2 - Een verdeeld Duitsland

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3,4

De Koude Oorlog

2. Een verdeeld Duitsland

Leerdoel

Aan het eind van deze presentatie kun je herkennen en uitleggen welke gevolgen de Koude Oorlog had voor Duitsland tussen 1945 en 1980.

Amerikaanse buitenlandse politiek na 1945

• Beschermen van vrijheid en democratie én voorkomen dat meer landen communistisch worden (Trumanleer)

• Actief helpen bij de wederopbouw van Europa (Marshallplan)

• Met het Marshallplan wilden de Amerikanen ook voorkomen dat Europa voor het communisme zou kiezen.
  

Hoe heet de grens die Europa in tweeën deelde?

Welk land had veel invloed in het westelijk deel van Europa?

1. Verenigde Staten
2. Sovjet Unie
3. Groot-Brittannië
4. Duitsland

Welk politiek systeem was in het westelijk deel van Europa het belangrijkst?

1. kapitalisme
2. communisme
3. democratie
4. dictatuur

Welk economisch systeem was in het westelijk deel van Europa het belangrijkst?

1. communisme
2. planeconomie
3. vrijemarkteconomie
4. kapitalisme

Welk land speelde in het oostelijk deel van Europa de baas?

1. Verenigde Staten
2. Sovjet Unie
3. Groot-Brittannië
4. Duitsland

Welk politiek systeem was in het oostelijk deel van Europa het belangrijkst?

1. kapitalisme
2. socialisme
3. communisme
4. democratie

Leerdoelen:

Dit weet je al:

Je weet wat invloedssferen zijn en hoe Europa is verdeeld tijdens de Koude oorlog.

Dit ga je leren:

Je weet wat er wordt bedoeld met de Blokkade van Berlijn en de deling van Duitsland.

Je kunt uitleggen hoe Duitsland na de Tweede Wereldoorlog werd verdeeld in Oost- en West-Duitsland.

Hoe moest het verder met Duitsland?

Duitsland kwam zwaar gehavend uit de Tweede Wereldoorlog.

Bovendien kwamen er in de zomer van 1945 miljoenen Duitsers het land binnen die in andere landen niet langer welkom waren.

Hoe moest het verder met Duitsland?

De geallieerde overwinnaars verdeelden Duitsland in vier bezettingszones. Ook Berlijn werd in vier stukken verdeeld. 

Na verloop van tijd zou Duitsland weer één land mogen worden met een eigen bestuur.

In de Sovjetzone kwam een communistisch bestuur.

De Amerikanen, Britten en Fransen wilden dat Duitsland een kapitalistisch en democratisch land zou worden.

Helder plan, maar 

waarom gaat het mis?

      De Blokkade van Berlijn

      mei 1948 - juni 1949

1948: Blokkade van Berlijn

Berlijn was in 1945 verdeeld in vier zones. De Duitse hoofdstad lag helemaal in de Sovjetzone. Het westelijk gedeelte van de stad werd door de Amerikanen, Britten en Fransen bestuurd.

 Door de Blokkade van Berlijn zou niets meer naar de stad vervoerd kunnen worden.

1948: Blokkade van Berlijn

De Amerikanen, Fransen en Britten  zetten een luchtbrug op.

De geallieerden lieten hiermee zien dat zij Berlijn nooit in de steek zouden laten. 

Stalin zag dit na elf maanden ook in. Hij gaf opdracht om de blokkade op te heffen.

De deling van Duitsland

Na de Blokkade van Berlijn was de hoop op samenwerking tussen de westerse landen en de Sovjet-Unie definitief verdwenen.

Op 23 mei 1949 werden de drie westelijke zones, inclusief West-Berlijn, samengevoegd tot een zelfstandige staat: de Bondsrepubliek Duitsland (BRD).

Op 7 oktober 1949 werd de Sovjetzone omgevormd tot de Duitse Democratische Republiek (DDR).

Oprichting NAVO

Het Westen wilde zich beter kunnen beschermen tegen een eventuele aanval van de Sovjet-Unie. Daarom richtten de westerse landen een bondgenootschap op: de NAVO.

De BRD werd geen lid van de NAVO.

Oprichting Warschaupact

Omdat de BRD hulp kreeg via het Marshallplan, ging het economisch herstel vlot.

De BRD werd een land met een stabiele democratie. Daarvoor kreeg het land in 1955 een beloning: West-Duitsland mocht lid worden van de NAVO.

Dit werd door de Sovjet-Unie als een bedreiging gevoeld. Het antwoord daarop was het Warschaupact.

Warschaupact en NAVO

Het Warschaupact was een militair bondgenootschap van de Sovjet-Unie en de Oost-Europese landen.

Nog een tegenstelling tussen Oost en West: Warschaupact vs. NAVO

Wat gebeurt er?

