borstkanker

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 3

Terugblik

Darmkanker

Bevolkingsonderzoek

verhoogde kans?

onderzoeken

Behandeling?

Complicaties

Bevolkingsonderzoek vanaf 55-75 jaar, elke 2 jaar - d.m.v. ontlasting onderzoek

Vanaf 60 - beweging - roken - poliepen - alcoholische dranken 

Borstkanker / mammacarcinoom

Doel

Kent aan het einde van de les

Goedaardige aandoeningen

Borstkankeronderzoek

Plek waar het ontstaat

Risicofactoren borstkanker

Type borstkanker

Onderzoeken en behandelingen

Goedaardige aandoeningen borst

Mastopathie (verzamelnaam goedaardige aandoeningen)

Cysten (holte gevuld met vocht)

Fibroadenomen (combinatie van klier- en bindweefsel.)

Lipomen (vetbultjes of vetgezwellen )

papillomen (goedaardige tumoren)

Borstontsteking en abcessen

Gynaecomastie 

Bij mastopathie heeft u borstklachten zonder ernstige oorzaak.

U heeft pijnlijke en gespannen borsten.

Uw borsten kunnen hard zijn en u kunt knobbels voelen.

Er kan vocht uit uw tepels komen.

De klachten zijn vaak het ergst vlak voor u ongesteld wordt.

Gynaecomastie is borstvorming bij mannen. 

Een goedaardige knobbel in de borst die meestal voorkomt bij jonge vrouwen tussen de 15 en 35 jaar. De knobbel zal stevig zijn, voelt glad aan en beweegt onder de huid

Een cyste is een holte die wordt beschermd door een wand van cellen of bindweefsel. De holte is gevuld met lucht, vocht of semi-vast materiaal

Wat weet jij over borstkanker?

Bevolkingsonderzoek

• Alle vrouwen van 50 tot en met 75 jaar krijgen iedere 2-3 jaar een uitnodiging
• In Nederland krijgt 1 op de 7 vrouwen borstkanker.
•  Borstkanker zo vroeg mogelijk te ontdekken.
• Kans op een succesvolle behandeling is groter.
• In 2020 6.362 gevallen van borstkanker opgespoord.

Waar kan je op letten bij een zelfonderzoek?

Verschijnselen bij aandoeningen aan de borst

risicofactoren

Duidelijk aanwijsbare oorzaken van borstkanker zijn nog niet aan te geven .

Vrouwen van 50 jaar en ouder in Westerse landen.

Ongeveer 5 tot 10% door een erfelijke aanleg (BRCA)

Vrouwelijke geslachtshormonen een zeer belangrijke rol spelen bij het ontstaan van borstkanker.

De vrouwelijke geslachtshormonen oestrogeen en progesteron beïnvloeden de ontwikkeling van borstkanker

Vrouwen die de anticonceptiepil gebruiken hebben een verhoogde kans op borstkanker?

1. waar
2. niet waar

De combinatiepil (het meest gebruikte anticonceptiemiddel in ons land) bevat namelijk progestagenen en oestrogenen. Een verlengde blootstelling aan dit laatste hormoon is een risicofactor om borstkanker te ontwikkelen.

Factoren sterke vermoedens ontstaan borstkanker

niet of praktisch niet geven van borstvoeding;

moment van starten en stoppen van de menstruatie (menarche en menopauze);

overgewicht;

alcoholgebruik;

eerder doorgemaakt mammacarcinoom;

geen doorgemaakte zwangerschap;

voorkomen van mammacarcinoom in de familie;

bepaalde eetgewoonten zoals het eten van te donker gebakken of aangebrand voedsel of onvoldoende groenten en fruit;

Het is echter niet bewezen of deze factoren ook echt het ontstaan van een mammacarcinoom bevorderen.

vrouwen die na hun 35e jaar een zwangerschap hebben voldragen hebben een verhoogde kans op borstkanker

1. waar
2. niet waar

Vrouwen die langdurig borstvoeding hebben gegeven hebben minder kans op borstkanker

1. waar
2. niet waar

Wat is de functie van de borst?

