16/9 lezen 2, signaalwoorden tekstverbanden 4m

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Tekstverbanden

en 

signaalwoorden

Lezen 2

Pak je leesboek, lesboek, schrift VIP en pen.

Planning

• Lezen 
• Wat weet je nog?
  
• Instructie
• Werken 
• Afsluiten

1. Pak dan je leesboek, lesboek, VIP, schrift en  etui.
   
2. Ga in stilte lezen.
   

Schrijf een ding op wat je de vorige les in de lesstof hebt geleerd.

A. details, voorbeelden en uitleg

B. belangrijkste zaken uit een tekst

C. verzameling zinnen die met elkaar samenhangen

D. eerste en laatste zin van de alinea lezen

Oriënterend lezen

Bijzaak

Hoofdzaak

Alinea

Globaal lezen

E. onderwerp vinden

1 E

2 A

3 B

4 C

5 D

A. amuseren, informeren, activeren, overtuigen 

B. herhaling informatie, toekomst, antwoord vraag

C. onderwerp benoemen, nieuwsgierig maken

D deelonderwerp

Oriënterend lezen

Inleiding

Slot

Tekstdoel

Globaal lezen

E. Titel, eerste alinea, tussenkopjes, plaatjes

1 E

2 C

3 B

4 A

5 D

Functies tekstdelen - kort

Inleiding: de schrijver noemt het onderwerp van de tekst en wil de lezer nieuwsgierig maken.

 Dit kan op veel manieren, bijvoorbeeld:

• een gebeurtenis beschrijven;

• een mening over het onderwerp geven;

• een vraag over het onderwerp stellen.

Middenstuk: het grootste deel van de tekst met de meeste informatie over het onderwerp. 

Gaat per alinea in op een deelonderwerp van het onderwerp. Tekstverbanden om het een lopende tekst te maken!

• Slot:  meestal de laatste alinea, 

bijvoorbeeld:

• het belangrijkste wordt kort herhaald 

• er wordt naar de toekomst wordt gekeken

• de vraag uit de inleiding wordt beantwoorden

Vaak hebben ze een vaste structuur!

Inleiding

Een zakelijke tekst bestaat meestal uit drie delen:inleiding, middenstuk en slot.

In de inleiding van een tekst probeert de schrijver de aandacht van de lezer te trekken en wordt bijna altijd het onderwerp genoemd

 Er zijn meerdere manieren om dat te doen. 

Inleiding

Een schrijver kan:

• een voorbeeld bij het onderwerp geven
• een belangrijke vraag over het onderwerp stellen
• een mening of standpunt (over het onderwerp) geven
• de hoofdgedachte van een tekst noemen
• een deskundige over het onderwerp introduceren
• een leuk, kort verhaaltje (anekdote) vertellen 
• iets over de opbouw van een tekst vertellen
• korte samenvatting van de tekst geven
• een belangrijke vraag over het onderwerp stellen
  
• een probleem noemen
  
• iemands persoonlijke ervaring vertellen;
  
• de aanleiding noemen waarvoor de tekst geschreven is –->  er gebeurde iets, waardoor het logisch was om nu deze tekst te schrijven. Voorbeelden: er is een onderzoek gedaan, er is een boek verschenen, iets is in het nieuws of het is een bepaalde datum, periode of seizoen.
  

Middenstuk

In het middenstuk van een tekst worden verschillende zaken behandeld die met het onderwerp te maken hebben. 

Dat doet de schrijver in alinea's die deelonderwerpen behandelen. Een deelowderwp kan uit een alinea' bestaan, maar ook uit meerder alinea's.

Soms maakt de schrijver gebruik van tussenkopjes, zodat je duidelijk ziet wat het deelonderwerp is en soms moet je dat zelf bedenken. Dat kun je dan vaak uit de kernzin opmaken.

Slot

In het slot rondt de schrijver de tekst af. Ook dit kan op verschillende manieren. 

