VWO 4 Week 16 II

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Republiek & Engeland

Huiswerk (w3)

Republiek uitleg + vragen

Engeland uitleg + vragen

Antwoorden Huiswerk 

W3

Republiek

Engeland

Wat weet jij nog van
de Tachtigjarige Oorlog?

De Tachtigjarige Oorlog

1568-1648

• De Noordelijke Nederlanden gaan verder zonder koning Filips II
  

Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden

Het eerste deel van de Nederlandse Opstand werd geleid door Willem van Oranje. Hij is een verre voorvader van onze huidige koning Willem-Alexander. In 1984 werd, 400 jaar na zijn dood, een herdenkingspostzegel uitgebracht.

Alleen verder...

• De Noordelijke Nederlanden hebben eerst nog geprobeerd een koning te vinden. Dat lukte niet. Daarom wordt besloten verder te gaan zónder koning, als de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden
• Dit was uniek in de wereld: "Geen koning?! Wie beschermt je dan?!"

Absoluut vorsten rond de 17e eeuw.

Grootste religies in Europese gebieden
- Europa 2018

Nederland als republiek

In Europa was bijna ieder land een monarchie

Nederland was in de 17e eeuw een republiek

De leiders van het land werden gekozen

Kaart

Bestuur

• Bestuur per gewest: Gewestelijke staten. 

• De Staten-Generaal was de vergadering van alle gewestelijke staten
  

• Voorzitter van de S-G was de raadspensionaris 

Johan de Witt

• Raadspensionaris van Holland
• Secretaris van de Staten-Generaal
• Voor de vrijheid
• Tegen de Oranjes

Stadhouder

Kapitein-generaal van het leger en admiraal-generaal van de vloot.

Officieel was de stadhouder in dienst van de Staten-Generaal, 

Ruzie tussen machtige mannen

• Raadspensionaris Johan van Oldenbarnevelt wilde bezuinigen op het leger. Prins Maurits wilde dat niet. 
• De ruzie loopt volledig uit de hand en in 1618 pleegde Maurits een staatsgreep en liet de raadspensionaris gevangen zetten.
• Een jaar later liet Maurits de raadspensionaris onthoofden.

De onthoofding van Johan van Oldenbarnevelt in Den Haag.

Waar is dit?

Regenten

• Rijke burgers met een bestuursfunctie: Regenten
  

Bijna alle belangrijke banen waren in handen van de regenten.

Van vader op zoon

• Regentenfamilies hielden mooie baantjes in hun eigen of bevriende familie

• Jonge kinderen erfden titels of kregen voorrang bij banen 

Gerard Bicker was een zoon van Andries Bicker, een van de machtigste koopmannen uit Amsterdam. Gerard had een goed leven. Hij hoefde dankzij de macht en rijkdom van zijn vader niet echt heel hard te werken. Hij zou zo'n 220 kilo hebben gewogen en werd in de volksmond ook wel "de dikke Bicker" genoemd.

Zonder stadhouder verder

1650-1672

• De stadhouder (Prins van Oranje) is de hoogste militaire baas in de Republiek
• Als stadhouder Willem II in 1650 plotseling overlijdt is zijn zoon nog niet eens geboren (pas acht dagen later)
• Sommige regenten zijn van mening dat er geen nieuwe stadhouder hoeft te komen: ze kunnen het wel alleen!

Johan de Witt werd in 1653 de nieuwe raadspensionaris. Tijdens een oorlog met Engeland liet hij een sterke vloot bouwen waarmee Michiel de Ruijter in 1667 de Engelsen versloeg.

De Witt was fel anti-stadhouder: "Vertrouw nooit een Oranje", had zijn vader ooit tegen hem gezegd.

Zonder stadhouder verder

1650-1672

• Als stadhouder Willem II in 1650 plotseling overlijdt is zijn zoon nog niet eens geboren (pas acht dagen later)
• Sommige regenten zijn van mening dat er geen nieuwe stadhouder hoeft te komen: ze kunnen het wel alleen!

Het Rampjaar

1672

• In 1672 vielen de Engelsen, Fransen en Duitsers tegelijkertijd Nederland aan.
• Op zee wist De Ruijter de Engelsen tegen te houden, maar het landleger is te zwak. 
• Sommigen gaven De Witt de schuld: hij had ook het leger moeten versterken
• Samen met zijn broer Cornelis werd hij afgeslacht en opgehangen

Aan het einde van de middag drongen opgehitste, dronken en woedende schutters de gevangenis binnen en sleurden de broers naar buiten. Cornelis bezweek onder de slagen van geweerkolven. Johan werd door notaris Van Soenen met een piek in zijn gezicht gestoken. Daarna schoot luitenant-ter-zee Maerten van Valen hem van achteren met een pistool in zijn hoofd.