De borst heeft, naast de functie als melkklier voor de baby, ook een seksuele functie.

Verdeling naar de plek waar het ontstaat

Ductaal: de kanker is ontstaan in een melkgang. (85%)

Lobulair: de kanker is ontstaan in de melkklier. (15%)

1

2

3

4

5

6

spieren

melkklier

ribben

melkgang

Tepel

vetweefsel

Nog even terugkomen op:

Hoe heet het als de kanker ontstaat in de melkgang

ductaal

En hoe heet het als de kanker ontstaat in de melkklier?

lobulair

Borstkanker wordt verder onderverdeeld in:

Hormoongevoelige borstkanker

HER2-positieve borstkanker

Triple negatieve borstkanker

Inflammatoire borstkanker

Hormoongevoelige borstkanker

Vrouwelijke geslachtshormonen oestrogeen en progesteron

invloed op de groei en deling van een tumor.

prognose meestal gunstig

De kankercellen groeien minder snel dan bij andere soorten borstkanker.

OK - Bestraling - adjuvant - anti-hormonale therapie.

Soms ook  neo-adjuvant

Soms ook chemotherapie afhankelijk van agressiviteit

HER2-positieve borstkanker

1 op de 6 vrouwen - vaker voor bij vrouwen die nog niet in de overgang zijn. 

HER2 is een eiwit dat de groei en deling van normale borstcellen regelt. 

Humaan Epidermale groeifactor Receptor 2. stimuleert de tumorgroei.

Veel HER2 aanwezig op receptoren - stimuleert tumorgroei. 

vaak een agressieve tumor

Doelgerichte therapie - medicijnen die het HER2-eiwit blokkeren

chemo - OK - radiotherapie

Triple negatieve borstkanker is agressiever dan andere vormen van borstkanker.

Triple betekent drie. Triple-negatieve borstkanker is 3 keer negatief:

De tumor groeit niet onder invloed van het hormoon oestrogeen.

De tumor groeit niet onder invloed van het hormoon progesteron.

De tumor is niet HER2-positief.

bij jonge vrouwen (premenopauzaal)

vijftien tot twintig procent 

1 op de 3 vaak erfelijke aanleg

OK- radiotherapier -chemotherapie

Soms Immunotherapie (afweersysteem activeert om de kankercellen aan te vallen)

Anti-hormonale therapie is een goede behandeling bij triple-negatieve borstkanker

1. Waar
2. niet waar

Anti-hormonale therapie is geen behandeling bij triple-negatieve borstkanker, omdat de tumor niet groeit onder invloed van hormonen. Ook HER2-remmers (doelgerichte therapie) is niet geschikt voor triple-negatieve borstkanker. 

Inflammatoire borstkanker

Inflammatoir betekent ontstoken

agressief

zeldzaam

blokkeren de kankercellen de lymfevaten in de huid van de borst. 

Hierdoor ontsteken de lymfevaten 

 Borstweefsel hard. De borst wordt rood, roze of paars en gaat er ontstoken uitzien. 

moment van de diagnose heeft 85% vrouwen al uitzaaiingen in de okselklieren.

Chemo - (doelgerichte therapie ) borstamputatie - radiotherapie

Carcinoma in situ is

1. onrustige cellen in het klierweefsel
2. tumor 1-2 cm moeilijk voelbaar in het klierweefsel
3. Lijkt op een cyste, is nog goedaardig
4. tumor 2-5 cm nog net binnen kapsel

Voorfase van het mammacarcinoom (carcinoom in situ).

Meer of mindere mate sprake van onrustige cellen in het klierweefsel, maar er is nog geen ingroei in het overige weefsel.

ontstaan in de melkgangen en heet dan DCIS (ductaal carcinoom in situ), 

ontstaan in de melkklier dan heet het LCIS (lobulair carcinoom in situ).

