hv1 hoofdstuk 9

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo k, g, t, mavo, havo
• Leerjaar 1,2

Zinsontleding

Nederlands

Lesdoel en opdrachten

Les 1: Je kunt de tijd benoemen van een zin.

          9.1; opdr 1

Les 2: Je kunt het lijdend voorwerp benoemen.

        9.1; opdr 3, 4, 5

Les 3: Je kunt het meewerkend voorwerp benoemen

         9.1; opdr 6, 7, 8

Persoonsvorm

Werkwoordelijk gezegde

Werkwoordelijk gezegde

• Alle werkwoorden uit de zin
• Dus: persoonsvorm + andere werkwoorden uit de zin

Geef wwg van de volgende zinnen.

Vertel in welke tijd de zin staat

ott   ovt  vtt  vvt

Sam is vandaag tot 14:05 naar school geweest.

Waarom wandelt Elise de avondvierdaagse?

In zijn jas had Job een scheur gekregen.

Soms rijdt mijn broertje door een rood verkeerslicht.

Goedemorgen

Leg je werkboek en pen op tafel klaar.

We beginnen met een korte herhaling.

Welke tijd?
De leerlingen maken de opdracht.

1. ott
2. ovt
3. vtt
4. vvt

Welke tijd?
De leerlingen hebben de opdracht gemaakt.

1. ott
2. ovt
3. vtt
4. vvt

Welke tijd?
De leerlingen hadden de opdracht gemaakt.

1. ott
2. ovt
3. vtt
4. vvt

Welke tijd?
Mijn zus was uitgenodigd door haar buurvrouw.

1. ott
2. ovt
3. vtt
4. vvt

Welke tijd?
Het bekertje lekte in haar tas.

1. ott
2. ovt
3. vtt
4. vvt

Welke tijd?
Heb jij dit al eerder meegemaakt?

1. ott
2. ovt
3. vtt
4. vvt

Onderwerp

Onderwerp

1. Zoek de persoonsvorm
2. Vraag: wie of wat + persoonsvorm
3. Het antwoord op die vraag is het onderwerp

Wat is het onderwerp van de zin?
De jongens lachen zich een deuk!

1. lachen
2. de jongens
3. zich
4. een deuk

Wat is het onderwerp van de zin?
In de stad lopen veel toeristen.

1. lopen
2. in de stad
3. veel toeristen
4. toeristen

Wat is het onderwerp?
Elke vrijdag speelt het elftal een wedstrijd?

1. elke vrijdag
2. speelt
3. het elftal
4. een wedstrijd

Lijdend voorwerp

Zinsdelen

Een zinsdeel kan een woord, maar ook een groepje woorden zijn .

Ieder 'stukje' van de zin dat je voor de PV kunt plaatsen is een apart zinsdeel.

Voorbeeld

Vorig jaar | heb | ik voor mijn vrienden een damtoernooi | georganiseerd. |

Ik | heb | vorig jaar voor mijn vrienden een damtoernooi | georganiseerd. |

Voor mijn vrienden | heb | ik vorig jaar een damtoernooi | georganiseerd. |

Een damtoernooi | heb | ik vorig jaar voor mijn vrienden | georganiseerd. |

Even opfrissen

- Persoonsvorm (PV): 

tijdproef

- Werkwoordelijk gezegd (WWG): 

PV + alle werkwoorden in de zin

- Onderwerp (OND): 

vraag WIE of WAT + wwg

Wat is het lijdend voorwerp? (lv)
Elke vrijdag speelt het elftal een wedstrijd?

1. elke vrijdag
2. speelt
3. het elftal
4. een wedstrijd

Wat is de handeling?

Wie voert de handeling uit?

Wat/wie is nodig bij de handeling?

Maak een zo kort mogelijke zin bij het plaatje.

Wat is de handeling?

Wie voert de handeling uit?

Wat/wie is nodig bij de handeling?

Maak een zo kort mogelijke zin bij het plaatje.

Lijdend voorwerp

Je moet twee dingen weten:

• Wie/wat doet er iets? (onderwerp)
• Wat doet diegene?

(pv + werkwoordelijk gezegde)

Wie/wat + onderwerp + gezegde?

even oefenen...

De jongens gooiden sneeuwballen op het schoolplein.

Razend gooide de leraar een krijtje door het lokaal.

Peter heeft gisteren zijn scooterrijbewijs gehaald.

Wat is het lijdend voorwerp?
'De jongens gooiden sneeuwballen op het schoolplein.'

1. De jongens
2. sneeuwballen
3. het schoolplein
4. Er is geen lijdend voorwerp

Wat is het lijdend voorwerp?
'Razend gooide de leraar een krijtje door het lokaal.'

1. Razend
2. de leraar
3. een krijtje
4. het lokaal

Wat is het lijdend voorwerp?
'Peter heeft gisteren zijn scooterrijbewijs gehaald.'

1. Peter
2. gisteren
3. zijn scooterrijbewijs
4. Er is geen lijdend voorwerp

Meewerkend voorwerp

Even opfrissen

- Persoonsvorm (PV): 

tijdproef

- Werkwoordelijk gezegd (WWG): 

PV + alle werkwoorden in de zin

- Onderwerp (OND): 

vraag WIE of WAT + wwg

Zinsdelen

• Persoonsvorm
• Werkwoordelijk gezegde
• Onderwerp
• Lijdend voorwerp
  
• Meewerkend voorwerp

Meewerkend voorwerp

Aan wie of voor wie + gezegde + onderwerp en lijdend voorwerp

Wat is het meewerkend voorwerp?
'De jongen schrijft een liefdesbrief aan zijn vriendin.'

1. De jongen
2. een liefdesbrief
3. aan zijn vriendin
4. Er is geen meewerkend voorwerp

Wat is het meewerkend voorwerp?
'Mijn oma appt mij het recept.'

1. Mijn oma
2. mij
3. het recept
4. Er is geen meewerkend voorwerp

Wat is het mv?
Ik vroeg haar of ze nog op vakantie ging.

1. Ik
2. op vakantie
3. haar
4. geen mv

Wat is het mv?
Hij laat al zijn geld na aan goede doelen.

1. Hij
2. geld
3. laat
4. aan goede doelen

Wat is het mv?
Mijn vriend geeft de poes en de hond hun eten.

1. Mijn vriend
2. geeft
3. de poes en de hond
4. hun eten

Wat is het mv?
De leerlingen pakken een Mars uit hun tas.

1. De leerlingen
2. pakken
3. geen mv
4. een Mars

Wat is het mv?
Heb jij ook een kaartje voor de bioscoop gekocht?

1. Heb
2. geen mv
3. gekocht
4. een kaartje

Zinsontleden

Oefenenzinnen