Harbor), volkomen bij verrassing, aan. 

Door de verwoeste Amerikaanse vloot, heeft Japan vrij spel in Azië

Verenigde Staten in oorlog

8 december 1941

Eén dag na de aanval verklaren de Verenigde Staten de oorlog aan Japan.

Volgens de afspraken van het bondgenootschap van de As-mogendheden, verklaren Duitsland en Italië op 11 december de oorlog aan de Verenigde Staten.

Strijdende partijen na 11 december 1941

Japan bezet Nederlands-Indië 

maart 1942

Nederlanders worden geïnterneerd in Jappenkampen. 

De omstandigheden zijn vreselijk: slechte hygiëne, honger en lijfstraffen. 

Vrouwen moeten soms als prostituees ('troostmeisjes') werken.

Battle of Midway

juni 1942

Bij de Midway-eilanden lukken het de Verenigde Staten 

om de Japanse vloot te verslaan.

Het wordt een keerpunt in de oorlog: 

het Japanse overwicht in de Stille Oceaan is weg

Slag bij el-Alamein

juli - oktober 1942

De Britse generaal Montgomery verslaat de Duitse maarschalk Rommel 

bij el-Alamein in Afrika. 

Het wordt een keerpunt in de oorlog: 

De Duits-Italiaanse opmars was gestopt, de legers worden teruggedrongen

Slag bij Stalingrad

augustus 1942 - februari 1943

Door de ijzige kou en slechte bevoorrading wordt het Duitse leger verpletterend verslagen. Hitler moet opgeven: Stalingrad blijkt niet te veroveren.

Het wordt een keerpunt in de oorlog: 

de Sovjet-Unie begint met het terugdringen van het Duitse leger.

D-Day

6 juni 1944

Met de landing in Normandië kwam er eindelijk een front

in het Westen, iets waar Stalin lang om had verzocht.

De D in D-Day staat voor Decision (beslissing)

Let op: 

nieuwe naam/nieuw begrip/jaartal voor dit schooljaar! 

Dit betekent vrijwel zeker dat hierover een vraag komt in het eindexamen!

!

Video

Saving Private Ryan (fragment)

Slag om Arnhem

september 1944

De Geallieerden willen doorstoten tot het noordelijk deel van Nederland, 

om daar vandaan Duitsland binnen te vallen, maar ze vergissen zich in kracht van de Duitsers. 

Operatie Market Garden is mislukt bij Arnhem ('Brug te ver').

Battle of the Bulge

december 1944 - januari 1945

Het Ardennenoffensief. De Duitsers proberen, via de Ardennen, Antwerpen 

in te nemen: aanvoerweg van de geallieerden blokkeren.

Dit mislukt, hoewel Hitler de ondergang van zijn Rijk met 6 weken heeft kunnen uitstellen...

Conferentie van Jalta

februari 1945

De Geallieerden komen in Jalta (Sovjet-Unie) bij elkaar om te bespreken 

wat er moet gebeuren met Duitsland en Europa na de oorlog.

De Grote Drie zijn: Churchill (GB), Roosevelt (VS) en Stalin (SU). 

Franklin Delano Roosevelt

President van de Verenigde Staten

Jozef Stalin

Leider van de Sovjet-Unie

Winston Churchill

Minister-President van Groot-Brittannië

Hitler wordt verslagen

april 1945

In april valt het Rode Leger van Stalin Berlijn aan. 

Het is de genadeklap voor Hitler: hij pleegt zelfmoord.

De Bevrijding

5 mei 1945

Capitulatie van Duitsland

8 mei 1945

Conferentie van Potsdam

juli 1945

De Geallieerden komen opnieuw (en voor het laatst) bij elkaar in Potsdam, 

bij Berlijn). De spelers zijn anders: Roosevelt is overleden en Churchill is verslagen bij verkiezingen. Ze zijn vervangen door Truman en Attlee

De sfeer tussen Truman en Stalin is slecht, en ze komen er niet uit....

Atoombom op Hiroshima

6 augustus 1945

Atoombom op Nagasaki

9 augustus 1945

Capitulatie van Japan

14 augustus 1945

Na de verwoesting door de twee Amerikaanse atoombommen,

kan Japan niets anders doen dan zich over te geven aan de Geallieerden.

Begrippen uit deze les

• Blitzkrieg
• capitulatie
• collaboreren
• Jappenkampen
• keerpunt
• D-Day
• atoombommen
• Market Garden
• Geallieerden
• As-mogendheden

Personen uit deze les

• Adolf Hitler
• Bernard Montgomery
• Erwin Rommel
• Winston Churchill
• Franklin Roosevelt
• Josef Stalin
• Harry Truman
• Clement Attlee

Schrijf 3 dingen op die je deze les hebt geleerd

Stel 1 vraag over iets dat je deze les nog niet zo goed hebt begrepen