DCIS is niet invasief en niet uitgezaaid. Een eventuele ingreep is dan curatief

Uit DCIS kan na verloop van tijd wel een invasieve tumor ontstaan. Zo’n tumor kan in omliggende weefsels binnendringen en kan ook uitzaaien. 

DCIS- borstsparende OK - bestraling of/met anti-hormonale therapie

Onderzoek en diagnose bij een DCIS

Van een DCIS heb je bijna nooit klachten. Meestal is er ook niets te voelen. Vaak wordt de tumor ontdekt in het bevolkingsonderzoek borstkanker.

Op de mammografie zie je in het geval van een DCIS kleine witte verkalkingen. Die heten kalkspatjes. In het geval van een DCIS zijn deze kalkspatjes kwaadaardig.

Verdere onderzoeken bij een DCIS

Denkt de arts dat je misschien een DCIS hebt? Dan krijg je na de mammografie een biopsie.

Er zijn 3 graden:

Graad 1: de DCIS-cellen lijken nog behoorlijk op de normale borstcellen. De tumorcellen zijn niet zo agressief en het DCIS groeit meestal langzaam.

Graad 2: de DCIS-cellen zijn al wat meer afwijkend. De tumorcellen delen sneller dan de gezonde borstcellen en het DCIS groeit.

Graad 3: de DCIS-cellen zijn sterk afwijkend en zijn erg actief: ze delen veel en ongecontroleerd, waardoor het DCIS snel groeit.

 Groter risico dat de tumor in de borst kwaadaardig wordt.

 Bij vrouwen met DCIS graad 1 en 2 is dat risico heel laag.

Opdracht 

Poortwachtersklier/schildwachtklier

Functie

Poortwachtklier/ Schildwachtklierprocedure

Waarom?

max 10 minuten

in tweetallen

Poortwachtklier of schildwachtklier

kankercel komt in de lymfebaan 

eerste regionale lymfeklier terecht.  schildwachtklier, poortwachterklier of sentinel node genoemd. 

Door de filterfunctie van de lymfeklier blijft de kankercel hier steken en kan hier uitgroeien tot een metastase. Vandaaruit kunnen nieuwe cellen loslaten en naar een volgende lymfklier of een bloedvat meegenomen worden. 

Voorkomt kans op lymfeoedeem. 

negatief dan borstsparende OK

Schildwachtklierprocedure bij een DCIS

Onderzoek van de lymfeklieren, 

onderzoeken of er uitzaaiingen zitten.

LCIS lobulair carcinoom in situ

Deze vorm van borstkanker ontstaat in een melkklier en is (nog) niet buiten de wand van de melkklier gegroeid.

LCIS is een voorstadium van borstkanker. LCIS geeft een verhoogd risico op het ontwikkelen van lobulair carcinoom.

Dit voorstadium van borstkanker is moeilijk te vinden.

Meestal wordt het bij toeval gevonden

Stadia 1

Stadia 3

Stadia 2

Stadia 4

een tumor met aangetoonde uitzaaiingen naar andere plekken in het lichaam.

Teksttumor kleiner dan twee centimeter zonder uitzaaiingen 

tumor groter dan vijf centimeter, met eventueel uitzaaiingen naar de lymfeklieren in de oksel. Of kleiner maar met doorgroei buiten kapsel in de huid

tumor tussen de twee en vijf centimeter groot, met eventueel uitzaaiingen naar de lymfeklieren  in de oksel

Naar welke organen kan een mammacarcinoom uitzaaien?

Botten (85%).

Lever (40 tot 50%).

Longen (15 tot 25%).

Hersenen (6 tot 16%).

Huid, bijvoorbeeld rond de (eerder) aangedane borst.

