5.2 Energie vrij maken herhalen

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

H5 & 6 Voeding, vertering en energie

Deze les:

• 5.2 vrijmaken energie dl1

§5.2 Leerdoelen

1. Je legt uit hoe in het lichaam verschillende vormen van energie in elkaar kunnen overgaan
2. Je vergelijkt in een reactievergelijking de anaerobe en aerobe dissimilatie van glucose
3. Je herkent in welke situaties anaerobe en aerobe dissimilatie plaats vinden
4. Je vergelijkt de dissimilatie van glucose, eiwitten en vetten

Energie

Waar hebben we het voor nodig? 

En waar halen we het vandaan? 

Twee keer inspannen, hoe verschilt dit van elkaar?

Energie voor je cellen

Je lichaam haalt energie uit geresorbeerde voedingsstoffen door het in kleine stukjes af te breken (dissimilatie). 

De energie die hierbij vrijkomt wordt gebruikt om je

'fosfaataccu' op te laden.

Opdracht (klassikaal)

Bekijk bron 5, 6, 7 en 8

Hoe wordt ATP aangevuld in je cellen (nadat het verbruikt is)?

Noteer 3 manieren.

Energie voor je cellen

Je lichaam haalt energie uit voedsel door het in kleine stukjes af te breken (dissimilatie). 

De energie die hierbij vrijkomt wordt gebruikt om je

'fosfaataccu' op te laden.

ATP

• De bron van energie voor je cellen is ATP
• ATP is een molecuul met drie fosfaatgroepen
• ADP bevat twee fosfaatgroepen
• Energie kan gebonden worden aan ADP -> ATP (en worden afgegeven) 

Backup:CP

Creatinefosfaat is je powerbank. Wanneer de 'ATP- batterij' leeg is, kan het zijn fosfaat groep afstaan aan ADP om deze op te laden

ATP & CP vormen samen de 'fosfaataccu', genoeg voor ongeveer 10-30 seconden inspanning. 

Wanneer komt energie uit een ATP molecuul vrij?

Het opladen van de fosfaataccu

2 soorten dissimilatie:

1.  Aerobe dissimilatie
   - Met zuurstof
   - Veel energie per molecuul brandstof
2. Anaerobe dissimilatie
   - Zonder zuurstof
   - Weinig energie per molecuul brandstof

Anaerobe dissimilatie

Gebeurt wanneer er onvoldoende zuurstof is

1. Glucose komt cel binnen 
2. Glucose wordt gesplitst in 2-pyrodruivenzuur
3. 2-pyrodruivenzuur wordt omgezet in melkzuur
4. Het melkzuur hoopt op, spieren raken verzuurd

Melkzuur kan weer in lever worden afgebroken: nahijgen>extra zuurstof

Aerobe dissimilatie

Gebeurt wanneer er voldoende zuurstof is

1. Glucose komt cel binnen 

2. In het cytoplasma wordt het glucose gesplitst in 2 pyrodruivenzuur, dit levert al 2 ATP op

3. In de mitochondriën wordt het glucose verder 'gedissimileerd' met O2, hierbij komt 36 ATP vrij en CO2 en H2O

Dissimilatie: kennen!

Anaerobe (zonder zuurstof) --> melkzuurgisting

Aerobe (met zuurstof)

Opdracht

Open nu zelf de lessonup 5.2dl1

Lees en maak de dia's na deze opdracht

Vuurvliegjes kunnen elkaar in het donker vinden door het uitzenden van lichtsignalen. Ze zetten een stof (luciferine) om waarbij energie vrijkomt in de vorm van licht. Waar komt de energie voor het uitzenden van de lichtsignalen vandaan?

Verbranding (aerobe dissimilatie van glucose)

Glucose (C₆H₁₂O₆)

6 CO₂

 6 H₂O

38 ATP

6 O₂

H5.2 samenvattend tot nu

Drie energiesystemen

1. ATP-CP systeem (fosfaat-accu) 10-15 seconden

     - Spieren in rust hebben kleine voorraad ATP

    - Spieren bevatten creatinefosfaat (CP) CP+ADP -> C+ATP

H5.2 samenvattend tot nu

Drie energiesystemen

2.Anaerobe dissimilatie

(melkzuursysteem) 20-50 sec

     - Afbraak glucose in grondplasma          (glycolyse)

       - Melkzuurgisting
       - Leidt tot verzuring spieren
       - Komt maar 2 ATP per molecuul              glucose vrij

H5.2 samenvattend tot nu

Drie energiesystemen

3.Aerobe dissimilatie

     - Afbraak glucose in grondplasma          (glycolyse) 2 ATP

       - Citroenzuurcyclus            (mitochondriën) 36 ATP
    

Welk onderdeel van de cel levert de grootste bijdrage aan het vrijkomen van energie?

1. Celkern
2. Celwand
3. Mitochondrie
4. Endoplasmatisch reticulum

Hoe noem je het proces waarbij energie vrijkomt?

Welk molecuul bevat de meeste energie?

1. ATP
2. ADP
3. AMP

Wat levert meer ATP?

1. Anaerobe dissimilatie
2. Aerobe dissimilatie
3. Beide evenveel

Hoeveel ATP levert de aerobe dissimilatie van glucose?

Opdracht + Huiswerk

Maak de begrippenlijst van 5.2

Maak opdracht 20 t/m 22 +  24 t/m 30 van 5.2