De lijken werden geheel ontkleed, op het Groene Zoodje aan de wipgalg ondersteboven opgehangen, opengereten en gecastreerd. Tenen, vingers, oren, neuzen, lippen en tongen werden afgesneden. De ingewanden werden uit de lichamen gehaald en volgens de ooggetuige en dichter-industrieel Joachim Oudaan deels door de omstanders opgegeten of aan honden te eten gegeven. Hendrick Verhoeff ging er prat op dat hij de harten uit de lichamen had gesneden, iets dat hij de magistraat – de ochtend van de moord – beloofd had te doen. Ze zijn nog jaren tentoongesteld geweest.

Toch weer een stadhouder

1672

• Pas toen de gebieden rond Holland onder water werden gezet, gaven de Franse legers het op. De Duitsers hadden zich al teruggetrokken.
• De Republiek was gered, maar voor veel mensen was duidelijk geworden dat ze niet zonder stadhouder konden: Willem III volgde na 25 jaar zijn vader op

Behalve stadhouder en Prins van Oranje, werd Willem III in 1688 ook Koning van Engeland! Daar heeft hij nog steeds de bijnaam King Billy.

Sleep de woorden naar de juiste plekken in de zinnen

1. De meeste landen in Europa werden in de 17e eeuw bestuurd door een [..................1...................]
2. Nederland was geen koninkrijk, maar een [..................2...................]
3. De Republiek der Verenigde [..................3...................] bestond uit zeven zelfstandige [..................4...................]
4. Elk gewest werd bestuurd door de [..................5...................] waarin vertegenwoordigers van de [..................6...................] en de                       [..................7...................] zaten
5. In Den Haag kwamen vertegenwoordigers van de gewesten samen in de [..................8...................]

Gebruik deze woorden

Staten-Generaal

Staten

vorst

republiek

adel

Nederlanden

gewesten

steden

Engeland

Roemrijke revolutie in Engeland

Erg veel onrust en geweld tussen katholieken en protestanten, daarom; Koning Jacobus II (katholiek) niet populair bij het volk (vooral protestant)

Jacobus' dochter, Maria (protestants), was getrouwd met stadhouder Willem III van Oranje (protestants).

Glorious Revolution

Willem III grijpt de macht en hij wordt samen met Maria koning en koningin van Engeland.

Hij voert de Bill of Rights in; 

- De macht van de koning wordt beperkt --> toestemming van het parlement

- Onafhankelijke rechters; eerlijkere rechtspraak

Karel I

Karel V 

Karel V

- koning van Engeland (1625-1649)

- wilde absolute macht

- Engels parlement ging hier tegen in

Karel I (1600-1649)

wilde een absoluut vorst zijn.

dit werd tegengewerkt door het parlement;

kritiek op:

- het gebruik van de zogeheten Sterrekamer (Star Chamber) om dissidenten de wind uit de zeilen te nemen. 

- verhoging belastingen

- godsdienstpolitiek die erop gericht was de Anglicaanse Kerk dichter bij de Rooms-Katholieke Kerk te brengen.

Op 29 maart 1629 ontbond hij het parlement. Periode van onrust brak aan, waarin Karel nauwelijks in staat was om het land te besturen. Ook veel geld gebrek. Om geld te kunnen verkrijgen voor zijn strijd tegen de Schotten riep hij een parlement bijeen in april 1640. Dit zogeheten 'korte parlement' wilde echter niet aan zijn wensen voldoen en werd op 5 mei weer ontbonden. Na een nieuwe nederlaag riep Karel I het parlement opnieuw bijeen.

Dit 'lange parlement' nam al spoedig maatregelen die de positie van Karel in gevaar brachten. Karel I moest de ene na de andere concessie doen, zoals het afschaffen van de Sterrekamer, maar hij kon niet instemmen met de wet die hem het gezag over het leger zou ontnemen. Door gewapenderhand in te grijpen in het parlement veroorzaakte hij een blijvende breuk en was hij in Londen niet langer veilig. 

Beide partijen begonnen zich te bewapenen en een burgeroorlog dreigde. Na vruchteloze onderhandelingen hees Karel I op 22 augustus 1642 de koninklijke standaard. Hij vestigde zijn hof in Oxford, van waaruit hij het noorden en westen van het land bestuurde, terwijl het parlement de controle behield over het zuiden en oosten en Londen. 

Karel II

Karel V 

Karel V

- koning van 1660-1685

- Restoration

- gaf veel geld uit aan kunst en oorlogen

Karel II (1630-1685)

zoon van Karel I en Henrietta Maria (zus van Lodewijk XIII)

- in 1646 land uitgezet

- omzwervingen door heel Europa

- in 1660 weer terug naar Engeland en koning

- 'Restoration'

- Chatham (1667)

- vlak voor zijn dood bekeerd tot het katholicisme

- 1685 opgevolgd door broer (Jacobus II)

Wat is het voorwerp links?

