5.3 De Reformatie

• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Reformatie

Wat is Humanisme?

1. geloven in de kracht van de mens
2. het geloof dat God niet nodig is voor zingeving
3. vertrouwen op je eigen denkvermogen
4. Alle drie zijn waar

Waarom begon de renaissance in Italië?

Wie was Maarten Luther?

Luther

Calvijn

Luther
(aantekening)

Calvijn
(aantekening)

Leerdoel

Aan het eind van deze presentatie kun je herkennen en uitleggen wat de Reformatie is, en welke gevolgen dit voor de Kerk én de inwoners van Europa had.

Protestantse kerk of
Katholieke kerk?

Verering van heiligen

1. Protestantse kerk
2. Katholieke kerk

Protestantse kerk of
Katholieke kerk?

Verering van relieken

1. Protestantse kerk
2. Katholieke kerk

Welke van de stellingen is juist?


1 Toen Luther zijn stellingen bedacht wilde hij een
nieuwe kerk beginnen.
2 De Paus wilde wel met Luther praten over zijn
ideeën.

1. Alleen 1 is juist
2. Alleen 2 is juist
3. Beide zijn juist
4. Beide zijn onjuist

Maarten Luther is het niet eens met de grote rijkdommen
van de Kerk en de geestelijken.
Op welke manier kwam de Kerk aan haar rijkdommen?

1. Mensen kochten hun zonden af met een aflaat.
2. Mensen handelden met de Kerk.
3. De Kerk veroverde rijke gebieden.
4. Mensen hadden medelijden met Kerk en gaven geld.

Belang van dit onderwerp

Reformatie (2)

• Belangrijkste hervormers: Maarten Luther en Johannes Calvijn

• In 1517 komt Luther met 95 stellingen (vooral tegen aflaten)

• Hij hoopt dat de Paus mee wil denken en de Kerk zal hervormen

• Luther wordt echter door de Paus in de ban gedaan

Het optreden van Luther had grote gevolgen voor de kerk en voor het Duitse rijk. Leg dit uit.

Noem 2 denkbeelden van Luther die de leer en het gezag van de kerk aantastten.

Een bewering: zonder de uitvinding van de boekdrukkunst was het niet tot een kerkscheuring gekomen. Geef een argument vóór en een argument tegen deze bewering.

Waarom heeft Luther succes?

• Door de uitvinding van de boekdrukkunst kunnen de teksten van Luther snel worden gekopieerd en verspreid.
  
• Luther wordt gesteund én beschermd door machtige Duitse vorsten.
• De ideeën (van eenvoud en soberheid) spreken veel arme gelovigen aan.
• Veel gelovigen zijn het niet eens met de aflaten: Luther durft er iets van te zeggen.

Maarten Luther (1483-1546)

Duitse monnink die grote moeite had met de aflaten en levensstijl van de geestelijken. 

Veel aanhangers in Duitsland.

Johannes Calvijn (1509-1564)

Zwitserse hervormer die vond dat beelden niet in de Kerk thuishoorden. 

Veel aanhangers in Nederland

Van Nederlanders wordt soms gezegd dat ze een calvinistische mentaliteit hebben. Welke eigenschappen worden dan bedoeld en welke historische argumenten kun je hiervoor aandragen?

Gevolgen van de reformatie

• Splitsing in de christelijke kerk (1517): ontstaan van de protestantse kerken (ook wel: hervormde- of gereformeerde kerk) naast de katholieke Kerk

• Protestantse kerk spreekt veel (arme) mensen in West-Europa aan.

• Vervolging van protestanten (ketters)
  

Protestantse kerk

• Christelijke kerk

• Er is geen duidelijke leider

• De mis (kerkdienst) en de Bijbel zijn in de volkstaal

• Geen beelden en/of verering van heiligen en relieken (is afleiding)

• Sobere handelingen

Het verloop van de Reformatie 

Het Duitse rijk werd verscheurd door oorlog tot de Godsdienstvrede van Augsburg in 1555: elke vorst bepaalde voortaan de religie in zijn gebied. 

In Frankrijk was vanaf 1562 bloedige strijd: de 'bloedbruiloft' in 1572. Met het Edict van Nantes van 1598 kregen hugenoten (calvinisten) rechten.  

In Engeland ontstond in 1534 de protestantse Anglicaanse kerk geleid door de koning. Gesteund

door Spanje was er nog jaren katholiek verzet.

Een geschiedenis:
In 1546 brak een oorlog uit tussen Karel V en een aantal protestantse Duitse vorsten, die een jaar later in de Slag bij Mühlberg door Karel V werd gewonnen. In 1555 sloten Karel V en de Duitse vorsten de Vrede van Augsburg waarin de afspraak cuius regio, eius religio werd opgenomen.
Een historicus concludeert over deze geschiedenis dat Karel V de oorlog won, maar de vrede verloor.
2p 8 Geef aan:
-dat de oorlog tussen Karel V en de Duitse vorsten verband hield met
ontwikkelingen sinds het optreden van Luther op de Rijksdag in
Worms en - waarom het vredesverdrag een nederlaag was voor het beleid van Karel V.

huiswerk

doorlezen de Nederlandse opstand

maken samenvattende vragen