Les 2 - periode 2 5 havo 23/24

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Telefoon in telefoon-tas  

Vandaag

Vandaag

• 2.2 Platentekoniek (15 min)
• SE bespreken (25 min)

Deze periode meer aandacht voor

Herhalingsvragen

1. Wat zijn endogene processen?
2. Wat is de reden dat de oceanische korst lager ligt dan de continentale korst?
3. Er zijn drie verschillende plaatgrenzen. Noem deze soorten grenzen en beschrijf de beweging van de platen.

Wat is plaattektoniek?

Hoe kan plaattektoniek worden aangetoond?

§2.2

• Welke drie soorten plaatgrenzen onderscheiden we? Welke bewegingen maken deze platen?

• Bij welke soort plaatgrenzen komen de meeste aardbevingen voor? Waarom juist daar?

• Verklaar waarom de golf van een tsunami pas bij de kust echt hoog wordt.

Theorie §2.2 

Platentektoniek en aardbevingen

Opbouw van de aarde

Even terug naar de vorige les!

- Continenten passen in elkaar (platentektoniek)

- Planten en dieren migreerden tussen de verschillende gebieden, door fossielen is de geschiedenis te reconstrueren.

Maar: niemand geloofde hem!

Bewijs van Alfred Wegener:

De kern

• Afstand aardkorst -> binnenkern (6400 km) 

• Kern = natuurlijke kernreactor die warmte produceert

• Bestaat grotendeels uit ijzer

Maar hoe weten we dit (zeker)?

• Dieper dan 10 km boren onmogelijk

• Aardbevingstrillingen geven ons informatie over de interne aarde

Wat is platentektoniek?

Hoe kunnen we dit aantonen?

Pak je aantekeningenstencils erbij

Platentektoniek

Platentektoniek is het bewegen van platen. Bij breuklijnen en op de randen van aardplaten treden bewegingen op, als volgt:

1. Divergente plaatbewegingen            van elkaar af
2. Convergente plaatbewegingen        naar elkaar toe
3. Transforme / transversaal  plaatbewegingen      langs elkaar

Waarom bewegen platen?

1. Platen worden aangedreven door convectiestroming 

2. Opstijgende magma duwt de aardkorst uit elkaar

3. De zware wegduikende oceaanbodem trekt de rest van de plaat mee

Verschil oceanische en continentale platen? Kenmerkend verschil?

Pak je aantekeningenstencils erbij

Al deze platen kunnen onderverdeeld worden in twee soorten: continentale en oceanische platen.

Wat is het verschil?

Continentale plaat:  deze platen zijn heel breed, ouder liggen voornamelijk boven zee maar zijn wel lichter. Gesteente: graniet, lagere dichtheid

Oceanische plaat: deze platen zijn dunner, jonger, hier ligt vooral water op maar zijn wel zwaarder.  Gesteente: basalt, hogere dichtheid

Oceanic crust: oceanische plaat

Continental crust: continentale plaat

Diepzeeverschijnselen: 

twee vormen

1. Diepzeetroggen

Diepzeetroggen zijn super diepe inzinkingen van de zeebodem. Troggen bevinden zich altijd langs plaatgrenzen. Er moet sprake zijn van een convergente beweging, waarbij twee platen naar elkaar toe bewegen. Hier zal dus één plaat onder de andere duiken en afsmelten, dit noem je subductie.

2. Mid-oceanische rug

Een voorbeeld van een mid-oceanische rug is de Mid-Atlantische rug in de Atlantische Oceaan. De mid-oceanische ruggen spelen een belangrijke rol in het proces van platentektoniek. Bij de ruggen bewegen verschillende tektonische platen van elkaar af. Het gevolg is dat er een ruimte ontstaat tussen de platen, deze ruimte zal worden opgevuld door magma uit de asthenosfeer (de laag in de Aarde onder de lithosfeer). De magma zal aan het oppervlak stollen, waardoor hier nieuwe oceanische lithosfeer zal worden gevormd. Dit zorgt ervoor dat op mid-oceanische ruggen veel vulkanisme voorkomt.

 Terug naar de aantekening in je schrift van vorige les

Hoe ontstaan aardbevingen? Relatie platentektoniek?

Pak je aantekeningenstencils erbij

Ontstaan aardbevingen

- Langs elkaar schuren van platen:

- Zeer heftige aardbevingen door langdurige spanningsopbouw

• transform / transversaal
• convergent - subductie

Gevolgen

• Aardbeving: aardverschuiving
  
• Zeebeving: tsunami
  

0

Ontstaan tsunami?

Pak je aantekeningenstencils erbij

Hoe ontstaat een tsunami?

1. Er ontstaat een aardbeving die water omhoogdrukt.

2. De golf (die dan nog klein is) gaat richting de kust 

3. De zeebodem wordt ondieper en hoe dichter je bij de kust komt.

4. Het water trekt zich terug van de kust

5. Het water wordt omhoog gestuwd en er ontstaat een enorme golf, een tsunami.

Reflecteren

• Welke drie soorten plaatgrenzen onderscheiden we? Welke bewegingen maken deze platen?
• Bij welke soort plaatgrenzen komen de meeste aardbevingen voor? Waarom juist daar?
• Verklaar waarom de golf van een tsunami pas bij de kust echt hoog wordt.

Toets bespreken - regels

• Ik bespreek de toets, jullie luisteren. Daarna luister ik naar jullie.
• Vragen pas na afloop van de uitleg. Niet onderbreken tijdens uitleg.
• Welke opdracht geef jij jezelf mee nav bespreking SE?

Paar tips alvast

--> Gebruik informatie uit de bronnen

--> Ga uit van gebiedskenmerken

--> toepassen van de opgedane kennis op gebieden. Dus niet uitleggen wat globalisering is, maar hoe je het in gebied X terugziet en waarom juist in dat gebied voorkomt?

--> waar en waarom juist daar?

SE

 Bespreken

Welke opdracht geef jij jezelf ter voorbereiding op het volgende SE? Waar ligt jullie ruimte voor verbetering?

(vraag 1 t/m 12 met voorbeeld leerling antwoorden)

Vraag 1

Vraag 2

Vraag 3

Vraag 4

Vraag 5

Vraag 6

Vraag 7

Vraag 8

Vraag 9

Vraag 10

Vraag 10

Vraag 11

Vraag 12