Lymfklieren buiten het regionale gebied van de (eerder) aangedane borst.

verwijderen van klein stukje verdacht weefsel

Met Tekstbehulp van geluidsgolven het borstweefsel in beeld brengen

Onderzoek naar aanwezigheid tumormarkers in het bloed 

met behulp van magneet en radiogolven het borstweefsel onderzoeken

met rontgenstralen foto's maken van beide borsten

MARIA

MARIA (multistatic array processing for radiowave image acquisition) is een nieuwe uitvinding. Het is veiliger voor jonge vrouwen dan een mammografie omdat het op radiogolven werkt in plaats van met straling. Het MARIA-systeem heeft cupvormige scanners van waaruit de gegevens worden overgebracht naar een computer, met een 3D-beeld als resultaat. De radiogolven zien verschillen tussen normaal borstweefsel en dat van tumoren, waarin veelal bloed en water opgehoopt zitten. Het proces duurt in totaal niet langer dan acht seconden en is pijnloos.

Welke aanvullende onderzoeken kunnen er nog plaats vinden?

longfoto of CT-scan van de borstkas (thorax): onderzoek naar uitzaaiingen in de longen of in de lymfeklieren in de borstkas.

botscan: onderzoek naar uitzaaiingen in de botten

echografie van de lever: onderzoek naar uitzaaiingen in de lever.

MRI: onderzoek naar exacte plaatsbepaling van de tumor in de borst; onderzoek naar uitzaaiingen in de hersenen of het ruggenmerg.

PET-CT scan: onderzoek met een combinatie van een CT-scan en een PET-scan, na toediening van een radioactieve stof, waarmee het hele lichaam onderzocht kan worden op uitzaaiingen.

Benigne - Maligne

Bepalend voor vervolg onderzoek

Benigne  met arts beleid bepalen

Maligne  vervolgonderzoeken.

Welke behandelingen bij borstkanker zijn er mogelijk?

Operatie - kans op lymfe-oedeem

Bestraling - kans op lymfe-oedeem

Chemotherapie

Hormonale therapie

Doelgerichte therapie

Borstprothese en reconstructie

Behandeling afhankelijk van

welke kenmerken de tumor heeft

In welk stadium de borstkanker verkeert

of er uitzaaiingen zijn

Borstbesparende OK

Borstamputatie / ablatio

Bij een ablatio verwijdert de chirurg al het borstklierweefsel, tepel en tepelhof. De borstspier blijft gespaard.

Okslekliertoilet

Uitzaaiingen in de lymfeklier(en) gevonden die groter zijn dan 2 mm?  ook de rest van de oksellymfeklieren behandelen.

bijwerkingen van okselkliertoilet

minder gevoel of zenuwpijn

bewegingsbeperking

lymfoedeem

Waar let je op post OK?

Excreta besmet.. Uitscheiding, urine, speeksel, zweet, voorlichting geven. Ook na kuur .. toilet doorspoelen. Speciale waszak. Handschoenen, spatbril

stil staan bij begeleiding

Wat betekent dit voor het gezondheidspatroon.

  Gezondheidsbeleving,- en instandhouding

 Voeding, - en stofwisselingspatroon

Activiteitenpatroon

 Slaap- rustpatroon

 Zelfbelevingspatroon

 Rollen, - en relaties patroon

 Seksualiteit, - en voortplantingspatroon

 Stressverwerkingspatroon

Waarden, - en levensovertuigingpatroon

mammacare poli

radioloog

oncoloog

patholoog anatoom

Radiotherapeut

(plastisch) chirurg

Gespecialiseerde verpleegkundige 

Hard gewerkt..

Doel

Kent aan het einde van de les

Goedaardige aandoeningen

Borstkankeronderzoek

Plek waar het ontstaat

Risicofactoren borstkanker

Type borstkanker

Onderzoeken en behandelingen

Zijn leerdoelen behaald?

😒🙁😐🙂😃