Glorious Revolution 

• Jacobus II: katholiek koning in een protestants Engeland
• Engelse adel vreest godsdienstvervolgingen
• 1688: Glorious Revolution
• Stadhouder Willem III verdrijft Jacobus en wordt vorst van Engeland
• Verlicht absolutisme: koning is vertegenwoordiger van het volk

Glorious Revolution (1688)

Karel V 

Karel V

- Engels parlement vraagt stadhouder Willem III om Engelse koning Jacobus II af te zetten.

- Bill of Rights

Jacobus II > koning van 1685-1688

wilde ook absoluut vorst zijn (sinds 1659 katholiek)

parlement tegen: vraagt Willem III om hulp

1688: Glorious Revolution

Willem III getrouwd met de dochter van Jacobus II; Mary Stuart (kreeg een protestantse opvoeding)

geweldloze machtsovername

12 juli 1690: Slag aan de Boyne: Willem III verslaat definitief Jacobus II (elk jaar herdacht tijdens Oranjemarsen in Noord-Ierland)

William III wordt nu koning-stadhouder; moet Bill of Rights ondertekenen: basis voor parlementaire democratie

Absoluut vorsten rond de 17e eeuw.

Grootste religies in Europese gebieden
- Europa 2018

Was de Glorious Revolution een succes voor Engeland?

1. Ja, Want deze koning houdt zich aan de Bill of Rights
2. Ja, want deze koning wilde niet alle macht
3. Ja, want deze koning was een protestant.
4. Ja, want deze koning was Katholiek.

Waar past onderstaand begrip het beste bij?
ABSOLUTISME

1. Frankrijk
2. Engeland
3. Republiek
4. Duitse steden

De Tachtigjarige Oorlog

1568-1648

• De Noordelijke Nederlanden gaan verder zonder koning Filips II
  

Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden

Het eerste deel van de Nederlandse Opstand werd geleid door Willem van Oranje. Hij is een verre voorvader van onze huidige koning Willem-Alexander. In 1984 werd, 400 jaar na zijn dood, een herdenkingspostzegel uitgebracht.

Alleen verder...

• De Noordelijke Nederlanden hebben eerst nog geprobeerd een koning te vinden. Dat lukte niet. Daarom wordt besloten verder te gaan zónder koning, als de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden
• Dit was uniek in de wereld: "Geen koning?! Wie beschermt je dan?!"

Absoluut vorsten rond de 17e eeuw.

Grootste religies in Europese gebieden
- Europa 2018

Nederland als republiek

In Europa was bijna ieder land een monarchie

Nederland was in de 17e eeuw een republiek

De leiders van het land werden gekozen

Kaart

Bestuur

• Bestuur per gewest: Gewestelijke staten. 

• De Staten-Generaal was de vergadering van alle gewestelijke staten
  

• Voorzitter van de S-G was de raadspensionaris 

Stadhouder

Kapitein-generaal van het leger en admiraal-generaal van de vloot.

Officieel was de stadhouder in dienst van de Staten-Generaal, 

Ruzie tussen machtige mannen

• Raadspensionaris Johan van Oldenbarnevelt wilde bezuinigen op het leger. Prins Maurits wilde dat niet. 
• De ruzie loopt volledig uit de hand en in 1618 pleegde Maurits een staatsgreep en liet de raadspensionaris gevangen zetten.
• Een jaar later liet Maurits de raadspensionaris onthoofden.

De onthoofding van Johan van Oldenbarnevelt in Den Haag.

Waar is dit?

Regenten

• Rijke burgers met een bestuursfunctie: Regenten
  

Bijna alle belangrijke banen waren in handen van de regenten.

Van vader op zoon

• Regentenfamilies hielden mooie baantjes in hun eigen of bevriende familie

• Jonge kinderen erfden titels of kregen voorrang bij banen 

Gerard Bicker was een zoon van Andries Bicker, een van de machtigste koopmannen uit Amsterdam. Gerard had een goed leven. Hij hoefde dankzij de macht en rijkdom van zijn vader niet echt heel hard te werken. Hij zou zo'n 220 kilo hebben gewogen en werd in de volksmond ook wel "de dikke Bicker" genoemd.

Sleep de woorden naar de juiste plekken in de zinnen

1. De meeste landen in Europa werden in de 17e eeuw bestuurd door een [..................1...................]
2. Nederland was geen koninkrijk, maar een [..................2...................]
3. De Republiek der Verenigde [..................3...................] bestond uit zeven zelfstandige [..................4...................]
4. Elk gewest werd bestuurd door de [..................5...................] waarin vertegenwoordigers van de [..................6...................] en de                       [..................7...................] zaten
5. In Den Haag kwamen vertegenwoordigers van de gewesten samen in de [..................8...................]

Gebruik deze woorden

Staten-Generaal

Staten

vorst

republiek

adel

Nederlanden

gewesten

steden