Een schrijver kan:

• de hoofdgedachte noemen
• een samenvatting van de tekst geven
• een conclusie trekken
  
• een toekomstige verwachting benoemen
• antwoord geven op de vraag uit de inleiding
  
• de oplossing voor een probleem geven
  
• een advies geven of een oproep doen
  

Lesdoel:

Aan het einde van deze les:

• weet je wat tekstverbanden en signaalwoorden zijn en wat het doel ervan is;
• kun je tekstverbanden en signaalwoorden in teksten herkennen en benoemen;
• heb je geoefend met tekstverbanden en signaalwoorden.

Blauw = kennen = kennis = leren

Oranje = kunnen = met de kennis de vaardigheid oefenen

Nieuwe lesstof

Tekstverbanden en signaalwoorden

Wat denk je dat er wordt bedoeld met 'tekstverband?

Tekstverbanden - signaalwoorden

Een schrijver geeft zijn tekst een goede opbouw door zinnen en alinea’s in een logische volgorde te zetten. Dit doet hij om de tekst goed leesbaar er overzichtelijk te houden. Als een tekst niet lekker leest, dan stopt de lezer vaak met lezen.

Waarom moet je dit leren?

• Ze helpen je bij het beantwoorden van vragen en het schrijven van goede zinnen en teksten. 
  
• Het scheelt je tijd bij een toets en uiteindelijk bij je schoolexamens en examens
  
• Je kan ze gebruiken bij alle teksten, dus ook voor al je andere schoolvakken
  

Wat wordt er bedoeld met 'signaalwoord'?

Signaalwoorden

Signaalwoorden zijn woorden die een 'signaal' (een teken) afgeven dat er iets in een alinea gaat gebeuren. Er komt bijvoorbeeld een tegenstelling aan.

Tekstverband - signaalwoord

Tekstverband = het verband van een tekst

--> hoe de woorden, zinnen of alinea's met elkaar verbonden zijn.

Daar gebruiken we signaalwoorden voor.

Signaalwoorden = een woord dat een signaal (een teken) geeft dat er iets in een alinea gaat gebeuren. Er komt bijvoorbeeld een tegenstelling aan.

--> het woord laat met een signaal laat zien of er bijvoorbeeld

een uitleg of voorbeeld volgt, die dus aansluit bij het woord.de zin of de alinea daarvoor.

Elk tekstverband heeft dus bijbehorende signaalwoorden. 

LET OP: sommige signaalwoorden (of woorden die er op lijken) kunnen ook bij andere tekstverbanden horen!

Tekstverbanden/signaalwoorden

Verbanden

• opsomming of (tijds) volgorde 

• tegenstelling

• oorzaak-gevolg

• algemene uitspraak-voorbeeld

-

Verbindingswoorden/signaalwoorden

• ten eerste, ten tweede, om te beginnen, bovendien, ook, (nog), verder, ten slotte, en, niet alleen

• maar, tegenover, daarentegen, toch, echter, hoewel, ofschoon, ondanks dat, aan de ene kant... aan de andere kant

• daardoor, doordat, als gevolg van, dat komt door, het gevolg is, dus, dankzij

• zo, als, zoals, denk aan, neem nou, bijvoorbeeld

Tekstverbanden/signaalwoorden

Verbanden

• voorwaarde

• reden

•conclusie

• vergelijking

•doel–middel

Verbindingswoorden/signaalwoorden

• als, indien, wanneer, in het geval dat, het gevolg is

• want, omdat, namelijk, immers, daarom, de reden hiervoor

• dus, concluderen, dat betekent, kortom, al met al

• net zo als, even ... als, in vergelijking met, meer/groter dan (Jolanda verdient minder geld dan ik) = vergelijkende trap

• waarmee, zodat, om ... te, door middel van, met behulp van (Om mijn eindexamen te halen, zal ik nog veel meer moeten oefenen met schrijven.)

Hoe pak je het aan?

Kennen = kennis = leerwerk (je moet het echt uit je hoofd kennen, bijvoorbeeld door flitskaartjes te maken): tekstverbanden en de bijbehorende signaalwoorden

Kunnen= oefenen van wat je geleerd hebt

- toepassing = een tekstverband kunnen herkennen tussen woorden, in zinnen en tussen alinea's

- toepassen = aan signaalwoorden kunnen zien bij welk tekstverband ze horen

- inzicht = zelf een tekstband kunnen aanbrengen door signaalwoorden te gebruiken tussen woorden, in zinnen en tussen alinea's

Opsomming

Je kunt een opsomming ook herkennen aan opsommingstekens, zoals een dubbele punt (:), liggende streepjes (-), getallen (1, 2, 3) of ‘dots’ (•). 