• Stalin blokkeert alle aanvoerwegen naar West-Berlijn om zo de stad tot overgave te dwingen: Blokkade van Berlijn
  

• Het Westen gaat West-Berlijn via de lucht bevoorraden: de luchtbrug

• Een jaar lang landt er iedere 3 minuten een vliegtuig in West-Berlijn
  

• 
  

Oprichting West-Duitsland (BRD) 

en 

Oost-Duitsland (DDR)

mei (BRD) en oktober (DDR) 1949

 Mede dankzij het Marshallplan

 Voorkomen van communisme

 Onder leiding van Konrad Adenauer

Wirtschaftswunder

https://schooltv.nl/video/andere-tijden-in-de-klas-de-berlijnse-muur/#q=berlijn

Berlijnse Muur

13 augustus 1961

Waarom een muur?

• Veel inwoners van Oost-Duitsland willen weg.
  

• De grens (IJzeren Gordijn) tussen Oost- en West-Duitsland is dicht
  

• De grens tussen Oost- en West-Berlijn is wél open
  

• West-Berlijn is volgens de Sovjet-Unie 'de etalage van het kapitalisme'.

De grens tussen Oost- en West-Duitsland (het IJzeren Gordijn) is afgesloten: reizen tussen het kapitalistische Westen en het communistische Oosten, is zonder de juiste papieren vrijwel onmogelijk...

...maar de grens tussen Oost- en West-Berlijn is nog gewoon open! Je kan dus van Oost- naar West-Berlijn lopen, daar de trein pakken en naar het vrije Westen afreizen!

Eigenlijk gek, want ook deze grens is het IJzeren Gordijn.

Waarom een muur?

• Veel Oost-Berlijners zien het rijke westen en willen weg. Vooral mensen met een hogere opleiding vluchten naar het westen
  

• De Oost-Duitse regering ziet dit als een grote bedreiging voor de toekomst van hun land: Berlijn moet dicht
  

• Oost-Duitse regering geeft aan dat ze de Muur bouwen om zich tegen het fascistische Westen te beschermen.

In de maanden voor de bouw van de Muur vluchtten ruim 3 miljoen, vaak hoogopgeleide, Oost-Duitsers via Berlijn naar het Westen.

Overigens zal de Oost-Duitse regering dit niet als reden voor de bouw van de Muur: volgens hen moet de Muur de inwoners van Oost-Duitsland beschermen tegen 'kapitalisme en fascisme'.

Gevolgen

• Bouw van De Berlijnse Muur, augustus 1961
  

• Laatste gat in het IJzeren Gordijn is dicht

• West-Berlijn was wél bereikbaar vanuit West-Duitsland

• Vluchtelingenstroom neemt sterk af. Wel veel ontsnappingen, vaak met dodelijke afloop...

Conrad Schumann hield als Vopo (Oost-Duitse politie) op 15 augustus 1961 toezicht bij de kruising van de Ruppiner en de Bernauer Straße. Schumann had al een aantal malen op de prikkeldraadversperringen gestapt om te controleren of ze goed lagen en waagde in een onbewaakt ogenblik de sprong over het prikkeldraad, waarbij hij zijn machinepistool liet vallen en hij zette het op een rennen naar een West-Berlijns politiebusje dat net over de grens stond.

Fotograaf Peter Leibing nam van hem een foto op het moment hij over het prikkeldraad sprong. Deze foto van Schumann werd wereldberoemd. Schumann werkte na zijn vlucht in Beieren bij het automerkbedrijf Audi als machinezetter. Hij pleegde zelfmoord op 20 juni 1998. De reden hiervoor is dat hij bang bleef voor wraak van de Stasi. Zelfs na de val van de muur bleef hij bang voor wraak van ex-Stasileden.

Leerdoel

Aan het eind van deze presentatie kun je herkennen en uitleggen welke gebeurtenissen de Koude Oorlog in de jaren '70 en '80 bepaalden, en op welke manier de Koude Oorlog eindigde.

Detente

[de·ten·te (de; v) politieke ontspanning]

Ontspanning in de jaren '70 tussen de Verenigde Staten 

en de communistische wereld

Waarom ontspanning?

• Betere communicatie sinds de Cuba Crisis (Hotline)

• De wereld was inmiddels wel gewend aan de Koude Oorlog
  

• De dominotheorie bleek (deels) niet waar te zijn
  

• Amerika was militair en financieel onderuit gegaan in Vietnam
  

• Economisch en politiek begon de Sovjet-Unie vast te lopen (stagnatie)

Voorbeelden

• Ping Pong-diplomatie tussen China en de Verenigde Staten (1971)
  

• Bezoek van Nixon aan China en de Sovjet-Unie (1972)
  

• Bezoek van Sovjet-leider Breznjev aan de Verenigde Staten (1973)
  

• Vrede met Noord-Vietnam (1973)
  

• Serie verdragen over beperking (atoom)wapens: non-proliferatievedrag, SALT I en SALT II 

Ontmoeting in de ruimte

juli 1975

De ruimterace was inmiddels, met het brengen van de eerste mens op de maan, gewonnen door de Verenigde Staten

Personen

1. Vladimir Lenin: leider SU (1917-1924)
2. Jozef Stalin: leider SU (1924-1953)
3. Winston Churchill: minister-president GB (1940-1945, 1951-1955)
4. Franklin Roosevelt: president VS (1933-1945)
5. Harry Truman: president VS (1945-1953)
6. . Mao Zedong: Leider volksrepubliek China

mk opdr 11 - 21