2.3 Nederland tijdens de Eerste Wereldoorlog

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo
• Leerjaar 4

H2: De Eerste Wereldoorlog 1914-1918

§2.3 Nederland tijdens de Eerste Wereldoorlog

...uitleggen wat het voor Nederland op politiek en
economisch gebied betekende om neutraal te zijn.

...uitleggen dat de Eerste Wereldoorlog na verloop van tijd
leidde tot economische problemen in Nederland.

...twee gevolgen beschrijven die de komst van
Belgische vluchtelingen had voor Nederland.

Aan het einde van de les kan je...

Rond 1900 waren er spanningen in Europa:

• nationalisme
• modern imperialisme
• militarisme
• wapenwedloop
• bondgenootschappen: centralen en geallieerden

Dit zijn de vijf oorzaken van de Eerste Wereldoorlog

Duitsland lag tussen twee vijanden in. Zij wilden een tweefrontenoorlog voorkomen.
Generaal Von Schlieffen bedacht hier een plan voor: het Von Schlieffenplan.

HERHALING

De aanleiding van de Eerste Wereldoorlog was de moord op Frans Ferdinand. 

Door de bondgenootschappen gaan steeds meer landen elkaar de oorlog verklaren.
Duitsland komt zo in een tweefrontenoorlog.

De Duitse opmars liep stil in België. De legers groeven zich in in loopgraven.

HERHALING

De Eerste Wereldoorlog kent ten minste 15 miljoen slachtoffers.

Oorzaken zijn de massale inzet van soldaten, nieuwe wapens

 en het feit dat er veel landen bij betrokken waren.

Alle middelen in het land worden ingezet voor de winst: een totale oorlog.

Propaganda en censuur wordt gebruikt om de bevolking positief te houden over de oorlog en het aanwakkeren van een vijandbeeld. 

HERHALING

§2.3

Nederland tijdens de Eerste Wereldoorlog

A

De eerste oorlogsjaren

Leerdoel:

Je kan uitleggen wat het voor Nederland op politiek en economisch gebied betekende om neutraal te zijn.

Begrippen:

neutraal

B

Schade en schaarste

Leerdoel:

Je kan uitleggen dat de Eerste Wereldoorlog na verloop van tijd leidde tot economische problemen in Nederland.

Begrippen:

handelsbelemmeringen

distributiestelsel

C

Een stroom vluchtelingen

Leerdoel:

Je kan twee gevolgen beschrijven die de komst van Belgische vluchtelingen had voor Nederland.

Begrippen:

Dodendraad

H2: De Eerste Wereldoorlog 1914-1918

§2.3 Nederland tijdens de Eerste Wereldoorlog

A: De eerste oorlogsjaren

NL bleef neutraal tijdens WO1
-> Hierdoor weinig oorlogsschade en weinig slachtoffers.

Leger werd wel gemobiliseerd om landsgrenzen te bewaken.

Oosten: tegen Dui

Kust: tegen GB

§2.3

Nederland tijdens de Eerste Wereldoorlog

A

DeBoze burgers

De eerste oorlogsjaren

De oorlog had gevolgen voor de handel.

DU en GB stelden eisen aan NL: bepaalde producten niet verkopen aan vijand. NL verbood export van paarden en brandstof. 

Met zwart handelen en smokkelen was veel geld te verdienen. (Grens met België)

§2.3

Nederland tijdens de Eerste Wereldoorlog

A

DeBoze burgers

De eerste oorlogsjaren

§2.3

Nederland tijdens de Eerste Wereldoorlog

A

DeBoze burgers

De eerste oorlogsjaren

H2: De Eerste Wereldoorlog 1914-1918

§2.3 Nederland tijdens de Eerste Wereldoorlog

B: Schade en schaarste

Langzaam aan steeds meer handelsbelemmeringen: handel werd moeilijker.

Handelsschepen liepen gevaar:

• GB plaatste mijnen in Noordzee
• Duitsers voerden onbeperkte duikbotenoorlog: geallieerden en neutrale handelsschepen werden tot zinken gebracht.

§2.3

Nederland tijdens de Eerste Wereldoorlog

B

DeBoze burgers

Schade en schaarste

• Veel bedrijven dicht door gebrek aan grondstoffen.
  -> meer werkloosheid.

• Voedselschaarste: prijzen stegen met 75%.

§2.3

Nederland tijdens de Eerste Wereldoorlog

B

DeBoze burgers

Schade en schaarste

De overheid nam maatregelen:

• Boeren kregen de opdracht meer graan te verbouwen. De regering kocht het tegen vastgestelde prijzen.
• Distributiestelsel: Een stelsel waarin je alleen producten kunt kopen met bonkaarten.

§2.3

Nederland tijdens de Eerste Wereldoorlog

B

DeBoze burgers

Schade en schaarste

H2: De Eerste Wereldoorlog 1914-1918

§2.3 Nederland tijdens de Eerste Wereldoorlog

C: een stroom vluchtelingen 

• NL ving één miljoen Belgische vluchtelingen op. 

• Vluchtelingenkampen verspreid over NL

§2.3

Nederland tijdens de Eerste Wereldoorlog

C

DeBoze burgers

Een stroom vluchtelingen

Vanaf 1915 minder gevaarlijk: veel Belgen keerden terug. 

Vluchten hierna was niet meer mogelijk door de Dodendraad (Dui plaatste die op grens België en NL). 

Handig voor NL: geen grenssmokkel 

§2.3

Nederland tijdens de Eerste Wereldoorlog

C

DeBoze burgers

Een stroom vluchtelingen

• Er was schaarste door gebrek aan grondstoffen.

• A
   B
   C
   D

• Door de schaarste was met zwart handelen en smokkelen veel geld te verdienen.

Aan de slag!

Memo §2.1

Memo §2.2

Memo §2.3

Examenvraag

Stap 1: Zelfstandig in stilte oplossen
(2 minuten)

Stap 2: In duo's bespreken en tot een conclusie komen
(3 minuten)

Stap 3: Klassikaal bespreken

Een Franse spotprent over het Duitse leger met als titel: ‘Hun manier van oorlog voeren’ (1914):

Deze spotprent mocht tijdens de Eerste Wereldoorlog niet gepubliceerd worden van de Nederlandse regering.

Geef een politiek argument voor de Nederlandse regering om deze spotprent te verbieden.

In 1914 werd België bezet, Nederland bleef neutraal

In België ontstond grote schaarste door de bezetting

Nederland profiteert in het begin van de oorlog, maar later kreeg Nederland ook te maken met grote schaarste. Onder andere door handelsbelemmeringen.

Er worden maatregelen genomen door de overheid, zoals een distributiesysteem (bonnen).

Veel Belgische vluchtelingen worden in Nederland opgevangen in vluchtelingenkampen.

Veel Belgen gaan in 1915 terug, maar een aantal blijft in NL

De Duitsers leggen een dodendraad aan langs de grens, waardoor het aantal vluchtelingen en de smokkel afneemt

AFSLUITING