Bijvoorbeeld: 

Voor een cake heb je nodig: bloem, boter, suiker, een ei en bakpoeder.

Opsomming

Tegenstelling

Een tegenstelling laat het verschil zien die zaken tegenover elkaar staan.

Bijvoorbeeld: 

Veel jongeren willen graag in de vakantie wat bijverdienen, maar niet elke klus is aantrekkelijk of levert genoeg geld op.

Tegenstelling

Oorzaak gevolg

Een oorzaak-gevolg herken je aan signaalwoorden zoals:daardoor, doordat, als gevolg van, dat komt door, het gevolg is, dus, dankzij.

Bijvoorbeeld: 

Morgen is er een studiedag op school, dus zijn de leerlingen vrij.

Oorzaak-gevolg

Algemene uitspraak-voorbeeld

Een voorbeeld (toelichting) herken je aan signaalwoorden zoals: bijvoorbeeld, zo, zoals, denk aan, neem nou, onder andere, ter illustratie. 

Een voorbeeld of toelichting volgt vaak na een algemene uitspraak. 

Bijvoorbeeld: 

Je kunt afspraken voor een reis laten vastleggen in een reisovereenkomst. Denk aan het aantal excursies dat je per week wilt doen.

Algemene uitspraak-voorbeeld

Voorwaarde

Een voorwaardelijk verband geeft aan onder welke voorwaarden iets gebeurt.

Bijvoorbeeld: 

Als iedereen het werk af heeft, dan mag je daarna wat voor jezelf doen.

Voorwaarde

Reden

Reden geeft aan waarom iets wordt gedaan

Bijvoorbeeld: 

Je moet oefenen met lezen, omdat je deze vaardigheid nodig hebt voor je schoolexamens en centraal examen.

Reden

t

Conclusie

Vergelijking

Een vergelijkend verband laat een verschil of een overeenkomst zien. 

Signaalwoorden: in vergelijking met, (net) als, evenals, zoals 

ook de vergrotende trap: meer, groter, beter, langer enz.

In vergelijking met vorig jaar hebben we nu een koude winter.

Doel-middel

Doel-middel toont welk middel je gebruikt voor een doel

Signaalwoorden: zodat, om te, door middel van

Om goed te kunnen slapen is het belangrijk om een uur van tevoren je telefoon weg te leggen.

Verschil oorzaak-gevolg/ doel-middel

Oorzaak                       gevolg

Het regent buiten, waardoor de straten nat worden. 

Doel                                                       middel:

Om een hoger cijfer te krijgen, ga ik harder studeren.

Werk voor deze en de volgende les + huiswerk: Alvast aan het werk? 

Pak je VIP en noteer:

Blz. 42 t/m 44  startopdracht + opdracht 1 

Klaar = in STILTE lezen

Wat niet af is = huiswerk

Stel de volgende les vragen over dingen die je niet begreep!

Lesdoel:

Aan het einde van deze les:

• weet je wat tekstverbanden en signaalwoorden zijn en wat het doel ervan is;
• kun je tekstverbanden en signaalwoorden in teksten herkennen en benoemen;
• heb je geoefend met tekstverbanden en signaalwoorden.

Blauw = kennen = kennis = leren

Oranje = kunnen = met de kennis de vaardigheid oefenen

Welk tekstverband geeft het signaalwoord aan?

Sleep de signaalwoorden naar het goed tekstverband.

1. opsomming

2. tegenstelling

3. reden

4. conclusie

A. echter

B. maar

C. ook

D. namelijk

E. daarnaast

F. want

G. al met al

H. dus

1 E C

2 A B

3 D F

4 H G

Ik weet wat tekstverbanden en signaalwoorden zijn en kan deze in een tekst herkennen en benoemen.

😒🙁😐🙂😃

Reflectie:
Wat ging bij jou goed tijdens deze les?
Wat kan nog iets beter? Hoe ga je dat verbeteren?

Feedback:
Wat vond je fijn/goed aan deze les?
Wat zou je liever anders willen zien?